Các thiệt hại đối với con người và tài sản do sấm sét cũng ngày càng gia tăng, kéo theo chi phí chi trả bảo hiểm không ngừng tăng cao.

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, trong ngày 11-9, tại khu vực trung tâm Tokyo liên tục vang tiếng sấm từ trưa đến chiều tối, khiến khoảng 10.000 hộ gia đình ở Tokyo và tỉnh Kanagawa rơi vào cảnh mất điện. Tại thành phố Tachikawa (Tokyo), một vụ cháy nghi do sét đánh đã xảy ra tại một ngôi nhà và đã có người bị thương.

JMA cho biết số ngày có sấm sét tại Nhật Bản đang có xu hướng tăng rõ rệt trong những năm gần đây. Cụ thể, trong giai đoạn từ năm 1974-1998, số ngày có sấm sét trung bình tại 11 thành phố lớn như Tokyo, Osaka, Fukuoka… là 180,2 ngày/năm. Con số này đã tăng lên 209,5 ngày/năm trong giai đoạn từ năm 1999-2023, tương đương mức tăng 16,3%.

Phó giáo sư Michibata Takuro tại Đại học Kyushu cho biết nguyên nhân chính của hiện tượng này là do biến đổi khí hậu. Nhiệt độ tăng khiến khí quyển trở nên bất ổn hơn và dễ hình thành các đám mây tích điện gây ra sét. Nếu nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng thêm 1 độ C, tỉ lệ phát sinh sét có thể tăng tới 18,4% trên toàn cầu.

Ở khu vực đô thị, ngoài hiện tượng ấm lên toàn cầu, hiệu ứng đảo nhiệt đô thị cũng làm gia tăng nguy cơ sấm sét. Do bề mặt đất phủ nhiều bê tông và nhựa đường, nhiệt độ gần mặt đất dễ tăng cao, không khí nóng bốc lên tạo dòng đối lưu, hình thành mây dông.

Trên thế giới, các quốc gia gần xích đạo thường có nhiều sấm sét hơn vì gió mậu dịch từ hai bán cầu gặp nhau, tạo dòng khí đi lên. Nhiệt độ mặt biển ở khu vực này cũng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho dông sét phát triển.

Phân tích dữ liệu từ Cơ quan hàng không và vũ trụ Mỹ (NASA) cho thấy năm 2024, quốc gia có thời gian sấm sét nhiều nhất thế giới là Brunei với khoảng 10 giờ sấm sét/năm/km². Tiếp đến là Panama, Colombia với 8 - 9 giờ. Trong khi đó, Nhật Bản chỉ khoảng 50 phút, thuộc nhóm thấp, nhưng thiệt hại do sét vẫn rất nghiêm trọng.

Sét không chỉ gây hỏa hoạn mà còn làm tăng áp điện đột ngột, khiến thiết bị điện tử hư hỏng. Theo Tổ chức xếp hạng tỉ lệ bảo hiểm thiệt hại Nhật Bản, số tiền chi trả bảo hiểm trong năm tài chính 2022 vượt 14,7 tỉ yen (khoảng 100 triệu USD), gấp hơn 6 lần so với năm 2009.

Công ty Franklin Japan (tỉnh Kanagawa), đơn vị phát triển hệ thống quan trắc sét, còn cấp "chứng nhận sét đánh" phục vụ bồi thường bảo hiểm. Trong năm tài chính 2024, đơn vị này đã cấp kỷ lục 20.000 chứng nhận, do số vụ sét ở vùng thủ đô Tokyo tăng cao.

Ngoài ra Nhật Bản cũng đang nghiên cứu gây sét nhân tạo để kiểm soát rủi ro. Tháng 12-2024, Tập đoàn NTT đã thành công trong thí nghiệm đầu tiên trên thế giới là dùng thiết bị bay không người lái tiếp cận mây dông và kích hoạt sét. 

Việc chủ động tạo sét ở nơi an toàn trong tương lai có thể giúp giảm đáng kể thiệt hại do sét gây ra.

320 triệu cây xanh bị sét đánh chết mỗi năm, thải ra 1 tỉ tấn CO₂

Thông qua phân tích dữ liệu sét từ khắp nơi trên thế giới, các nhà khoa học phát hiện sét là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến cái chết của cây rừng, đặc biệt là ở các khu vực nhiệt đới.