Trịnh Công Sơn - Bob Dylan - Ảnh tư liệu

Đó là sự so sánh của giáo sư John C. Schafer - một giáo sư người Mỹ (Ðại học Humboldt, California) rất gắn bó với Việt Nam và am tường cả hai nền văn hóa - viết trong cuốn sách của ông tựa đề Trịnh Công Sơn - Bob Dylan: Như trăng và nguyệt? (NXB Trẻ ấn hành năm 2012).

Đến giờ có lẽ đây vẫn là cuốn sách duy nhất được dịch ra tiếng Việt giới thiệu chi tiết về sáng tác của Bob Dylan, người được vinh danh ở giải thưởng Nobel văn học năm nay.

Quan trọng với người Việt hơn nữa là cuốn sách sử dụng phương pháp nghiên cứu tư duy văn hóa - ngữ học trong so sánh đối chiếu tôn giáo, để đi tìm căn nguyên sự tương đồng và khác biệt của Bob Dylan với Trịnh Công Sơn - người đã có lúc được truyền thông gọi là “Bob Dylan của Việt Nam”.

Từ việc chất vấn tính bất tương xứng và không hợp lý của cách so sánh ấy, tác giả làm một cuộc giải mã sâu sắc tận bản chất khác biệt tôn giáo của hai nhạc sĩ từng nổi tiếng cùng thời chiến tranh Việt Nam.

Có thể khá bất ngờ với người đọc Việt Nam là Schafer dành nhiều thiện cảm cho Trịnh Công Sơn hơn bởi khía cạnh nhân văn và tư tưởng Phật giáo man mác.

Tuy nhiên, sức hấp dẫn của ca từ và ảnh hưởng về xã hội của Bob Dylan đã được tác giả phân tích kỹ lưỡng. Cuốn sách có thể coi như một dẫn nhập hợp lý vào gia tài văn học của Bob Dylan.

Cuốn sách duy nhất viết về Trịnh Công Sơn - Bob Dylan (Cao Thị Như Quỳnh dịch, Cao Huy Thuần giới thiệu, NXB Trẻ 2012) - Ảnh tư liệu

Những tương đồng và khác biệt giữa Trịnh Công Sơn - Bob Dylan theo nghiên cứu và quan điểm của GS John C. Schafer:

* Điểm tương đồng 

-    Cả hai đều vừa sáng tác vừa biểu diễn

-    Đều viết những bài tình ca hay

-    Đều có tư tưởng phản chiến một thời

-    Đều nói lên nỗi đau và ước vọng thế hệ trẻ thời họ sống

-    Sáng tác nhạc nhưng được công chúng xem như hai nhà thơ bởi ca từ tuyệt đẹp

-    Đều có mối quan hệ đặc biệt với nữ ca sĩ (Trịnh Công Sơn - Khánh Ly, Bob Dylan - Joan Baez); 

-    Đều có sự nghiệp lâu dài và danh tiếng

-    Đều chịu ảnh hưởng và tìm nguồn cảm hứng trong tôn giáo 

Trịnh Công Sơn - Khánh Ly và Bob Dylan - Joan Baez - Ảnh tư liệu

* Những dị biệt:

-    Trịnh Công Sơn chống chiến tranh đang xảy ra trên đất nước ông thời trước 1975. Bob Dylan viết ca khúc phản chiến từ quãng thời gian và không gian khác (từ năm 1965 Dylan đã chuyển sang viết ca khúc chủ đề cá nhân).

-    Trịnh Công Sơn viết về cuộc chiến đang chia cắt Việt Nam. Bob Dylan viết các bài phản chiến chủ yếu lo ngại xảy ra chiến tranh thế giới lần 3.

-    Trịnh Công Sơn luôn khuyên tránh hận thù. Bob Dylan miêu tả đầy rẫy hận thù trong ca khúc.

-    “Trịnh Công Sơn có thể nói là người bị tình phụ trong khi Dylan là kẻ phụ tình”.

-    “Giọng điệu Trịnh Công Sơn có vẻ buồn và hối tiếc trong khi Dylan lại giận dữ, hung hăng và thách thức".

-    Trịnh Công Sơn là một phật tử, học kinh Phật từ lúc trẻ và sáng tác “thấm nhuần Phật tính, đầy ắp ý nghĩa đạo Phật”. Bob Dylan “là tín đồ Kitô giáo”, có nhiều ca khúc, album "ướt sũng Kinh thánh".

-    Trịnh Công Sơn cả đời độc thân, Bob Dylan cưới ba vợ, nhiều con cái và bạn gái. 

-    Trịnh Công Sơn “rơi lệ ru người” bằng những lời nhân ái thiết tha trong ca khúc. Bob Dylan viết ca khúc về người tình cũ thường chua cay, hằn học, trách móc, khinh bạc tàn nhẫn.

>> Văn đàn Việt "sốc" và lý giải chuyện Bob Dylan đoạt Nobel

>> Bob Dylan: "Không thành thật với tim mình, bạn sẽ thất bại"

>> Xem Bob Dylan hát ở Việt Nam: nhờ vậy mà tui trẻ mãi không già đó nhe!