Tại cuộc họp mới đây do Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình chủ trì về dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, các nhà đầu tư đã trực tiếp đối thoại với Chính phủ và các bộ ngành về khả năng tham gia dự án.

Các doanh nghiệp có mặt bao gồm: Công ty TNHH Việt Nam 3000 - Tập đoàn Đầu tư và phát triển Việt Nam, Công ty CP Tập đoàn Discovery, Công ty CP Vận tải đường sắt Việt Nam, Công ty CP Tập đoàn Trường Hải (THACO), Công ty CP Đầu tư và phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed.

Một doanh nghiệp 67 nhân sự tuyên bố không vay vốn nhà nước

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, Công ty cổ phần Tập đoàn Discovery được lập từ tháng 3-2016, có vốn điều lệ 260 tỉ đồng. Cơ cấu cổ đông sáng lập gồm ông Nguyễn Ngọc Anh với 37,7% vốn góp, ông Nguyễn Tiến Thiều (10,8%), Công ty CP đầu tư Discovery Việt Nam (14,6%) và Công ty cổ phần đầu tư và du lịch Danko (36,9%).

Người nắm giữ quyền đại diện theo pháp luật ban đầu là ông Nguyễn Ngọc Anh, sau nhiều lần thay đổi thì hiện nay chủ tịch đảm nhiệm là ông Nguyễn Nam Thiều.

Về lĩnh vực hoạt động, thông tin trên website chính thức của doanh nghiệp cho thấy đơn vị này tham gia đa dạng ngành nghề, bao gồm bán dẫn, bất động sản, mua bán và sáp nhập, cũng như kinh doanh xăng dầu và khai thác khoáng sản.

Discovery khi đề xuất đầu tư dự án đường sắt cao tốc khẳng định sẽ đáp ứng các thông số kỹ thuật tối ưu theo yêu cầu của Chính phủ. Vốn đầu tư đưa ra chỉ 63 tỉ USD, thay vì 67 tỉ USD.

Về tiến độ, doanh nghiệp cho biết sẽ triển khai trong 6 năm xây dựng (thêm 1 năm chuẩn bị), đảm bảo đưa dự án vào khai thác thương mại nhanh chóng. Thời gian khai thác dự án 69 năm, sau đó bàn giao toàn bộ tài sản và công nghệ cho Nhà nước. 

Discovery còn cam kết không làm phát sinh nợ công. Doanh nghiệp "tự vay tự trả", tài chính được huy động thông qua hợp tác quốc tế, không phát sinh nợ công, không sử dụng vốn vay từ ngân sách nhà nước.

Trong cuộc họp tại Chính phủ, ông Nguyễn Nam Thiều, Chủ tịch Discovery, khẳng định đây là dự án lớn và rất khó, nhưng mang lại những giá trị rất lớn cho xã hội nên bày tỏ thiện chí tham gia với phương án kinh doanh thu hồi vốn. 

Tuy nhiên, công ty chỉ có nhân sự khoảng 70 người và tổng vốn khoảng 2.000 - 3.000 tỉ đồng, tức chỉ bằng khoảng 0,2% tổng mức đầu tư của dự án (67 tỉ USD).

Dấu hỏi về năng lực tài chính của Công ty TNHH Việt Nam 3000

Cái tên tiếp theo đề xuất làm siêu dự án đường sắt cao tốc, đó là Công ty TNHH Việt Nam 3000 - Tập đoàn Đầu tư và phát triển Việt Nam. Doanh nghiệp này được thành lập tháng 12-2020, tại Hà Nội.

Ngành nghề chính theo giấy phép đăng ký kinh doanh của Việt Nam 3000 là "bán buôn thực phẩm". Ngoài ra còn đăng ký hoạt động lĩnh vực xây dựng, gồm cả xây dựng công trình đường sắt lẫn nhà ở. 

Vốn điều lệ của Việt Nam 3000 là 369 tỉ đồng, do bà Ngô Thị Thắng làm giám đốc kiêm người đại diện theo pháp luật. Đáng chú ý, trong phần tự giới thiệu, doanh nghiệp này cho biết họ được thành lập để hiện thực hóa một phần chương trình "Thế giới 3000" tại Việt Nam, chương trình phát triển kinh tế thế giới và nhân quyền.

Mặc dù mong muốn được hợp tác đầu tư vào dự án theo hình thức đối tác công tư, nhưng khi được hỏi về năng lực tài chính của công ty và nếu hợp tác theo hình thức đối tác công tư, tỉ lệ vốn của doanh nghiệp đóng góp sẽ là bao nhiêu; năng lực và các căn cứ pháp lý, cơ sở để doanh nghiệp có thể huy động vốn…, đại diện doanh nghiệp này đã không trả lời được, một số ý trả lời không đúng theo nội dung câu hỏi.

Trong khi đó, Bộ Xây dựng nhận xét hồ sơ của doanh nghiệp chưa có tài liệu chứng minh năng lực tài chính rõ ràng, các đề xuất về tiến độ cũng rất "mơ hồ". Ngân hàng Nhà nước đề nghị doanh nghiệp công khai cụ thể nguồn lực tài chính của "hệ sinh thái" mà doanh nghiệp nhắc đến, thay vì những lời hứa hẹn chung chung về việc "mang 100% vốn về Việt Nam".

Hai "ông lớn" có phương án đầu tư ra sao?

Trái với những thông tin khá chung chung về năng lực tài chính của các doanh nghiệp nêu trên, hai doanh nghiệp là THACO và Vingroup có phần thể hiện rõ ràng hơn bằng quá trình hoạt động và uy tín trên thương trường nhiều năm qua.

Trong đó, THACO khẳng định với phần vốn, họ sẽ chịu trách nhiệm 20% vốn đầu tư, 80% là huy động và đi vay. Ngoài vốn tự có, THACO sẽ thành lập các công ty để huy động vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, tập đoàn trong nước và quốc tế. Tổng thời gian thi công và hoàn thành toàn tuyến là 7 năm.

Theo báo cáo tài chính, vốn chủ sở hữu của Trường Hải tại thời điểm cuối tháng 12-2025 là 52.450 tỉ đồng. Bên kia bảng cân đối, số nợ phải trả là hơn 117.355 tỉ đồng.

Trong khi đó, đại diện Vingroup mong muốn được đầu tư dự án theo hình thức đầu tư kinh doanh với tổng mức đầu tư dự án dự kiến là trên 61 tỉ USD (không kể chi phí giải phóng mặt bằng) với thời hạn thi công dự án là 5 năm kể từ khi Nhà nước giao đất sạch cho dự án. 

Tập đoàn này đề nghị được vay 80% vốn đầu tư dự án và hoàn trả trong vòng 30 năm, cam kết sẵn sàng chấp nhận một số rủi ro kinh doanh, để phát sinh vốn, đội vốn…

Doanh nghiệp Đức hiến kế để hút đầu tư quốc tế vào đường sắt cao tốc Bắc - Nam và đường sắt đô thị

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để thay đổi diện mạo giao thông quốc gia với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và hàng loạt tuyến đường sắt đô thị (metro) để tạo ra động lực tăng trưởng toàn diện.