Nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy có hơn 60.000 người tử vong năm 2016 do bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi, phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phổi ở Việt Nam đều có liên quan tới ô nhiễm không khí.

Hàng chục nghìn người tử vong do ô nhiễm không khí

Theo Chương trình môi trường Liên hợp quốc (UNEP), hằng năm trên thế giới có khoảng 7 triệu người tử vong do các bệnh lý liên quan đến ô nhiễm không khí, cao hơn số ca tử vong do tai nạn giao thông, COVID-19.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM cũng nhận định hiện nay vấn đề ô nhiễm không khí đang diễn ra rất nghiêm trọng, nhất là trong tình hình thời tiết thất thường do biến đổi khí hậu.

Tình trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam đang có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây, đặc biệt là ở 2 thành phố lớn Hà Nội và TP.HCM.

Theo số liệu quan trắc của Bộ Nông nghiệp và Môi trường thì mức độ bụi mịn (PM10 và PM2.5) ở ngưỡng cao, nồng độ NO₂, CO có xu hướng tăng tại các nút giao thông vào giờ cao điểm.

Tình trạng ô nhiễm không khí không chỉ xuất hiện theo mùa như trước đây mà còn lan rộng về mặt không gian, ảnh hưởng trực tiếp, gián tiếp đến sức khỏe của người dân và kinh tế - xã hội.

Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí đến từ phát thải của phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch, cải tạo hạ tầng đô thị, hoạt động xây dựng, cơ sở sản xuất công nghiệp, đốt rơm rạ…

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, PGS Trần Văn Ngọc, chủ tịch Hội Hô hấp TP.HCM, cho hay những chất độc hại do ô nhiễm môi trường khi hít vào phổi với người bình thường sẽ có cơ chế thanh lọc, đào thải.

Tuy nhiên khi tiếp xúc thường xuyên với các chất độc hại, nhất là bụi mịn PM2.5, khả năng thanh lọc của phổi sẽ quá tải và gặp nhiều khó khăn.

Khi cơ thể hít vào các chất độc hại, chúng sẽ đi vào các phế nang và khuếch tán toàn cơ thể qua hệ thống mạch máu, tác động nhiều cơ quan gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), ung thư phổi và các bệnh lý khác như tim mạch, hen phế quản, nhiễm trùng đường hô hấp.

Những ai dễ bị ảnh hưởng do ô nhiễm không khí?

Bác sĩ Lê Thị Xuân Mai, phó khoa hô hấp Bệnh viện Nhân dân 115, cho hay các bệnh hô hấp thường gặp liên quan đến ô nhiễm không khí hiện nay như: hen phế quản (có thể tăng tần suất cơn và tăng độ nặng), viêm phế quản cấp/mạn, viêm phổi (đặc biệt trẻ em) và ung thư phổi.

Những người dễ bị ảnh hưởng nhất do ô nhiễm không khí gây ra như: trẻ em, người cao tuổi, người có bệnh nền (hen, COPD, tim mạch), phụ nữ mang thai và người sống ở vùng ô nhiễm cao hoặc dùng nhiên liệu bẩn trong nhà.

Để bảo vệ sức khỏe, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM khuyến cáo người dân khi ra đường hãy đeo khẩu trang đạt chuẩn. Về nhà nên vệ sinh mũi, miệng, mắt bằng nước muối sinh lý, hạn chế sử dụng bếp than, bếp củi.

Những gia đình có người lớn tuổi, trẻ nhỏ, người có bệnh hô hấp, tim mạch nên chú ý kỹ, hạn chế ra ngoài vào những ngày không khí ô nhiễm nặng.

Cũng theo bác sĩ Mai, một trong những biện pháp phòng chống ô nhiễm không khí là cần ủng hộ giao thông xanh tại khu vực đô thị, ưu tiên cho giao thông công cộng, khuyến khích xe điện.

Ngoài ra cũng cần có lộ trình giảm dần nhiên liệu phát thải cao, thúc đẩy năng lượng sạch, quản lý tốt chất thải, tăng nhận thức, truyền thông về rủi ro ô nhiễm, cách phòng tránh, đặc biệt hướng tới phụ nữ và trẻ em.

Không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ mắc Alzheimer

Không chỉ gây hại cho phổi, ô nhiễm không khí còn âm thầm tàn phá não bộ, làm tăng đáng kể nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ.