Bộ Tư pháp mới đây đã công bố hồ sơ thẩm định dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn việc xác định dự kiến cơ cấu, thành phần và phân bổ số lượng người được giới thiệu ứng cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.

Đề xuất số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách

Về số lượng đại biểu HĐND các cấp, dự thảo quy định việc xác định số lượng đại biểu HĐND được bầu ở mỗi đơn vị hành chính được căn cứ vào quy định Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Ngoài ra còn căn cứ vào dân số của từng đơn vị hành chính (được xác định theo số liệu thống kê dân số tại Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư tính đến ngày 30-9).

Về số lượng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, dự thảo nghị quyết nêu ở cấp tỉnh, lãnh đạo của HĐND có tối đa 2 đại biểu hoạt động chuyên trách, trong đó có không quá 2 phó chủ tịch HĐND.

Mỗi ban của HĐND có từ 3-4 đại biểu hoạt động chuyên trách, trong đó có không quá 2 phó trưởng ban, có 1 ủy viên hoạt động chuyên trách.

Số lượng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách, số lượng phó chủ tịch HĐND, số lượng phó trưởng ban của HĐND TP Hà Nội thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô.

Ở cấp xã, lãnh đạo HĐND có 1 phó chủ tịch; mỗi ban có 1 phó trưởng ban.

Về số lượng phó chủ tịch HĐND, phó trưởng ban của HĐND cấp tỉnh, cấp xã nhiệm kỳ 2026-2031 tại các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã thực hiện hợp nhất, sáp nhập trong năm 2025.

Giữ nguyên số lượng phó chủ tịch HĐND, phó trưởng ban của HĐND cấp tỉnh, cấp xã nhiệm kỳ 2026-2031 như khi thực hiện hợp nhất, sáp nhập; sau 5 năm thực hiện đúng số lượng quy định của cấp có thẩm quyền.

Cơ cấu, thành phần và phân bổ số lượng người được giới thiệu ứng cử đại biểu HĐND các cấp

Dự thảo nghị quyết nêu rõ căn cứ vào số lượng đại biểu HĐND được bầu, nguyên tắc về việc bảo đảm số dư khi lập danh sách người ứng cử đại biểu HĐND quy định tại Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND, thường trực HĐND các cấp sau khi thống nhất ý kiến với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam và UBND cùng cấp dự kiến cụ thể cơ cấu, thành phần.

Đồng thời, phân bổ số lượng người của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, cơ quan nhà nước ở cấp mình, các đơn vị hành chính cấp dưới (đối với cấp tỉnh), các thôn, tổ dân phố (đối với cấp xã), đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế trên địa bàn được giới thiệu để ứng cử đại biểu HĐND ở đơn vị hành chính cấp mình.

Việc dự kiến cơ cấu, thành phần, phân bổ số lượng người được giới thiệu để ứng cử đại biểu HĐND ở mỗi đơn vị hành chính phải bảo đảm dân chủ, công tâm, khách quan, minh bạch; coi trọng chất lượng, lựa chọn đại biểu là những người tiêu biểu về trí tuệ, phẩm chất, đạo đức, uy tín, thật sự trong sạch, vững mạnh.

Đồng thời bảo đảm cơ cấu hợp lý trong các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, cơ quan nhà nước ở cấp mình và các đơn vị hành chính cấp dưới (với cấp tỉnh), các thôn, tổ dân phố (với cấp xã); đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế trên địa bàn; có đại diện của các thành phần xã hội, nghề nghiệp, tôn giáo, độ tuổi.

Bảo đảm tỉ lệ hợp lý người trong danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu HĐND là người dân tộc thiểu số phù hợp với đặc điểm dân số của từng địa phương và phấn đấu đạt tỉ lệ trúng cử.

Tỉ lệ đại biểu là phụ nữ trong danh sách chính thức những người ứng cử bảo đảm ít nhất 35%; phấn đấu tỉ lệ trúng cử khoảng 30% ở từng cấp (cấp tỉnh, cấp xã).

Đại biểu là người ngoài Đảng, phấn đấu đạt tỉ lệ không dưới 10% ở từng cấp (cấp tỉnh, cấp xã).

Đại biểu trẻ tuổi (dưới 40 tuổi), phấn đấu đạt tỉ lệ không dưới 15% ở từng cấp (cấp tỉnh, cấp xã).

Đại biểu HĐND nhiệm kỳ trước tái cử, phấn đấu đạt tỉ lệ không dưới 30% ở từng cấp (cấp tỉnh, cấp xã).

Các cấp chính quyền địa phương khi giới thiệu người ứng cử đại biểu HĐND các cấp vừa phải bảo đảm về tiêu chuẩn, vừa phải bảo đảm lựa chọn đại biểu là những người tiêu biểu về giới, dân tộc, tuổi trẻ…

Nâng tầm người đại biểu hội đồng nhân dân phường xã mới

Trong bối cảnh tinh gọn bộ máy chính quyền hai cấp ở địa phương, cử tri kỳ vọng rất nhiều vào những người đại diện tâm tư nguyện vọng của mình tại hội đồng nhân dân phường xã mới. Tôi xin được góp vài ý kiến về vấn đề này.