Cảnh giác với bụi mịn

NGUYỄN BÁ HỘI

Kỹ sư môi trường

Theo dõi

Nhiều người dân ở những đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM mỗi sáng lại mở điện thoại xem chỉ số ô nhiễm, nhiều người sau đó quyết định không ra khỏi nhà. Tôi tự hỏi: bao giờ thì chúng ta mới thôi sống chung với nỗi lo trong từng nhịp hít thở?

Những ngày đầu tháng 12, bầu trời Hà Nội tầm nhìn giảm rõ rệt. TP.HCM mấy hôm nay nhiều nơi bụi mờ, người dân cảm nhận rõ sự ngột ngạt, cay mắt, khó thở. Đây không còn là câu chuyện cảm giác mà đã được chứng minh bằng dữ liệu quan trắc.

Bụi mịn PM2.5 nguy hiểm ở chỗ nó nhỏ đến mức cơ thể không có cơ chế tự nhiên để chặn lại. Cư dân bắt đầu chấp nhận bầu không khí xấu như một phần cuộc sống đô thị. Mở app thấy AQI đỏ, đeo khẩu trang, rồi thôi. Chưa có những giải pháp khác. Thực tế việc đeo khẩu trang, hạn chế ra ngoài, đóng kín cửa dù giảm rủi ro nhưng chỉ là giải pháp tình thế, không giải quyết được gốc rễ.

TIN LIÊN QUAN

Muốn "dứt" bụi mịn, theo tôi, cần một cách tiếp cận hệ thống và dài hơi. Người dân cần được tiếp cận thông tin chất lượng không khí theo thời gian thực, từ mạng lưới quan trắc đủ dày, đáng tin cậy, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các ứng dụng quốc tế. Quan trọng hơn phải có năng lực dự báo trước vài ngày để chính quyền và cộng đồng chủ động ứng phó.

Thứ hai, quan trọng hơn là kiểm soát nguồn phát thải. Giao thông xanh không còn là khẩu hiệu. Việc chuyển dần xe xăng sang xe điện, đặc biệt với các nhóm sử dụng nhiều như xe ôm công nghệ, giao hàng cần được thúc đẩy bằng chính sách cụ thể. Giao thông công cộng sạch phải đủ tiện lợi để người dân sẵn sàng bỏ xe cá nhân. Cùng với đó là kiểm soát nghiêm khí thải xe cũ, xe không đạt chuẩn.

Xây dựng đô thị cũng cần thay đổi cách làm. Công trình phải che chắn đúng quy chuẩn. Việc đốt rơm rạ, đốt rác cần được quản lý chặt, chế tài đủ mạnh với các kiểu vi phạm. Công nghiệp và làng nghề phải được giám sát phát thải sâu sát hơn.

Về dài hạn, năng lượng tái tạo đóng vai trò then chốt. Các cơ chế thị trường như tín chỉ phát thải, tín chỉ năng lượng cần được nghiên cứu áp dụng nghiêm túc. Quan trọng không kém là quy hoạch đô thị. TP cần nhiều cây xanh, mặt nước để hấp thụ bụi mịn, giảm hiệu ứng đảo nhiệt.

Cảnh giác với bụi mịn không chỉ là đeo khẩu trang hay xem AQI mỗi sáng. Đó là yêu cầu cấp bách phải hành động để mỗi nhịp hít thở trong lành hơn. Chất lượng cuộc sống từ đó được tốt hơn mỗi ngày.

Cảnh báo khẩn: Chất lượng không khí TP.HCM suy giảm, bụi mịn tăng

Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM cho biết chất lượng không khí trong năm 2025 đã xuất hiện dấu hiệu suy giảm so với những năm trước đây, nổi bật là ô nhiễm bụi mịn và tiếng ồn giao thông.