Theo tờ Politico, ngày 9-10 (giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đề nghị NATO xem xét loại Tây Ban Nha khỏi khối do nước này không đáp ứng chi tiêu quốc phòng theo yêu cầu.

Phát biểu trong cuộc gặp với Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb tại Nhà Trắng ngày 9-10, ông Trump gọi Tây Ban Nha là quốc gia "tụt hậu" trong liên minh.

Tuyên bố "sốc" từ Nhà Trắng

"Chúng ta chỉ có một nước tụt lại phía sau - Tây Ban Nha. Các ông nên gọi cho họ và hỏi tại sao lại như vậy. Họ không có lý do gì để làm như thế, họ đang phát triển tốt. Thành thật mà nói, có lẽ nên loại họ khỏi NATO" - ông Trump tuyên bố.

Trước đó, tại hội nghị thượng đỉnh NATO hồi tháng 6, các quốc gia thành viên đã nhất trí với đề xuất của ông Trump về việc nâng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP, trong đó 3,5% dành cho chi tiêu quân sự cốt lõi, và 1,5% cho các khoản liên quan đến an ninh mở rộng.

Tuy nhiên, Tây Ban Nha là quốc gia duy nhất không cam kết thực hiện mức chi tiêu này.

"Các ông (Phần Lan) đã làm rất tốt. Tây Ban Nha thì không. Họ là nước duy nhất không làm theo, nên tôi nghĩ các ông cần phải lên tiếng với họ" - ông Trump nói.

Theo số liệu của NATO, Tây Ban Nha chỉ chi khoảng 1,2% GDP cho quốc phòng vào năm 2023, thuộc nhóm thấp nhất trong khối. Tuy nhiên, Thủ tướng Pedro Sánchez tuyên bố mức chi tiêu 2,1% GDP là đủ để đáp ứng các cam kết quốc phòng của Tây Ban Nha.

Tây Ban Nha giữ lập trường

Theo báo Al Jazeera, Tây Ban Nha từng khẳng định họ không cần thiết phải chạy theo mục tiêu chi tiêu quốc phòng 5% GDP mà ông Trump đưa ra. Thủ tướng Pedro Sánchez tuyên bố mức chi tiêu 2,1% GDP là đủ để đáp ứng các cam kết quốc phòng của Tây Ban Nha.

Thủ tướng Pedro Sánchez, trong một phát biểu ngày 19-6, gọi yêu cầu này là "không thực tế và phản tác dụng", đồng thời cho rằng nó đi ngược lại với định hướng phát triển bền vững và xã hội của Tây Ban Nha. 

"Việc buộc tất cả quốc gia thành viên NATO phải chi 5% GDP là điều không thực tế và không phù hợp với mô hình nhà nước phúc lợi chúng tôi đang xây dựng" - ông Pedro Sánchez nói.

Năm 2024, Tây Ban Nha duy trì mức chi tiêu quốc phòng khoảng 1,28% GDP, và đã lên kế hoạch nâng dần lên 2,1% vào năm 2029. Khoản ngân sách này tập trung vào các lĩnh vực như hiện đại hóa vũ khí, cải thiện điều kiện cho quân đội, và đóng góp cho các sứ mệnh quốc tế dưới sự bảo trợ của NATO. 

Tờ Euronews dẫn lời các quan chức Chính phủ Tây Ban Nha cho biết nếu buộc phải cắt giảm các chương trình xã hội hoặc môi trường để tăng ngân sách quốc phòng, thì đó là "một lựa chọn sai lầm".

Không chỉ xuất phát từ ưu tiên chính sách, lập trường của Tây Ban Nha còn phản ánh tâm lý sâu xa trong xã hội nước này. 

Theo tờ Le Monde, người dân Tây Ban Nha nói chung có thái độ dè dặt với quân sự hóa, một phần vì ký ức lịch sử dưới chế độ độc tài Francisco Franco (1939 - 1975). Do đó, chính phủ đề cao tập trung xây dựng nhà nước phúc lợi, đặc biệt là hệ thống an sinh xã hội.

Ngoài ra, nhiều người Tây Ban Nha tin rằng vai trò của quân đội nên gắn với các nhiệm vụ nhân đạo hoặc gìn giữ hòa bình hơn là tăng cường trang bị vũ khí và đẩy mạnh ngân sách quốc phòng.

Một khảo sát năm 2022 do Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu (ECFR) thực hiện cho thấy 51% người Tây Ban Nha phản đối việc chi nhiều hơn cho quốc phòng, và 47% cho rằng chính phủ đang quá tập trung vào chiến tranh ở Ukraine mà bỏ quên các vấn đề trong nước.

Ngoài ra, vị trí địa lý cũng khiến Tây Ban Nha không cảm nhận trực tiếp mối đe dọa quân sự như các nước ở sườn phía đông NATO. Điều này góp phần khiến dư luận trong nước không cảm thấy cấp thiết phải chi tiêu quốc phòng ở mức cao như yêu cầu từ phía Mỹ.

Ông Trump kiên quyết: Ukraine sẽ không gia nhập NATO

Trước cuộc gặp ông Zelensky, ông Trump nói Ukraine có thể chọn tiếp tục chiến đấu hay chấm dứt ngay cuộc chiến với Nga.