Đức tính cẩn thận, yêu thương con người, kết hợp với ý thức học hỏi, rút kinh nghiệm sau mỗi chuyến đi về sẽ là liều thuốc để các bác tài lái xe an toàn.

Con "ma tốc độ"

Nhiệm vụ lái xe là điều khiển chiếc xe đi đến nơi về đến chốn an toàn. Để làm được điều này phải hội đủ nhiều điều kiện: phải có sức khỏe, phải có giấy phép lái đúng loại xe mình lái, có đạo đức nghề nghiệp...

Với những tài xế mới phải luôn lấy nhường nhịn làm gốc rễ, phải học cách quan sát, phán đoán và xử lý các tình huống một cách khoa học, chính xác ngay từ những chuyến xe đầu tiên.

Một lái xe mới được cho là khôn ngoan, tỉnh táo ngoài việc chấp hành đúng luật khi tham gia giao thông thì họ luôn biết kiểm soát tốc độ. Tốc độ phải phù hợp với sức khỏe, tốc độ phù hợp với khả năng lái, phán đoán và xử lý. Tốc độ phù hợp với điều kiện thời tiết, địa hình, mật độ giao thông...

Đa số tài xế mới vào nghề luôn bị "con ma tốc độ" cám dỗ, sai khiến kiểu: "Lẹ lẹ về sớm được chút xíu còn có thời gian nghỉ ngơi", "Về sớm quay đầu thêm chuyến nữa cho mau có tiền"... Chỉ những lái xe bản lĩnh lắm mới đủ sức vượt qua khỏi cám dỗ của "con ma tốc độ" là vậy. Một chiếc xe to lớn nếu đi với tốc độ chậm thì người ta cũng tự né chứ chả ai chán sống mà lao vào. Tốc độ cao chính là nguyên nhân trong mọi nguyên nhân dẫn đến tai nạn từ nhẹ cho đến thảm khốc.

Làm chủ tốc độ, lái xe có thể thấy và né được cây đinh dưới đường, có thể tránh được người điên bất ngờ lao vào xe...

Liên tục xảy ra những vụ tai nạn thảm khốc trên đườngcao tốc không thể không tính đến nguyên nhân do lái xe không đảm bảo sức khỏe, không chịu nổi tốc độ cao. Các tài mới chạy vào đường cao tốc sẽ có cảm giác rợn ngợp dễ mất kiểm soát. 

Tốc độ cao, mọi thứ sẽ loang loáng gây hoa mắt, chóng mặt. Đặc biệt, nhiều lái xe sử dụng hệ thống Cruise Control (hệ thống điều khiển, kiểm soát hành trình). Lái xe không phải đạp ga mà xe vẫn duy trì được ở tốc độ đã mặc định. Kích hoạt hệ thống này, lái xe trở nên rất nhàn hạ. Khi có sự cố hoặc có chướng ngại vật, lái xe chỉ cần đạp phanh thì sẽ trở lại trạng thái lái bình thường.

Các lái xe mới phải cân nhắc tính toán thật kỹ trước khi quyết định cho xe tham gia giao thông vào đường cao tốc. Ở đó, lái xe phải chạy liên tục với tốc độ cao trong thời gian dài, nhiều lái mới sẽ rơi vào trạng thái mất kiểm soát tay lái, dễ ngủ trong tâm nên khi có chướng ngại vật bất ngờ thì lý trí sẽ không điều khiển được chân tay... dẫn đến tai nạn.

Vụ tai nạn nghiêm trọng ngày 23-1 trên đường cao tốc La Sơn - Túy Loan thuộc địa phận Đà Nẵng. Xe khách giường nằm chở 22 người lưu thông hướng Nam - Bắc đến vị trí trên mất lái lao sang phía đối diện tông hộ lan, rồi lao xuống vực sâu. Hậu quả khiến 2 người chết, 20 người bị thương, rất có thể do lái xe không kiểm soát được tốc độ, tự gây tai nạn như đã nói ở trên.

Lái xe bằng con tim, khối óc

Là lái xe nhiều năm, từng chạy thuê cho hơn 20 đầu xe từ xe tải, xe container cho đến xe khách để kiếm cơm nuôi vợ con qua ngày, tôi luôn sợ những sơ sẩy, chỉ cần một va quẹt nhỏ thì chỉ có nước "nhổ răng mà đền" chứ chưa nói đến tai nạn lớn hơn. 

Nhiều chủ xe hối thúc: "Tăng ga lên! Chạy vậy bao giờ cho tới?". Tôi đều có lý do này nọ để né tránh và luôn đặt mình trong trạng thái tập trung cao nhất. Tôi nghĩ cho dù cái mạng tài xế nghèo rớt mùng tơi của mình chẳng là gì, nhưng hàng mấy chục con người vô tội cả bà già, trẻ con, phụ nữ có thai trong tay mình buộc mình phải cẩn thận.

Máu và nước mắt của biết bao gia đình đã đổ xuống. Bao nhiêu thân thể đã bị không còn nhận ra hình dáng... Vậy mà cánh lái xe vẫn an ủi nhau bằng một câu: Xui xẻo thì phải chịu!

Nhiều lái xe mới lần đầu vào đường cao tốc không biết nhìn biển báo làn nào chạy 80 km/h, làn nào chạy 120 km/h. Chỉ nghe phải chạy tốc độ cao chứ chạy chậm sẽ bị phạt thì cắm mắt cắm mũi mà đạp ga. 

Bắt đầu vào đèo dốc quanh co nguy hiểm, người ta đặt liên tục biển cảnh báo nguy hiểm, biển hạn chế tốc độ, có chỗ không được quá 20 km/h..., vậy mà các bác tài cẩn thận cũng chỉ về số 4. Với số này, xe chất lượng cao có thể chạy trên 100 km/h như chơi. Với tốc độ như vậy tất cả trông chờ vào hệ thống phanh hãm, và cầu nguyện thì trời Phật nào phù hộ cho nổi.

Khi tham gia giao thông ở những cung đường lạ, đặc biệt là đường trung du, miền núi, tài xế mới phải hết sức thận trọng, giảm về số thấp ở những con dốc tầm nhìn hạn chế, không thấy chân dốc.

Ai cũng hiểu đạp chân phanh sẽ giúp xe giảm tốc độ và dừng, việc dừng xe này luôn khiến hành khách lao đầu về phía trước. Những lái xe giỏi, họ tác dụng lên bàn đạp phanh một lực vừa đủ để chiếc xe dừng êm ái. Việc dừng xe như vậy, người lái còn gửi gắm cả tình yêu thương mọi người trong đó. Họ lo cho người già, người phụ nữ có thai, trẻ em có thể bị té nhào về phía trước vì cú đạp phanh vô hồn. Như vậy, chỉ là động tác phanh dừng xe, nhưng nhiều lái xe còn phanh bằng trái tim!

Trở lại với những đường cao tốc hiện đại, người lái xe cũng cần phải thay đổi. Văn hóa giao thông là một phạm trù rộng lớn đòi hỏi mỗi lái xe phải có học thức và đào tạo để theo kịp nhu cầu của thời đại mới. Mỗi lái xe phải biết yêu xe và yêu người. Đó là đạo đức, là văn hóa của người lái xe hiện đại. Người ta không thấy thì mình phải thấy, người ta "điên" thì mình phải tỉnh; người ta lái yếu, mình giỏi hơn mình phải biết tránh va chạm!

Thi thoảng, tôi vẫn hình dung lại những ngày đầu chạy thuê, chạy mướn, nắm trong tay mình hàng bao nhiêu sinh mạng. Nhớ những pha mạo hiểm mình đã trải qua và vượt thoát trong gang tấc trước lưỡi hái của tử thần, tôi nghiệm ra rằng: 

Chỉ có cẩn thận, chạy đúng tốc độ, hiểu "tính nết" chiếc xe của mình, cố gắng đọc được cả suy nghĩ, hành động của xe ngược chiều, người và phương tiện giao thông trên đường để đưa ra những pha xử lý chính xác thì tôi mới may mắn còn sống, ngồi đây lành lặn và viết những điều gan ruột từ sâu thẳm lòng mình. Cầu mong may mắn, bình an sẽ đến với tất cả mọi người.

Ngày 16-8-2025, Cục Cảnh sát giao thông, Bộ Công an cho biết: Những trường hợp đã thi sát hạch giấy phép lái xe (GPLX) đạt yêu cầu hoặc thực hiện thủ tục cấp đổi GPLX thành công trên hệ thống đều đủ điều kiện để điều khiển phương tiện tham gia giao thông. Đây thật sự là tin rất vui với những người có GPLX, nhưng cũng cần thật cẩn thận với nhiều tài xế mới, còn yếu, chưa có kinh nghiệm tham gia giao thông, rất dễ xảy ra tai nạn.

Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải và cơ quan chức năng trên cả nước đã có hàng loạt giải pháp quyết liệt. Nghị định 168 tăng mức phạt lên rất cao hướng đến thay đổi ý thức chấp hành của người tham gia giao thông. Nhiều lái xe bị phạt, bị truy tố, bị tước GPLX... Nhưng để công cuộc kéo giảm tai nạn giao thông mang tính bền vững, lâu dài thì giải pháp gốc rễ phải bắt đầu từ thầy trò trường lái.

Các tài xế mới được qua trường lớp đào tạo bài bản, chỉ cần ý thức mình còn thiếu kinh nghiệm, chưa thể lường hết nguy cơ tiềm ẩn, phải luôn nhắc mình tuân thủ luật giao thông. Họ phải điều khiển phương tiện ở tốc độ kiểm soát được thì mới hạn chế đến mức thấp nhất va chạm và tham gia giao thông có văn hóa.

******************

Tất cả tài xế mới đều qua trường lớp đào tạo bài bản và kỳ thi sát hạch do cảnh sát giao thông trực tiếp giám sát chấm điểm, cấp giấy phép lái xe. Nhưng các vụ tai nạn thảm khốc vẫn diễn ra. Nguyên nhân tai nạn thì nhiều, nhưng gốc rễ vẫn bắt đầu từ đào tạo.

>> Kỳ tới: Lái xe an toàn, cái nôi từ trường lái

Tay lái mới và bài học an toàn - Kỳ 1: Những ngày đầu ôm vô lăng

Những câu chuyện đằng sau tay lái của các bác tài mới luôn có nhiều cung bậc cảm xúc. Háo hức vì được cầm vô lăng với bằng lái mới toanh trong túi nhưng họ cũng phập phồng, căng thẳng vì còn non kinh nghiệm.