Trong 356 dự án được đề cử từ gần 80 quốc gia, Swap Energy đã được trao Giải thưởng hội nghị thượng đỉnh thế giới (WSA) năm 2022 ở hạng mục môi trường và năng lượng xanh. Làm làm thế nào một công ty mới khởi nghiệp có thể cạnh tranh với các đối thủ có vốn lớn?

Pin xe máy điện được bảo hành suốt đời

Tất cả bắt đầu vào năm 2021, khi Tổng thống Jokowi tuyên bố Indonesia kỳ vọng trở thành cường quốc xe điện toàn cầu và sẵn sàng chào đón các công ty nước ngoài tham gia phát triển ngành công nghiệp xe điện trong nước.

Vào lúc này, Công ty Swap Energy nổi lên như thương hiệu xe máy điện đổi pin hàng đầu tại Indonesia. Mô hình kinh doanh Swap Energy đi theo lộ trình tương tự như Công ty sản xuất pin và xe máy điện Gogoro ở Đài Loan - Trung Quốc. Năm 2019, Swap Energy khởi nghiệp sản xuất pin thông minh trang bị Internet vạn vật (IoT).

Cách đây hơn thập niên, khoảng năm 2012-2013, những chiếc xe máy điện đầu tiên chạy bình ắc quy axit chì cồng kềnh, đắt tiền và xe máy chỉ chạy khoảng 40-50km/h là hết mức nên rất khó cạnh tranh xe máy xăng. Swap Energy xác định công nghệ pin là xương sống để phát triển xe điện nên tìm công nghệ pin giúp xe điện chạy nhanh hơn, phạm vi xa hơn và thiết kế nhẹ hơn.

Bộ pin đầu tiên của Swap Energy là pin lithium-ion 64V công suất 1,3kW. Năm 2024, công ty phát triển bộ pin 72V cải tiến với công suất 2,1kW. Điều ấn tượng là pin nâng cấp này chỉ nặng thêm từ 500-600 gram trong khi xe máy điện có thể tăng tốc tới 80km/h. Pin được bảo hành suốt đời.

Một trở ngại lớn đối với xe máy điện là thiếu cơ sở hạ tầng sạc tại nhà đáng tin cậy. Trạm sạc dành cho ô tô điện thường có hệ thống tiếp đất và dây điện chất lượng cao trong khi hệ thống sạc tại nhà cho xe máy điện có khi không ổn định và gây cháy.

Thêm vào đó không phải người dùng xe máy điện nào cũng biết đấu nối dây đúng cách hoặc có khi điện áp trồi sụt thất thường. Chính vì vậy Swap Energy đã nghĩ đến dự án xây dựng các trạm đổi pin bảo đảm an toàn.

Công ty đã hợp tác với các trạm xăng thương hiệu có chuỗi cửa hàng và nhiều cửa hàng khác để lập các trạm đổi pin tự động khắp các thành phố lớn. Người dùng đem pin hết đến đổi lấy pin đã sạc đầy trong vòng 9 giây, tương tự như cách thay pin remote điều khiển truyền hình.

Trạm đổi pin được bảo mật với hệ thống xác thực chỉ cho phép người dùng đã đăng ký mới có thể sử dụng. Pin và trạm sạc đều đạt bộ tiêu chuẩn của Liên minh châu Âu và bộ tiêu chuẩn quốc tế IEC 62840.

Mặc dù không có loại pin điện nào chống cháy hoàn toàn nhưng các trạm đổi pin được thiết kế có thể biết được thông tin trong thời gian thực về tình trạng và khả năng sử dụng pin Swap Energy với xác thực bảo mật kỹ thuật số, từ đó giúp điều chỉnh dòng điện, kiểm soát nhiệt độ và bảo đảm an toàn trong quá trình sạc pin đồng thời tránh xảy ra hỏa hoạn tại nhà riêng.

Đổi pin xe điện là khái niệm mang tính cách mạng về sạc pin vốn tốn thời gian nhiều tiếng để sạc đầy. Hình thức đổi pin có lợi cho người thường xuyên di chuyển quãng đường dài tới 150km mỗi ngày. Họ không cần mua xe máy điện giá cao với pin đắt tiền mà dễ dàng thay pin khi cần.

Tính phí như các gói dữ liệu di động điện thoại

Trang web Medium (Mỹ) nhận xét cách thức hoạt động của Swap Energy rất đơn giản. Ví dụ một người có xe máy điện trang bị hệ thống đổi pin thông minh Swap Energy. Người này cần gặp khách hàng quan trọng trong 30 phút nữa nhưng pin xe chỉ còn 15% thì sập nguồn.

Thay vì chờ đợi nhiều tiếng để sạc, người này chỉ cần kiểm tra ứng dụng trên điện thoại di động để tìm trạm Swap Energy gần nhất rồi tới đó và đổi pin, sau đó thanh toán tiền qua ví điện tử liên kết với ứng dụng đổi pin của Swap Energy.

Năm 2021, Swap Energy trở thành hệ thống đổi pin thông minh cho xe máy điện đầu tiên tại Indonesia. Sau đó công ty đã thành lập thương hiệu xe máy điện nội địa Smoot chuyên sử dụng bộ dụng cụ đổi pin riêng. Đến nay công ty đã xây dựng 1.500 trạm đổi pin khắp Indonesia.

Trang web Berdaya Media (Indonesia) nhận xét bài học quan trọng rút ra từ trạm đổi pin của Swap Energy là giá cả. Nếu tính phí theo ampe giờ thì hợp lý về kỹ thuật nhưng lại quá khó hiểu đối với hầu hết người dùng. Thay vì tính phí cho mỗi lần đổi pin, Swap Energy đã áp dụng cách tính phí giống như các gói dữ liệu di động điện thoại.

Swap Energy đưa ra các gói cước dựa trên khoảng cách. Ví dụ bảng giá cho xe máy điện Smoot Tempur gồm ba gói: 100km trong 30 ngày giá 20.000 rupiah (32.000 đồng Việt Nam); 250km trong 45 ngày giá 45.000 rupiah (72.000 đồng Việt Nam) và 500km trong 60 ngày giá 80.000 rupiah (128.000 đồng Việt Nam).

Trang Berdaya Media ghi nhận hai bài học kinh nghiệm:

* Nắm bắt thời cơ thị trường xe điện hai bánh: Indonesia có nhu cầu cao về xe hai bánh và giá cả xe máy rẻ hơn xe hơi. Số liệu thống kê cho thấy Indonesia là thị trường xe máy lớn thứ ba thế giới với hơn 130 triệu xe máy đang lưu thông vào năm 2023 và khoảng 82% hộ gia đình Indonesia sở hữu xe máy.

Chính phủ Indonesia đã ban hành nhiều chính sách mạnh như trợ giá xe máy điện từ 40-50%, thuế giá trị gia tăng 1%, cho vay với lãi suất trả góp 0%. Một trong những chính sách quan trọng là ưu đãi giá xe máy điện hai bánh nên giá bán xe điện giảm mạnh. Swap Energy được hưởng mức trợ giá 47% từ tháng 3-2023 giúp giá bán của họ thấp hơn khoảng 35% so với xe máy xăng.

* Lợi thế người đi trước: Do đi tiên phong trên thị trường nên Swap Energy có lợi thế đáng kể khi mở rộng quy mô vì chưa có đối thủ mạnh. Công ty càng lắp đặt nhiều trạm đổi pin, khách hàng càng dễ tìm thấy chỗ đổi pin và bớt lo lắng hơn.

Nhờ đó sức hấp dẫn tổng thể của xe máy điện Swap Energy càng được cải thiện. Một lợi thế quan trọng khác là lòng trung thành với thương hiệu mạnh. Một khi đã xây dựng một hệ sinh thái chặt chẽ, Swap Energy có thể giảm chi phí chuyển đổi xe và tăng thêm thái độ hài lòng của người sử dụng để bảo đảm họ trung thành với thương hiệu của Swap Energy.

*******************

Nhiều người dân khó khăn ở Ấn Độ ủng hộ xe máy điện nhưng lo lắng có cách nào tái sử dụng chiếc xe cũ? Sivasankari Panneer đã mở công ty chuyển đổi xe xăng thành xe điện chỉ trong hai tiếng với giá khoảng 12 triệu đồng Việt Nam.

>> Kỳ tới: Chuyển xe xăng thành xe điện ở Ấn Độ

Giao thông xanh - cơ hội và thách thức - Kỳ 1: Chiến lược 10 năm 'đổi xăng lấy điện' ở California

Nhiều nước đã đề ra chiến lược dài hạn phát triển xe không phát thải, tác động toàn bộ chuỗi giá trị từ nhà sản xuất đến người dùng cuối.