Ngư dân Philippines khoe "chiến lợi phẩm" sau khi đi đánh bắt từ vùng bãi cạn Scarborough. Ảnh chụp tại Vịnh Subic ngày 1-11 - Ảnh: Reuters

Theo báo South China Morning Post của Hong Kong, ông Tập đã cam đoan với ông Duterte về việc ngư dân Philippines sẽ được mở cho vào bãi cạn Scarborough vốn đang bị tàu chiến và tàu hải cảnh của Trung Quốc kiểm soát nhiều năm qua.

Thông tin từ tờ báo của Hong Kong ngày 20-11 cho biết ông Tập có kêu gọi đến việc Trung Quốc và Philippines cùng hợp tác khai thác vùng biển nổi tiếng nhiều cá này. Nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng đưa ra đề nghị hỗ trợ ngư dân Philippines hướng đến các ngành công nghiệp thay thế như nuôi thủy hải sản.

Kể từ sau chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Duterte vào tháng 10 vừa qua, 8 đoàn tàu thuyền đánh cá của Philippines đã vào đánh ở vùng bãi cạn Scarborough mà không còn bị ngăn cản, xua đuổi như trước đó.

Đó là tình hình đã diễn ra vào ngày 26-10 và được đồn đoán mọi kiểu bởi lẽ có thông tin cho rằng Bắc Kinh đã xuống nước một chút sau cuộc gặp với ông Duterte. Nhưng không lâu sau đó thì phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tái khẳng định "tình hình không có gì thay đổi" và "Trung Quốc vẫn kiểm soát".

Diễn biến mới nhất chính là cuộc gặp bên lề APEC ở Peru giữa ông Tập và ông Duterte nhưng ở đây vẫn thấy có cự ly trong diễn giải về kết quả cuộc nói chuyện.

Báo chí của Philippines ngày hôm nay lại đồng loạt thông tin rằng Tổng thống Duterte "sắp công bố quyết định biến bãi cạn Scarborough thành một khu bảo tồn biển" và đó là "quyết định đơn phương".

Thông tin này được đưa qua lời ông Hermogenes Esperon, cố vấn an ninh quốc gia Philippines. Ông Esperon khẳng định đây là kế hoạch đã được Tổng thống Duterte nói với ông Tập ở Peru.

Theo đó, Tổng thống Duterte sẽ sớm ký một sắc lệnh công bố bãi cạn Scarborough là một khu bảo tồn biển, tức khu vực mà cả ngư dân Philippines lẫn Trung Quốc không được phép đánh bắt cá.

Phát biểu trong một cuộc họp báo với các phóng viên ngày 20-11 ở thủ đô Lima của Peru, ông Esperon nhấn mạnh ấy là một hành động đơn phương của chính phủ Philippines. “Đó là khu vực của chúng tôi, không có các hoạt động đánh bắt cá bên trong tam giác đó” - ông Esperon nói. Khu vực tam giác đó được cho là có kích thước “gần bằng thành phố Quezon”.

Theo ông Esperon, bãi cạn có chức năng như một địa điểm để sinh vật biển đẻ trứng và việc cấm đánh bắt nhằm giúp bổ sung nguồn cá.

Thế nhưng, ngư dân Trung Quốc và Philippines sẽ được phép đánh cá xung quanh bãi cạn do khu vực này là một ngư trường truyền thống, như phán quyết của Tòa Trọng tài quốc tế vào tháng 7 vừa qua.

Về sự hiện diện an ninh của Philippines ở bãi cạn, đó sẽ là các nhân viên bảo vệ bờ biển dân sự. Khi được hỏi liệu chính phủ Philippines sẽ áp đặt lệnh trừng phạt đối ngư dân Trung Quốc đánh cá trong bãi cạn hay không, ông Esperon nói rằng đừng buộc nhà chức trách phải mạnh tay.

Trong khi đó báo Inquirer của Philippines còn dẫn lời ông Esperon, người hiện diện trong cuộc gặp giữa hai lãnh đạo, cho biết ông Duterte đã "làm rõ về những dàn xếp hàng hải" và còn đề cập đến cả khả năng hợp tác của lực lượng tuần duyên hai nước.

Thế nhưng khi bị hỏi về cách ông Tập trả lời đối với phát ngôn của ông Duterte, thì ông Esperon lại lấp lửng rằng đó là một câu trả lời... lấp lửng "rất đúng kiểu phương Đông"!

Riêng ông Martin Andanar, Thư ký Truyền thông của ông Duterte - người cũng có mặt tại cuộc gặp, khẳng định nguyên văn câu trả lời của ông Tập với ông Duterte là: "Chúng ta sẽ huy động các lực lượng của chính quyền để thúc đẩy các hiệp định của chúng ta, thiết lập định hướng để tạo ra một môi trường (hợp tác) thuận lợi".