Việt Nam hiện đang có tốc độ già hóa dân số nhanh. Số liệu báo cáo từ Tổng cục Thống kê gần đây cho thấy tỉ lệ người cao tuổi là 12,8% tổng dân số (tương đương cứ 9 người dân có 1 người cao tuổi).

Kết quả từ một số nghiên cứu cho thấy tăng huyết áp, đột quỵ và bệnh mạch vành là những yếu tố chính gây ra bệnh tật và tử vong ở người cao tuổi.

Các yếu tố nguy cơ chính đã được xác định bao gồm tuổi (tuổi càng cao nguy cơ mắc và tử vong do bệnh tim mạch càng cao), lối sống (chế độ ăn uống không lành mạnh, thiếu hoạt động thể chất, lạm dụng đồ uống có cồn và hút thuốc), và bệnh có từ trước (đái tháo đường, béo phì và rối loạn mỡ máu).

Như vậy, ngoại trừ yếu tố tuổi thì cải thiện lối sống và phòng ngừa bệnh là những việc có thể thực hiện để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở người cao tuổi.

10 lời khuyên bảo vệ sức khỏe tim mạch

Dưới đây là 10 lời khuyên của bác sĩ Trần Châu Quyên - khoa khám tư vấn dinh dưỡng người Việt Nam, Viện Dinh dưỡng Quốc gia - để bảo vệ sức khỏe tim mạch cho người cao tuổi:

1. Duy trì hoạt động thể chất mỗi ngày: Người cao tuổi nên vận động hợp lý tùy thuộc khả năng như tập dưỡng sinh, yoga, hoặc đạp xe chậm ít nhất 30 phút mỗi ngày để tăng cường lưu thông máu và giữ tim khỏe mạnh.

Các hoạt động mang tính vận động thể lực cũng nên khuyến khích thực hiện như làm vườn, sửa chữa đồ gia dụng, đi bộ đưa đón cháu đi học… Người cao tuổi nên kết hợp các bài tập hoặc công việc làm tăng sức mạnh cơ.

Lưu ý: không thực hiện các hoạt động trong thời tiết bất lợi (như mưa lớn, gió bão), nơi không có người quan sát (như nơi vắng người qua lại) và các hoạt động không đảm bảo an toàn (như các động tác trèo cao dễ gây mất thăng bằng).

2. Chế độ ăn cân đối, hợp lý: Ăn vừa đủ, lựa chọn thực phẩm hợp lý với khả năng nhai nghiền, hấp thu của cơ thể. Bữa rau đảm bảo đủ nhóm chất đạm (cá, trứng, thịt, tôm, cua và các loại đậu đỗ), chất bột đường (từ gạo xát dối, ngô, khoai), chất béo (từ mỡ cá, hạt giàu chất béo, dầu thực vật), vitamin - khoáng chất - chất xơ (từ rau và trái cây).

3. Theo dõi huyết áp, đường huyết và mỡ máu định kỳ: Để phát hiện sớm nguy cơ bệnh tim mạch và điều trị kịp thời theo hướng dẫn của bác sĩ.

4. Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý: Tránh thừa cân hoặc béo phì vì đây là yếu tố nguy cơ cao đối với bệnh tim mạch, đột quỵ và đái tháo đường. Nếu đã mắc thừa cân thì cần lập kế hoạch giảm cân từ từ (nên giảm 1-1,5kg/tháng) bằng chế độ ăn uống hợp lý và vận động phù hợp.

5. Ngủ đủ giấc và ngủ đúng giờ: Giấc ngủ từ 6 - 8 tiếng mỗi đêm giúp hệ tim mạch được nghỉ ngơi và phục hồi. Tránh thức khuya hoặc ngủ không đúng giờ. Hạn chế uống nước và các loại dịch lỏng sau 18h để hạn chế cảm giác mót tiểu ban đêm, gây gián đoạn giấc ngủ.

6. Hạn chế đồ uống có cồn và tuyệt đối không hút thuốc: Với rượu bia, nếu cần phải uống thì chỉ nên uống 1 - 2 đơn vị cồn mỗi lần. Mỗi đơn vị cồn tương đương 30ml rượu 40 độ (1 chén uống trà), 1 lon bia (330ml) hoặc 45ml rượu vang (1 ly).

7. Hạn chế hoặc loại bỏ những việc gây căng thẳng thần kinh, giữ tinh thần lạc quan: Mỗi người cao tuổi tự tìm cho mình phương thức phù hợp, như tập thiền, nghe hoặc chơi nhạc, tán gẫu với người khác.

Những hoạt động thể thao tập thể (như chơi bóng chuyền, đi bộ tập thể, nhảy dân vũ) là cách vừa kết hợp nâng cao sức khỏe lại giúp giải tỏa ức chế nếu có. Một số người tìm thấy niềm vui cho bản thân sau khi giúp đỡ những người khác.

8. Không tự ý bỏ thuốc điều trị: Người cao tuổi mắc bệnh tim mạch, huyết áp, đái tháo đường cần dùng thuốc đều đặn theo chỉ định bác sĩ. Việc ngưng thuốc đột ngột có thể gây biến chứng sức khỏe nghiêm trọng.

9. Chăm sóc răng miệng định kỳ: Sức khỏe răng miệng ảnh hưởng đến tim. Viêm lợi, sâu răng kéo dài có thể gây nhiễm khuẩn và tăng nguy cơ viêm nội tâm mạc. Răng lợi kém cũng làm giảm cảm giác ngon miệng, có thể dẫn tới lựa chọn những thực phẩm không phù hợp cho sức khỏe. Do vậy người cao tuổi nên tuân thủ vệ sinh răng miệng và khám răng định kỳ.

10. Tiêm phòng các bệnh lây qua đường hô hấp: Hệ miễn dịch của người cao tuổi thường kém, do đó dễ mắc các bệnh lây qua đường hô hấp.

Một khi mắc bệnh, cơ thể trong tình trạng viêm, tim tăng co bóp để cung cấp đủ oxy cho nhu cầu chống bệnh của cơ thể, từ đó làm suy yếu hệ tim mạch.

Thời điểm ăn sáng và tối ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch

Thời điểm ăn sáng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng ăn sáng sau 9 giờ có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tim mạch, đặc biệt là ở phụ nữ.