Thơ Nguyễn Phan Quế Mai

Minh họa: La Khuê

LTS: Với tiêu chí mỗi năm xuất bản hai tập thơ dịch xuất sắc nhất của thơ đương đại trên thế giới, lần đầu tiên sau 12 năm ra đời, loạt ấn phẩm Lannan Translations Selection Series (Mỹ) đã chọn tác phẩm của một nhà thơ Việt Nam, cũng là nhà thơ Đông Nam Á đầu tiên: Bí mật của hoa sen (The secret of hoa sen) của Nguyễn Phan Quế Mai.

Tập thơ song ngữ Anh - Việt do chính nữ tác giả và nhà thơ Mỹ Bruce Weigl chuyển ngữ này sẽ được NXB BOA Editions (Mỹ) ấn hành vào tháng 10 và phát hành trên toàn cầu.

TTCT giới thiệu một số bài trong tập thơ.

Quê nội

Quê nội vạt ngô dậy thì con gái ngày Cha ta bé dại đợi Bà về vàng vạt cỏ triền đêQuê nội mây chiều ngủ mê Ông ta thổi lửa nắng về tựa cửa mướp vàng bờ ao chuồn chuồn bay cao cào cào bay thấp giếng khơi trong vắt gọi mưa bay vềChiến tranh ập tới trai làng ra đi bóng người về lác đác nỗi đau trắng tạc trên tóc người giàTuổi thơ của Cha lớn cùng bom đạn sau mùa nắng hạn lũ lụt tràn về

Quê nội lời thề Cha lồng vào nhẫn cỏ trong chiều gió cầu hôn Mẹ đường làng be bé ngan ngát tiếng cười hoa gạo đỏ trời thay cho pháo cướiSương về giăng lưới thơ thẩn ao làng ta oe oe khóc ngày thu sang

Hoa cải vàngDâm bụt thì đỏTrên triền đê gió anh ta thả diềuTa vùi khoai nướng ta chạy ta trốn giữa xanh mơn mởn luống mạ Mẹ gieo

Dốc làng cheo leo bao mùa thất bátDáng người còng lưng miệt mài gieo hạtCánh đồng nứt nẻ hốc hác tia nhìnCha ta vẫn tin vẫn cày vẫn cuốcĐường làng lại thơm mùi rơm thân thuộcBão về xô đổ cây gạo đầu làngLũy tre lại mọc những mùa non măng

Đình làng congHoa xoan thì tímHoàng hôn xuống lả cánh cò

Trong những giấc mơTa ôm rơm ngủMùa ta no đủVì còn quê hương

Thời gian trắng

Trong mưa phùn mùa đông, tiếng ve xé lòng mùa hạ Tôi nhìn thấy ôngKiên nhẫn đứng như một chấm than giữa phố phường lũ lượt còi xe Người người mắc cạn trong sự vội vã của chính mình

Ông một mìnhLặng lẽNhỏ bé Thời gian chảy qua hai bàn tayTôi mua một cuốc xe ôm Ông chở tôi đi không kỳ kèo giá cảHình như, ông chỉ muốn ai đó nghe thấy giọng mình trồi lên trên những tòa nhà cao ốctrên những điệu nhạc ộc từ quán barvượt lên tiếng còi xe người người bắn vào nhau như đang ở trong cuộc chiến

Tôi ngồi sau xeLắng nghe ông kể chuyệnNghe gió Trường Sơn thổi về từ mái tóc bồng điểm bạcNghe nắng miền Trung hát trên đôi vai gầy guộcNghe tiếng súng xuyên về từ ngày tôi chưa sinh

Người lính giàĐem giọt mưa xa về mắt tôiGiọt mưa mang vị ngọt chiến thắng, vị đắng cuộc chiến đã xa ông vĩnh viễn ghi tên mình vào nó Vị mặn trăn trở - “rồi có ai còn nhớ tới Trường Sơn”Và, vị cay của cuộc sống đời thường tấp nập chảy quanh tôi như chỉ biết vươn mình về phía trướcvề phía trướcphía trước...

Mà quên điQuên đi Những người lính và những câu chuyện cần được kểQuên điNgười lính già bé nhỏCạnh ngã tư đườngthời gian trắng qua đôi bàn tay

Ngôi nhà trái đất

Con đường chảy máu xanh đến khi nhợt nhạt không còn máu nữaMùa hè chôn tiếng veMùa đông khâm liệm láTôi trơ trọi trên lối bêtông nghĩa địa loài cỏNỗi buồn không chỗ treo

Mọc lên mọc lên những tòa nhà cao tầng bêtông cốt thépDày lên dày lên khói bụiTiếng ồn nuốt chửng mặt trờiTôi vuốt mặt mình chẳng thể nhận ra tôi

Dòng sông chảy về từ cánh rừng chết trẻMáu quầng lên ráng đỏ Nhân loại tự khâm liệm bằng trùng trùng trận lũ quét từ phía đồi trọcNơi đám cây còn ngạo nghễ hôm qua chôn rễ khóc phận mình

Nơi thảm mạ một thời nonỐng khói nhà máy nghênh ngang thọc vào sườn ánh sángUng thư đáp xuống mọc lên di căn từ lòng tham loài ngườiBiết trốn vào đâukhi tôi rượt đuổi chính tôi?

Lời của rác

Khi thành phố chìm vào cơn ngủThế giới loài rác cất lên tiếng nói

Vỏ rau quả đẫm phóc môn quặt quệ vì chúng không thể thối rữaNhững bào thai chưa đủ hình hài bị loại ra khỏi cơ thể mẹ, ri rỉ cất lên tiếng côn trùngNhững chai rượu rỗng không bị quẳng từ bàn tiệc xa xỉ vẫn cố nhoi mình lên cao, dìm tất cả xuống thấp

Những chồng bản thảo lớn tiếng kèn cựaNhững lời hứa bị xé toang vẫn ra rả giảng bài

Bãi rác thành phố, có những người phụ nữ ngồiNhặt nhạnh chắp vá đời mình từ rác vụn

Bức tường chiến tranh Việt Nam (*)

Tiếng chim gõ vào Nhà TrắngNụ cười Lincoln âm vangHoàng hôn đỏ quạch WashingtonBức tường đen58.267 cái tên không quen biết

58.267 tên người đã nã súng vào trí nhớ tôiMũi giày họ còn loang vết máuTôi muốn chôn họ thêm lần nữaChất độc da cam rực lên màu lửaPhan Thị Kim Phúc (**) bốc cháy băng qua những hàng tên

Lặng câm đenLặng câm câu trả lời cho nghìn câu hỏiChợt một đóa hồng nhỏ thắp lên, đau nhói

Bức thư nhòa lệ một người còn sống viết cho một cái tên đã chết: “Cha ơi, hôm nay là ngày sinh nhật con gái con. Ước gì cha ở đây để cùng cháu thổi nến mừng tuổi mới. Không ngày nào con không nghĩ đến cha. Tại sao cha ơi? Tại sao cha phải đến Việt Nam, tại sao cha phải chết?”

Những cánh hồng héo quắt. Những bức thư rải thảm dưới chân tường. Những con chữ chập chờn rỉ máu

Tôi nghe từ trong lòng đất âm u hình thù của những người cha Mỹ bế những đứa con thơ. Hốc mắt họ quầng sâu hố bom, trái tim loang lổ vết đạn. Chất độc da cam đẫm vào người họ. Dòng máu chảy loang kéo trôi những đứa con đang thét gào khỏi đôi tay...

Từng cái tên trên bức tường đen chìm vào tôiThành từng khuôn mặt của mỗi 58.267 cái tên đã chếtĐỏ quạch Washington chiều nayHoàng hôn hay nước mắt?

(*): Bức tường Chiến tranh Việt Nam là đài tưởng niệm có hình một bức tường dài 75m, cao 3m, hình chữ V, bằng đá hoa cương đen, khắc tên hơn 58.000 binh sĩ Mỹ đã thiệt mạng hoặc mất tích khi tham gia cuộc chiến tranh Việt Nam. Bức tường nằm trong khu tưởng niệm các cựu binh chiến tranh Việt Nam tại trung tâm thủ đô Washington D.C. và được khánh thành ngày 13-9-1982.

(**): Phan Thị Kim Phúc là cô bé trong tấm ảnh đoạt giải thưởng Pulitzer của phóng viên Nick Út, được chụp ngày 8-6-1972, khi Kim Phúc bị phỏng bom napalm và đang chạy ra từ ngôi làng của cô.