Tổng thống Philippines Duterte - Ảnh: AFP

"Ngư dân Philippines đang đói. Tôi hiểu Trung Quốc biết như vậy. Vì vậy, xin hãy cho ngư dân của chúng tôi được đánh bắt trong hòa bình. Nếu có vấn đề gì, hãy cứ gọi cho tôi. Chúng ta có thể nói chuyện và giải quyết ngay lập tức" - Tổng thống Duterte "nài nỉ" (cách dùng từ của tờ Inquirer) trong bài phát biểu trực tiếp ngày 3-5.

Nhà lãnh đạo Philippines khẳng định đã nói chuyện với Tổng bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và đưa ra lời đề nghị để yên cho ngư dân. "Tôi nói với ông ấy: chúng ta không có tranh cãi gì. Vì vậy hãy để dân của tôi được đánh bắt. Họ còn phải kiếm cái ăn nữa".

Bài phát biểu của ông Duterte ngày 3-5 còn có một chi tiết đang gây tranh cãi dữ dội.

"Tôi biết các vùng biển này là của các vị - theo như các vị tuyên bố. Tôi đã nghe điều đó nhiều lần rồi. Nhưng các vị hẳn cũng biết dân Philippines đang đói", ông Duterte kể lại những gì ông đã nói với ông Tập.

Phát ngôn của ông Duterte lập tức bị nhiều ý kiến chỉ trích là một sự thừa nhận của Manila, rằng các vùng biển tranh chấp trên Biển Đông thuộc về Trung Quốc.

Một số nhà phân tích nhận định có thể ý của ông Duterte là "Trung Quốc đã tuyên bố những vùng biển đó thuộc Trung Quốc và tôi đã nghe nhiều lần". Tuy nhiên cách diễn giải của ông lại rối rắm và gây hiểu lầm.

Tàu hải cảnh Trung Quốc ngăn cản tàu cá Philippines tiến vào một ngư trường truyền thống - Ảnh: REUTERS

Theo tờ Inquirer của Philippines, Tổng thống Duterte đang bị các cựu quan chức chỉ trích dữ dội vì quan điểm thiếu nhất quán trước Trung Quốc.

Không chỉ được cho là "nài nỉ" Bắc Kinh, ông Duterte cũng khiển trách Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana và Ngoại trưởng Teodoro Locsin Jr vì cứng rắn với Trung Quốc.

Trong tuyên bố ngày 3-5, ông Lorenzana khẳng định sẽ không lung lay trước sức ép từ Trung Quốc. Ông thừa nhận Bắc Kinh mạnh hơn Manila nhưng Philippines sẽ không vì thế mà từ bỏ việc bảo vệ chủ quyền và phẩm giá dân tộc "bằng mọi thứ Philippines có".

Ngoại trưởng Locsin thì thẳng thừng hơn, yêu cầu Bắc Kinh "cuốn xéo khỏi Biển Đông" trong một bài đăng trên Twitter. Vì phát ngôn này, ông Locsin đã phải gọi điện xin lỗi Trung Quốc ngày 4-5, theo Đài GMA News.

Người phát ngôn của Tổng thống Duterte khẳng định ông Locsin tự nguyện xin lỗi, nhấn mạnh những gì ông Locsin nói là quan điểm cá nhân và không phản ánh chính sách đối ngoại của Manila.

"Tổng thống đã cảnh cáo nội các rằng chỉ có ông mới có quyền văng tục và các quan chức không nên bắt chước ông", phát ngôn viên Harry Roque thuật lại trong cuộc họp báo ngày 4-5.

Cựu ngoại trưởng Albert del Rosario chỉ trích ông Duterte không coi trọng lợi ích quốc gia ở Biển Đông.

Phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài quốc tế về Biển Đông đã bác bỏ các yêu sách hàng hải vô lý của Trung Quốc. Bất chấp thực tế có lợi này, chính quyền của Tổng thống Duterte đã né tránh nêu phán quyết trong các cuộc tiếp xúc với Bắc Kinh.

Tổng thống Duterte nhiều lần tuyên bố đối đầu với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông có thể dẫn tới chiến tranh và Philippines hoàn toàn thua thiệt. Quan điểm này đã bị một số cựu quan chức như ông Carpio, Rosario chỉ trích mạnh mẽ.

"Tôi sẽ đấm ông nếu tôi gặp ông", Tổng thống Duterte đáp trả ông Rosario trong bài phát biểu ngày 3-5. Nhà lãnh đạo Philippines kế đó chất vấn quốc tịch của cựu ngoại trưởng vì "nhìn không giống dân Philippines", theo Đài News5 của Philippines.

Thị uy ở Biển Đông, Trung Quốc muốn gì?

TTO - Trung Quốc đã liên tục phô trương sức mạnh quân sự trên Biển Đông. Mới đây nhất, Thời báo Hoàn Cầu và Nhân Dân nhật báo ngày 2-5 lần đầu tiên xác nhận nhóm tàu sân bay Sơn Đông (CV-17) "đang tiến hành một loạt cuộc tập trận trên Biển Đông".