EUDR là công cụ của Liên minh châu Âu (EU) nhằm kiểm soát sản phẩm liên quan đến nạn phá rừng và suy thoái rừng. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FA) ước tính gần 420 triệu ha rừng bị mất trên toàn cầu trong giai đoạn 1990 - 2020, trong đó 90% là do chuyển đổi sang đất nông nghiệp.

Ảnh hưởng gỗ, cà phê, cao su

EUDR chính thức áp dụng cho xuất nhập khẩu hàng hóa của EU sau ngày 31-12-2025 đối với doanh nghiệp lớn xuất nhập khẩu lớn của khối và sau ngày 30-6-2026 đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ của khối.

Các mặt hàng trong phạm vi áp dụng bao gồm: gia súc, đậu nành, gỗ, cà phê, cao su, ca cao và dầu cọ cùng một số sản phẩm phái sinh khác. Trong đó, ba ngành đặc biệt quan trọng với Việt Nam là gỗ, cà phê, cao su.

Tại tọa đàm hợp tác giữa Việt Nam và EU cho việc chuẩn bị EUDR ngày 6-11, các quan chức hai bên đã thảo luận về sự sẵn sàng của Việt Nam trước quy định mới này.

EUDR bắt buộc các doanh nghiệp xuất nhập khẩu của EU phải có trách nhiệm giải trình để đảm bảo hàng hóa không chỉ hợp pháp mà còn không gây mất rừng.

Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp EU phải thu thập dữ liệu về tọa độ địa lý, thông tin pháp lý, đánh giá rủi ro... Các doanh nghiệp và nông hộ Việt Nam sẽ hợp tác cung cấp những thông tin này.

Ông Trương Tất Đơ, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm - Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết Việt Nam được xếp vào nhóm có rủi ro thấp theo hệ thống phân loại rủi ro quốc gia của EU.

Một số quốc gia khác như Brazil, đối thủ chính của Việt Nam về cà phê, nằm ở nhóm rủi ro tiêu chuẩn. Điều này có nghĩa rằng quy định áp dụng đối với hàng hóa của Việt Nam sẽ đơn giản hơn và nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam, từ đó tăng giá trị xuất khẩu và thu nhập của nông dân.

Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, EU đã đưa ra một số đề xuất có lợi cho doanh nghiệp Việt Nam như đơn giản hóa các thủ tục khai báo.

Tuy nhiên, việc thu thập các thông tin theo quy định của EUDR cũng đặt ra thách thức về hệ thống dữ liệu và năng lực kỹ thuật đối với các doanh nghiệp và nông hộ Việt Nam.

Chẳng hạn, việc xác định tọa độ địa lý của các vùng nguyên liệu không phải là điều dễ dàng do một số khó khăn như về mã số vùng trồng (đối với cao su), hệ thống truy xuất nguồn gốc còn rời rạc (đối với cà phê), hệ thống theo dõi diễn biến rừng chưa cập nhật ở cấp trung ương (đối với ngành gỗ).

Bên cạnh đó là một số vướng mắc trong vấn đề giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất. Việc không thể cung cấp các thông tin trên có thể khiến các doanh nghiệp Việt Nam bị văng khỏi chuỗi cung ứng.

Khẩn trương chuẩn bị

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cho biết Việt Nam đã chủ động vào cuộc từ cuối năm 2023, không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu từ EUDR mà còn vì trách nhiệm đảm bảo sự phát triển bền vững của Việt Nam.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức nhiều cuộc họp giữa khu vực công và tư, giữa trung ương và địa phương, để thảo luận kế hoạch chuẩn bị. Kế hoạch đặt ra mục tiêu chính là chuẩn bị thông tin liên quan về vùng trồng và ngăn ngừa hành vi xâm lấn rừng tự nhiên.

Việt Nam dừng khai thác rừng tự nhiên từ năm 2014, chấm dứt hoàn toàn từ năm 2016 và duy trì kiểm kê rừng hằng năm. Ông Trương Tất Đơ cho biết Việt Nam đang hướng tới đồng bộ hóa toàn bộ dữ liệu rừng, xây dựng nền tảng dữ liệu để theo dõi tình trạng mất rừng hoặc suy thoái rừng.

Đối với EUDR, Cục Lâm nghiệp đã thành lập tổ công tác phối hợp với các hiệp hội gỗ xây dựng hướng dẫn tạm thời giúp doanh nghiệp thích ứng với quy định của EU, dự kiến ban hành chính thức vào 1-1-2026.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã yêu cầu các địa phương và cơ quan liên quan để sắp xếp lại công tác quản lý rừng một cách đồng bộ.

Về phía EU, ông Cyril Loisel, Bí thư Thứ nhất - Phụ trách Biến đổi khí hậu, Môi trường, Việc làm và Chính sách xã hội, Phái đoàn EU tại Việt Nam, cho biết châu Âu sẽ thúc đẩy hợp tác với các quốc gia đối tác để đảm bảo thực thi đúng đắn EUDR.

"Chúng tôi có một nhóm Sáng kiến châu Âu về chuỗi giá trị không phá rừng, với một dự án về cà phê tại Việt Nam và các hoạt động liên quan đến lĩnh vực cao su và lâm nghiệp", ông Loisel nói và cho biết một số công ty tư nhân từ khắp châu Âu cũng tham gia mang theo một số công cụ và hợp tác với các đối tác địa phương.

EU 'bóp' visa với công dân Nga vì chiến tranh Ukraine

Liên minh châu Âu (EU) thông báo thắt chặt quy định cấp visa cho công dân Nga do cuộc chiến ở Ukraine tiếp diễn, các vụ phá hoại gia tăng bị quy cho Matxcơva và nguy cơ lạm dụng thị thực.