Dust Child của Nguyễn Phan Quế Mai ra mắt ở San Francisco, Mỹ vào chiều 16-3-2023, nơi một hội quán quen thuộc của người yêu sách thành phố với khán phòng chật kín cả trăm người. Có lẽ ngay tại Việt Nam, không phải dễ có một lượng độc giả đông như vậy tại sự kiện ra mắt sách.

Dust Child vượt qua những thử thách

Thời điểm đó, sách của Nguyễn Phan Quế Mai đã được đánh giá là best seller quốc tế. Không phải ai viết bằng tiếng Anh hoặc được dịch sang tiếng Anh là có ngay sự ủng hộ nhiệt tình đó, nhất là trong bối cảnh văn hóa đọc đang suy thoái, lượng sách in giảm dần. Dust Child đã vượt qua những thử thách đó.

Dust Child là câu chuyện về đứa con lai tìm cha đã chạm đến một tình cảm sâu thẳm của con người: tình phụ tử.

Điều làm cho Dust Child trở nên rất đặc biệt, là tính chất kết nối của nó khi xây dựng nhân vật từ cả hai phía.

Tác giả thấu cảm với những ám ảnh của Dan - một phi công lái máy bay trực thăng, cũng như thân phận lạc loài của Phong - một người con lai. Cả hai, cùng với rất nhiều người quanh họ, đều là nạn nhân của chiến tranh.

Từ sự kết nối giữa hai tuyến nhân vật, hai hệ cảm thức, người đọc Mỹ có thể đi qua cây cầu của Dust Child để hiểu ngọn nguồn hơn về một thế giới Việt Nam, nơi có những sự kiện đã được viết nhiều qua báo chí nhưng đây có thể là lần đầu họ nhìn thấy nó qua lăng kính sâu sắc và đầy cảm xúc của văn chương.

Cuốn tiểu thuyết, với những chi tiết sinh động về cuộc sống người Việt trong và sau chiến tranh, đã đáp ứng đúng xu hướng của người đọc phương Tây đang hướng về các sắc thái dân tộc khác biệt.

Nguyễn Phan Quế Mai nắm bắt được sự chuyển đổi trong khát vọng của độc giả, người đọc ngày nay đã bớt quan tâm những chủ đề như thân phận con người, sự cô đơn, ý nghĩa của hiện sinh, sự tồn tại của Thượng đế...

Là tình yêu của tác giả với Việt Nam

Những năm gần đây, nhiều giải thưởng văn học quốc tế liên tục trao giải cho những tác phẩm viết về đề tài xã hội.

Như giải Booker năm 2022 với tiểu thuyết của nhà văn Shehan Karunatilaka viết về nạn diệt chủng ở Sri Lanka; năm 2023 với tiểu thuyết của Paul Lynch như một lời tiên tri về những hiểm họa đang đe dọa nền dân chủ; năm 2024 với tác phẩm của Georgi Gospodinov là lời cảnh giác về xu thế cực hữu ở châu Âu.

Từ sự dịch chuyển đề tài, thủ pháp văn học cũng thay đổi. Nhà văn đương đại vẫn kết hợp các mô thức từ chủ nghĩa hiện đại và hậu hiện đại nhưng vẫn ưu tiên duy trì sự kết nối với thực tế, giọng văn chân thật sáng rõ, bám sát vào các sự kiện lịch sử xác thực và các trải nghiệm sinh động của chính bản thân.

Dust Child đã đáp ứng được tất cả những tiêu chí mới ấy, đó cũng là một trong những lý do khiến tác phẩm nhanh chóng lọt vào mắt xanh của các nhà xuất bản và các dịch giả trên thế giới. Và để có được thành công đó, ắt hẳn không phải là một sự ngẫu nhiên.

Thành công ấy đến từ học vấn, cảm quan văn chương bén nhạy và trước hết là tình yêu của tác giả đối với con người, đối với quê hương Việt.

Dust Child với phiên bản Đời gió bụi của lần ra mắt ở Việt Nam này có thể nói là một dịp "vinh quy bái tổ" cho tác giả và tác phẩm. Danh tiếng bấy lâu nay của Quế Mai trên trường quốc tế đã tạo ra sự chờ đợi, tạo ra một yêu cầu rất cao từ phía người đọc. Và, như một luật đối trọng tự nhiên, những chờ mong này sẽ đặt ra áp lực rất lớn cho tác giả.

Người đọc Việt Nam sẽ cảm nhận tác phẩm như thế nào? Tất nhiên là vẫn sẽ tùy thuộc góc nhìn và cảm nhận văn học của từng bạn đọc. Áp lực lớn nhưng chắc tác giả sẽ vượt qua, như đã vượt qua rất nhiều cửa ải trên con đường đưa đứa con tinh thần đi trình làng trên rất nhiều thành phố, trên khắp ba châu lục và có thể sẽ nhiều hơn nữa trong tương lai.

Đạo diễn 'Tử chiến trên không' muốn làm phim từ sách đoạt giải quốc tế của Nguyễn Phan Quế Mai

Đạo diễn Hàm Trần của 'Tử chiến trên không' khen tiểu thuyết 'Đời gió bụi' (Dust Child) của nhà văn Nguyễn Phan Quế Mai là tác phẩm rất quan trọng.