Sáng 20-11, UBND TP Đà Nẵng, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP Đà Nẵng cùng các chuyên gia khảo cổ, các đơn vị bảo tồn ngồi lại tại tọa đàm bàn phương án khai quật, trục vớt con tàu cổ nổi lên ở biển Hội An từ ngày 8-11 tới nay.

Con tàu cổ có thể là một "báu vật vô giá"

Nêu sơ bộ về hiện trạng con tàu cổ xuất lộ ở biển Hội An từ 8-11 tới nay, lãnh đạo UBND TP Đà Nẵng cho biết đây là lần đầu tiên phát hiện di vật tàu cổ gần như còn nguyên vẹn tại Đà Nẵng.

Địa điểm phát hiện di vật nằm trong không gian của đô thị thương cảng quốc tế Hội An - Di sản văn hóa thế giới - nơi hàng trăm năm trước tàu thuyền nước ngoài cũng như từ các địa phương trong nước tấp nập ghé vào buôn bán; góp phần minh chứng vai trò của cảng thị Hội An trong mạng lưới giao thương quốc tế.

Thời gian qua các đơn vị đã triển khai nhiều biện pháp nghiên cứu bước đầu. Tuy nhiên việc bảo tồn với di vật khảo cổ này là lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, kỹ thuật hiện đại và có sự tham gia của các nhà khoa học.

Lãnh đạo UBND TP Đà Nẵng cho rằng mọi đánh giá đề ra giải pháp khai quật cần hết sức thận trọng, dự lường mọi trường hợp để hướng đến bảo tồn tính chân xác, lâu dài của di vật.

Theo Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, hiện nay cấp thiết phải khai quật, trục vớt để đưa con tàu lên đất liền để bảo quản, nghiên cứu.

Đơn vị này cho biết nếu được cơ quan chức năng thông qua thì việc khai quật sẽ làm ngay trong tháng 12.

Từ đầu năm 2026 sẽ bắt đầu thực hiện các giải pháp bảo quản, rửa muối mặn, làm nhà xưởng bảo vệ và sau đó sẽ nghiên cứu chuyên sâu. Các thủ tục từ khai quật đến bảo tồn đều có sự tham gia của các cơ quan chuyên sâu, đảm bảo hồ sơ khoa học đầy đủ, chặt chẽ.

Viện Khảo cổ học Việt Nam: Con tàu cổ có giá trị đặc biệt

Đánh giá ban đầu về di vật tàu cổ, TS Nguyễn Ngọc Quý - Viện Khảo cổ học, cho rằng di vật tàu cổ còn có giá trị đặc biệt vì nằm trong bối cảnh văn hóa ghe bầu xứ Quảng, là minh chứng hiện hữu của văn hóa.

Kết quả khai quật sẽ làm rõ nhiều vấn đề về hiện vật. Từ đó giúp xác định đây là thuyền nội địa, thuyền của ngư dân hay thuyền buôn; cung cấp những thông tin quý giá về lịch sử vùng đất thương cảng Hội An xưa.

Đồng thời việc khai quật cũng sẽ có thêm một hiện vật tiêu biểu trưng bày giới thiệu đến du khách. Ông Quý đề xuất cần xây dựng kế hoạch tổng thể từ khai quật cho tới bảo quản cấp thiết, bảo vệ, nghiên cứu… phát huy giá trị di vật gắn với bối cảnh đô thị cổ Hội An.

Bà Lâm Thị Mỹ Dung, Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), cho rằng qua các báo cáo, đánh giá ban đầu thì có thể đánh giá đây là một di vật có rất nhiều giá trị.

"Trước mắt nên khai quật một phần tại hiện trường vì trong điều kiện môi trường, khí hậu biến đổi như hiện nay sẽ rất khó. Và có thể tiếp tục khai quật sau khi di chuyển về nơi bảo quản, có thể áp dụng các kỹ thuật khai quật, bảo quản chuyên sâu và phát huy giá trị trưng bày" - bà Dung đề xuất.

TS Nguyễn Văn Việt - Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á - cho rằng cần thiết có một bảo tàng tàu thuyền của Việt Nam. Đà Nẵng, Hội An sẽ là "ngọn cờ" đầu tiên phong cho việc hình thành.

Theo ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Thành ủy Hội An - hiện nay cần thiết phải khai quật con tàu cổ để nghiên cứu làm rõ hơn giá trị con đường gốm sứ, con đường tơ lụa, kỹ thuật đóng tàu từng tồn tại trong lịch sử...

Đặc biệt kết quả nghiên cứu cũng sẽ cung cấp thông tin về sự biến đổi của vùng Hội An, quá trình bồi đắp, sạt lở của biển. Đây sẽ là bài học về sự ứng xử sự hòa thuận và nương tựa vào thiên nhiên.

Sau nhiều tháng mất dấu, tàu cổ ở Hội An bất ngờ nổi lên nguyên vẹn sau bão số 13

Sau khi bất ngờ lộ ra cuối năm 2023 rồi 'mất dấu' dưới sóng biển, những trận mưa lũ vừa qua đã vô tình phơi lộ ra hình hài gần như trọn vẹn của con tàu đắm nghi là tàu cổ ở bãi biển Hội An.