Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách sáng 1-10 cho ý kiến vào 7 luật, trong đó có Luật Viên chức (sửa đổi).

Đề xuất cấm viên chức đăng tải, phát tán, phát ngôn thông tin sai lệch

Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho biết dự luật đã mở rộng phạm vi nguồn lương không chỉ từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập mà còn bao gồm nguồn thu hợp pháp khác.

Ông đánh giá đây là bước tiến quan trọng tạo điều kiện cho viên chức được hưởng thu nhập đa dạng hơn. Tuy nhiên, dự luật chưa nêu rõ cơ chế phân bổ minh bạch nguồn thu và cách bảo đảm quyền lợi giữa viên chức làm việc ở các đơn vị có điều kiện khác nhau.

"Nếu không cụ thể có thể nảy sinh tình trạng chênh lệch thu nhập quá lớn gây mất công bằng.

Do đó cần bổ sung nguyên tắc phân phối công bằng gắn thu nhập tăng thêm với hiệu quả công việc và quy định nghĩa vụ công khai minh bạch tài chính để đảm bảo công bằng giữa các đơn vị", ông Bình đề nghị.

Về quản lý viên chức, dự luật ghi nhận nguyên tắc trao quyền gắn với trách nhiệm giải trình và khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo.

Ông cho rằng đây là những quy định tiến bộ, tuy nhiên còn thiếu cơ chế bảo vệ viên chức trong trường hợp đổi mới sáng tạo nhưng kết quả không như mong muốn.

Theo ông Bình, nhiều viên chức e ngại rủi ro, ngại đổi mới vì sợ bị quy trách nhiệm. Do đó cần luật hóa cơ chế miễn, giảm trách nhiệm cho viên chức dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung nhưng kết quả không thành công.

Về những việc viên chức không được làm, dự luật bổ sung quy định cấm đăng tải, phát tán, phát ngôn thông tin sai lệch.

Theo ông, đây là quy định cần thiết trong kỷ nguyên số nhằm phòng ngừa hành vi làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, nhà nước.

Tuy nhiên, khái niệm thông tin sai lệch trong dự luật chưa được giải thích cụ thể, dễ dẫn đến cách hiểu, áp dụng tùy tiện, thậm chí có thể hạn chế quyền tự do ngôn luận hợp pháp.

Đại biểu đề nghị cần đưa ra tiêu chí xác định thế nào là thông tin sai lệch và bổ sung nguyên tắc bảo đảm quyền tự do phản biện, quyền nêu ý kiến chính đáng của viên chức miễn không trái pháp luật.

Về tiền lương, tiền thưởng, dự luật nhấn mạnh "gắn thu nhập với kết quả, hiệu quả công việc, phù hợp với xu thế trả lương theo vị trí việc làm". Tuy nhiên, dự thảo lại chưa làm rõ cơ chế tiền thưởng, chưa phân biệt rõ giữa lương cơ bản và thu nhập tăng thêm.

Ông đề nghị nghiên cứu bổ sung cơ chế khoán quỹ tiền thưởng theo hiệu quả công việc, trao quyền tự chủ cho đơn vị trong phân bổ nhưng phải công khai, minh bạch gắn với kết quả đánh giá viên chức hằng năm.

Về quyền tham gia hợp đồng nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh, dự luật cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp ngoài công lập nếu không trái pháp luật.

Ông quan ngại nếu không kiểm soát chặt chẽ sẽ dẫn đến xung đột lợi ích khi viên chức có thể lợi dụng vị trí công tác để phục vụ lợi ích cá nhân.

Vì vậy, cần quy định rõ danh mục lĩnh vực, ngành nghề viên chức được phép tham gia, đồng thời yêu cầu báo cáo minh bạch và chịu sự giám sát của đơn vị quản lý.

Đề nghị mở rộng cơ chế tiếp nhận trực tiếp các chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài

Về tuyển dụng viên chức, dự luật thay đổi căn cứ tuyển dụng theo vị trí việc làm, quỹ lương và nguồn thu hợp pháp, thay vì chỉ dựa vào chức danh nghề nghiệp như luật hiện hành. Đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh đây là thay đổi quan trọng, giúp tuyển chọn sát với nhu cầu thực tế.

Tuy nhiên, quy trình tuyển dụng vẫn còn nặng về thủ tục hành chính, chưa đủ linh hoạt để thu hút nhân tài.

Ông tha thiết đề nghị mở rộng cơ chế tiếp nhận trực tiếp các chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài. Đồng thời mạnh dạn phân cấp hơn nữa để đơn vị sự nghiệp công lập có thực quyền tự chủ trong tuyển dụng, gắn với trách nhiệm giải trình.

Về áp dụng luật với viên chức đã nghỉ hưu, ông Bình cho biết đây là nội dung mới. Dự thảo quy định mọi hành vi vi phạm trong thời gian công tác dù đã nghỉ hưu vẫn phải bị xử lý.

"Quy định này cần thiết để bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, phòng ngừa hành vi trục lợi trong quá khứ. Tuy nhiên, nếu áp dụng không giới hạn dễ dẫn đến hình sự hóa các quan hệ hành chính".

Ông đề nghị bổ sung nguyên tắc xử lý với những hành vi vi phạm nghiêm trọng, gây hậu quả lớn, đồng thời quy định thời hạn xử lý để đảm bảo tính nhân văn và ổn định.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ) cho hay dự luật nêu khái niệm "viên chức quản lý" là người được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý có thời hạn.

Ông đề nghị làm rõ "người được bổ nhiệm là viên chức công tác tại đơn vị sự nghiệp được bổ nhiệm hay bao gồm cả công chức từ cơ quan quản lý nhà nước được bổ nhiệm sang giữ chức vụ quản lý ở đơn vị sự nghiệp công lập".

Chủ tịch Quốc hội: Đánh giá viên chức để không còn 'tuyển vào là bố trí, ở trong bộ máy suốt đời'

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh viên chức cũng nằm trong diện phải đánh giá xem hoàn thành hay không hoàn thành, chứ không thể tuyển vào là bố trí, ở trong bộ máy suốt đời.