Cảng container ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc - Ảnh: REUTERS

Trung Quốc xin gia nhập CPTPP ngày 16-9. Đài Loan cũng có động thái tương tự vào ngày 22-9. Việc này đã gây ra những phản ứng khác nhau trong nhóm 11 quốc gia thành viên CPTPP.

Theo báo Nikkei Asia, Mỹ đã rời khỏi cuộc chơi, Nhật Bản với vị thế nền kinh tế dẫn đầu đứng trước thử thách giữ đoàn kết trong khối và bảo vệ các giá trị nền tảng của CPTPP như tính minh bạch và cam kết tiếp cận thị trường.

Nói về Đài Loan, Ngoại trưởng Nhật Toshimitsu Motegi dùng từ "chào đón" trong cuộc họp báo hôm 22-9 từ Mỹ.

"Đài Loan là đối tác rất quan trọng chia sẻ chung các giá trị cơ bản với chúng tôi như tự do, dân chủ, quyền con người và trật tự luật pháp, bên cạnh mối quan hệ kinh tế gần gũi. Chúng tôi sẽ cân nhắc cẩn thận liệu Đài Loan có đáp ứng các tiêu chuẩn cao của CPTPP không".

Một cách tương phản, đơn xin gia nhập của Trung Quốc ngày 16-9 không nhận được những lời nồng ấm như vậy. Ông Motegi bỏ qua từ "chào đón", chỉ nói rằng khả năng của Bắc Kinh đáp ứng các tiêu chuẩn của CPTPP cần được thẩm định.

Nói một cách thẳng thắn, nếu Trung Quốc gia nhập thành công, CPTPP sẽ mất đi tiêu chí ban đầu là tạo ra một khu vực kinh tế lớn dọc vành đai Thái Bình Dương đủ sức đối trọng với đế chế giao thương nặng tính bảo hộ của Bắc Kinh.

Bên cạnh đó, Trung Quốc sẽ nắm trong tay quyền phủ quyết đơn gia nhập của bất cứ nền kinh tế nào trong tương lai, bao gồm Đài Loan.

Theo quy định, tất cả thành viên CPTPP cần phải đồng ý để kết nạp một thành viên mới. Đài Loan là vấn đề nhạy cảm, vì Bắc Kinh nói hòn đảo này là một phần của Trung Quốc, do đó nhiều nước chọn cách "chờ và quan sát".

"Canada sẽ làm việc với các thành viên CPTPP để đạt đồng thuận liên quan vấn đề đơn xin gia nhập mới. Nền kinh tế ứng viên cần phải đáp ứng tiêu chuẩn cao và cam kết tiếp cận thị trường tham vọng của CPTPP" - Bộ Ngoại giao Canada ra thông cáo.

"Úc sẽ cùng các thành viên CPTPP cân nhắc đơn gia nhập của Đài Loan theo cơ chế đồng thuận" - Bộ trưởng Thương mại Úc Dan Tehan cho biết.

Singapore và Malaysia thì "chào đón" đơn gia nhập của Trung Quốc, nhưng lại im lặng về Đài Loan.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden đang chịu áp lực lớn từ trong nước nên khả năng tái gia nhập CPTPP là rất mong manh trong giai đoạn này. Washington chỉ có thể tác động đến vấn đề Trung Quốc/Đài Loan thông qua kênh ngoại giao song phương với từng nước thành viên.

Trọng trách bảo vệ CPTPP giờ nằm trong tay Nhật Bản - nền kinh tế lớn thuộc G7. Ngoại trưởng Motegi đã tiếp xúc với người đồng cấp Anh Liz Truss trong chuyến công tác Mỹ để thúc đẩy đàm phán việc Anh gia nhập CPTPP.

Sự có mặt của Anh được Tokyo kỳ vọng sẽ tăng vị thế cho CPTPP khi đương đầu với Trung Quốc.

Singapore hoan nghênh Trung Quốc và Đài Loan gia nhập CPTPP

TTO - Ngày 25-9, Bộ Thương mại và công nghiệp Singapore (MTI) tuyên bố Singapore hoan nghênh mọi nền kinh tế có nguyện vọng và đủ điều kiện tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương.