Động thái của các nước này diễn ra hôm 21-9, trước thềm kỳ họp thường niên của Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York.

Pháp - quốc gia đầu tiên tuyên bố ý định này hồi tháng 7 - cũng cam kết sẽ bỏ phiếu ủng hộ việc công nhận Nhà nước Palestine tại Liên hợp quốc trong tuần này, gia nhập danh sách khoảng 150 quốc gia thành viên đã công nhận.

Israel bị cô lập ngoại giao

Vì Trung Quốc và Nga đã công nhận Nhà nước Palestine, Mỹ có thể sẽ trở thành thành viên thường trực duy nhất của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc chưa công nhận Nhà nước Palestine.

"Xét về ý nghĩa biểu tượng, đây là một bước ngoặt thay đổi cuộc chơi. Bởi một khi các vị công nhận Nhà nước Palestine, các vị đặt Palestine và Israel ở vị thế ngang bằng về cách thức đối xử theo luật quốc tế" - giáo sư luật Philippe Sands bình luận trên báo New York Times.

Hành động phối hợp từ các nước trên nhiều châu lục sẽ làm gia tăng tình trạng cô lập ngoại giao đối với chính quyền Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Cho đến nay, bất chấp sức ép của cộng đồng quốc tế, Israel vẫn chưa chấm dứt cuộc chiến ở Dải Gaza - cuộc chiến được cho là đã khiến hơn 65.000 người chết và tàn phá phần lớn vùng đất này.

Cũng cần lưu ý bất chấp số nước công nhận Nhà nước Palestine gia tăng, vẫn tồn tại nhiều trở ngại đối với việc Palestine trở thành thành viên đầy đủ của Liên hợp quốc.

Con đường trở thành thành viên đầy đủ đòi hỏi ít nhất 9/15 thành viên của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc bỏ phiếu ủng hộ và không có bất kỳ thành viên thường trực nào (Anh, Pháp, Nga, Mỹ, Trung Quốc) phủ quyết. Mỹ có thể sẽ sử dụng quyền phủ quyết nếu vấn đề này được đưa ra bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an.

Các nhà phân tích đánh giá dù lúc này Israel vẫn nhận được sự ủng hộ của Mỹ nhưng điều đó có thể không kéo dài.

Theo tạp chí The Economist, các nhà ngoại giao Israel tin rằng sự kiên nhẫn của Tổng thống Donald Trump đang dần cạn kiệt. Họ cho biết Thủ tướng Netanyahu đã thuyết phục ông Trump rằng chiến dịch trên bộ phát động tại thành phố Gaza từ hôm 16-9 sẽ là đòn chí mạng cuối cùng đối với Hamas.

Nhưng nếu điều đó không đúng, họ dự đoán ông Trump sẽ buộc Israel phải chấp nhận lệnh ngừng bắn. Chưa rõ sẽ loại bỏ được Hamas cũng như có thể đưa các con tin còn lại trở về hay không nhưng cuộc tấn công của Israel ở thành phố Gaza trước mắt chỉ khiến nỗi đau khổ của dân thường ở Gaza trầm trọng hơn và khiến Israel
càng thêm bị cô lập.

Tuần trước, Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu về chính sách đối ngoại và an ninh Kaja Kallas đã công bố kế hoạch hạ cấp quan hệ thương mại với Israel và áp lệnh trừng phạt đối với một số quan chức cấp cao nước này vì cuộc chiến ở Gaza, đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận của khối đối với Israel. Các đề xuất này vẫn cần được các nước thành viên thông qua.

Chính trị và đạo đức

Việc công nhận Nhà nước Palestine cũng đặt một số đồng minh của Mỹ, đặc biệt là Anh, vào thế đối đầu với chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Khi lần đầu thông báo kế hoạch hồi cuối tháng 7, Thủ tướng Anh Keir Starmer nói rằng quyết định cuối cùng phụ thuộc vào nhiều điều kiện.

Ông yêu cầu Israel phải giải quyết cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza, ký thỏa thuận ngừng bắn với Hamas để đảm bảo thả con tin và theo đuổi hòa bình lâu dài với người Palestine dựa trên giải pháp hai nhà nước.

Tuy nhiên kể từ đó Israel đã tấn công ban lãnh đạo Hamas ở Qatar - nơi đang diễn ra các cuộc đàm phán ngừng bắn, khiến khả năng đạt được thỏa thuận trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Trái ngược với việc giảm leo thang, quân đội Israel còn mở rộng hoạt động, tiến vào trung tâm đô thị chính của Gaza là thành phố Gaza.

Đối với ông Starmer, từng là luật sư nhân quyền trước khi bước vào chính trường, việc công nhận Nhà nước Palestine là một quyết định đầy khó khăn.

Ông luôn cố gắng tránh gây bất đồng giữa Anh và Mỹ trong các vấn đề như thương mại và cuộc chiến Ukraine. Động thái mới nhất của Anh cũng càng khiến quan hệ với Israel thêm căng thẳng. Nhưng tình hình Gaza đặt ra những thách thức sâu sắc cả về đạo đức lẫn chính trị.

Yếu tố chính trị trong nước cũng ảnh hưởng đến quyết định của ông Starmer. Áp lực đòi chính phủ hành động mạnh mẽ hơn đã gia tăng trong nội bộ Công Đảng và cả công chúng, khi những hình ảnh và video đau lòng về người Palestine được lan truyền trên mạng và truyền thông.

Các nhà phân tích chỉ ra lúc này việc công nhận chủ yếu mang tính biểu tượng, thể hiện sự ủng hộ quyền tự quyết của người Palestine. Tuy nhiên viễn cảnh về một Nhà nước Palestine khả thi - trên những phần lãnh thổ đang bị quân đội Israel kiểm soát hoặc phong tỏa - dường như xa vời hơn so với những thập niên trước.

"Hy vọng về giải pháp hai nhà nước đang phai nhạt nhưng chúng ta không thể để ánh sáng đó vụt tắt. Hôm nay để hồi sinh hy vọng về hòa bình và giải pháp hai nhà nước, tôi khẳng định rõ ràng với tư cách thủ tướng Anh rằng chúng tôi chính thức công nhận Nhà nước Palestine" - Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố hôm 21-9.

Thủ tướng Úc Anthony Albanese nhấn mạnh rằng giải pháp hai nhà nước "luôn là con đường duy nhất để đạt được hòa bình và an ninh bền vững cho cả người Israel và người Palestine".

Israel phản ứng mạnh: 'Sẽ không có Nhà nước Palestine nào cả'

Thủ tướng Israel khẳng định sẽ không có chuyện thành lập Nhà nước Palestine, trong khi Bộ Ngoại giao nước này nhấn mạnh việc công nhận Nhà nước Palestine chỉ khiến tình hình thêm rối ren.