Trạm thu phí An Sương - An Lạc trên quốc lộ 1, TP.HCM luôn kẹt cứng - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Lý do thứ nhất là năng lực của nhà cung cấp dịch vụ ETC chưa đáp ứng được yêu cầu. Thứ hai là do một số nhà đầu tư BOT ngại sự minh bạch nên lần lữa thực hiện.

Kế hoạch 44, thực hiện 26

Ngày 14-12-2015, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã phê duyệt đầu tư dự án thu phí tự động (ETC) giai đoạn 1 trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên (quốc lộ 14) theo hợp đồng BOO (xây dựng - sở hữu - kinh doanh). 

Theo đó, các nhà cung cấp hệ thống ETC sẽ đầu tư hệ thống này tại các trạm thu phí thông qua việc ký kết hợp đồng cung cấp dịch vụ cho các nhà đầu tư BOT và hưởng phần chi phí quản lý, tổ chức thu phí.

Với dự án ETC giai đoạn 1, có 28 trạm BOT trên quốc lộ 1 và quốc lộ 14 sẽ được triển khai ETC. Đến tháng 3-2017, Thủ tướng có quyết định yêu cầu đến 31-12-2018, toàn bộ trạm BOT trên quốc lộ 1 và quốc lộ 14 phải áp dụng ETC để tạo thuận lợi trong lưu thông và minh bạch trong thu phí.

Sau khi được Bộ GTVT rà soát, bổ sung, giai đoạn 1 được nâng lên tổng cộng 44 trạm phải thực hiện ETC. Tuy nhiên, đến hết năm 2018, chỉ có 26 trạm BOT với 91 làn ETC được đưa vào vận hành.

Ông Tô Nam Toàn - vụ trưởng Vụ khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế, Tổng cục Đường bộ - đánh giá với 26 trạm đưa vào khai thác vận hành ETC trên quốc lộ 1 và quốc lộ 14 như vậy là đã thành công bước đầu. Tuy nhiên, ông Toàn thừa nhận so với mong muốn của Bộ GTVT và người dân là đưa hết tất cả các làn thu phí của các trạm trên vào thu phí ETC thì chưa đạt yêu cầu.

"Tổng cục Đường bộ sẽ cố gắng làm cho bằng được vấn đề này trong năm 2019 để đáp ứng mong muốn của người dân, Bộ GTVT và Thủ tướng Chính phủ" - ông Toàn quả quyết.

Xuất tiền, mua vé qua trạm thu phí T3 (xã Tân Hải, thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) trên dự án BOT mở rộng quốc lộ 51 - Ảnh: ĐÔNG HÀ

Cản trở việc triển khai

Theo ông Tô Nam Toàn, nguyên nhân dẫn đến tiến độ triển khai hệ thống ETC chưa đạt mong muốn là do năng lực của nhà cung cấp dịch vụ thu phí ETC chưa đáp ứng được và một số nhà đầu tư dự án BOT giao thông không tích cực triển khai.

Về sự phối hợp của các chủ dự án BOT trong thực hiện ETC, ông Toàn cho biết có nhiều nhà đầu tư tích cực triển khai ETC, nhưng cũng có không ít chủ đầu tư bằng cách này hay cách khác gián tiếp cản trở việc triển khai ETC. 

"Chúng tôi đánh giá một cách khách quan là cũng có một số nhà đầu tư ngại sự minh bạch, nhưng có một số nhà đầu tư lo ngại không kiểm soát được các nhà cung cấp dịch vụ ETC thu phí hộ do chưa có hiểu biết sâu sắc. 

Ví dụ, có nhà đầu tư BOT yêu cầu họ để một hệ thống song song với hệ thống ETC với mục đích giám sát, nhưng họ không hiểu được các vấn đề kỹ thuật khi đặt 2 hệ thống song song với nhau như: các vòng từ sẽ ảnh hưởng lẫn nhau, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ ETC… Những lý do đó làm dự án ETC giai đoạn 1 không đảm bảo tiến độ ban đầu" - ông Toàn giải thích.

Lý do thứ ba là do phương án tài chính ban đầu của các dự án ETC không đảm bảo nên Bộ GTVT phải có văn bản báo cáo Thủ tướng xin điều chỉnh cơ chế tổ chức thu đối với dịch vụ ETC. Sau khi Thủ tướng đồng ý, Bộ mới tiếp tục triển khai dự án giai đoạn 1 và 2 nên cũng dẫn đến chậm tiến độ.

Theo ông Toàn, để triển khai hệ thống ETC trong năm 2019 đáp ứng được tiến độ đề ra, Tổng cục Đường bộ cần tập trung triển khai kết nối trung tâm dữ liệu liên thông giữa hai nhà cung cấp dịch vụ ECT với ngân hàng. Đồng thời giải quyết những vướng mắc trong đàm phán phụ lục hợp đồng với các nhà đầu tư BOT triển khai ETC, yêu cầu các nhà đầu tư BOT phối hợp các nhà cung cấp dịch vụ ETC triển khai thực hiện.

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể khẳng định đây là một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng liên quan đến các dự án BOT. Ông Thể yêu cầu đến 31-12-2019 phải chấm dứt thu phí thủ công, tất cả trạm BOT trên cả nước phải thu phí ETC như quyết định của Thủ tướng.

Nên thanh tra, kiểm tra việc thu phí các trạm BOT

TTO - Các chuyên gia cho rằng có nhiều cách che giấu doanh số thu phí, trốn thuế mà các trạm thu phí BOT có thể áp dụng, như dùng can thiệp trực tiếp vào phần mềm thống kê thu phí để chỉnh sửa, xóa dữ liệu phần mềm đếm xe.