Trong vài phút, tôi bị cuốn vào một vòng xoáy tâm lý, định làm theo hướng dẫn để "kiểm tra gấp". Nhưng tôi kịp trấn tĩnh, gọi xác minh với trung tâm hiến máu mới biết đó là trò lừa đảo.

Không chỉ mất tiền

Kẻ xấu nhập vai gần như hoàn hảo bằng giọng điềm đạm, ngôn ngữ y khoa, thể hiện sự khẩn cấp. Nếu không đủ bình tĩnh, ai cũng có thể trở thành nạn nhân. Càng đáng buồn hơn, hiến máu - một nghĩa cử nhân đạo - lại bị biến thành cái cớ cho chiêu trò trục lợi.

Sự việc ấy không cá biệt. Kẻ xấu giả danh công an để dọa vi phạm pháp luật, giả danh ngân hàng, giả danh tòa án gửi giấy triệu tập, giả danh người thân cầu cứu vì tai nạn, giả danh chùa chiền kêu gọi cúng dường… 

Công nghệ càng phát triển, kịch bản càng khó phân biệt thật giả: giọng nói trí tuệ nhân tạo, số điện thoại hiển thị như tổng đài chính thống, website lừa đảo có giao diện y hệt trang thật, thậm chí fanpage giả còn có tích xanh.

Điều kẻ gian nhắm tới không chỉ là tiền. Mỗi vụ lừa đảo thành công, điều bị đánh cắp lớn nhất chính là niềm tin. Người mất tiền sẽ không muốn nghe điện thoại từ số chưa có trong danh bạ. Người từng bị dọa bệnh tật có thể ngần ngại đi hiến máu lần sau. Khi lòng tin vào những điều tử tế lung lay, xã hội phải trả giá bằng sự rạn nứt những gắn kết cộng đồng.

Theo Ngân hàng Nhà nước, chỉ trong vài tháng gần đây hệ thống ngân hàng đã phải ngăn chặn gần 300.000 giao dịch có dấu hiệu lừa đảo với tổng giá trị khoảng 1.500 tỉ đồng. 

Con số khổng lồ này cho thấy quy mô và sự tinh vi của tội phạm công nghệ. Trong khi đó khả năng phòng vệ của người dân còn rất hạn chế. Phần lớn chỉ nhận ra mình bị lừa khi sự việc đã rồi.

Ngăn chặn bằng cách nào?

Thực tế dễ thấy: nhiều người chưa hề được trang bị kỹ năng an toàn số, không biết cách kiểm tra nguồn tin, xác thực cuộc gọi, hoặc phân biệt website thật - giả. Trong khi đó tâm lý lo sợ pháp luật, sợ bệnh tật, tin vào các món hời và các kiểu "lợi ích" được chào mời… vẫn là mảnh đất màu mỡ để kẻ gian khai thác. Chỉ một cuộc gọi, một tin nhắn dàn dựng khéo léo là đủ để bao công sức gây dựng niềm tin xã hội bị xói mòn.

Cảnh báo lừa đảo phải trở thành thông tin phổ biến, được nhắc đi nhắc lại trên truyền hình, mạng xã hội, ứng dụng ngân hàng, thậm chí in ngay trên giấy chứng nhận hiến máu hay hóa đơn giao dịch. Học sinh, sinh viên cần học cách nhận diện lừa đảo công nghệ. Khi cộng đồng có "kháng thể" về nhận thức, kịch bản lừa đảo sẽ bớt hiệu quả.

Các nhà mạng, nền tảng công nghệ cần tích cực hơn trong việc chặn các đầu số, tài khoản, website giả mạo ngay khi phát hiện. Các vụ án lừa đảo phải được đưa ra xét xử công khai, kèm phân tích thủ đoạn để người dân nhận diện. Chế tài pháp lý cũng cần buộc các tổ chức cung cấp dịch vụ (nhà mạng, mạng xã hội, ví điện tử) chịu trách nhiệm nếu để lọt lừa đảo tràn lan trên hệ thống của mình.

Cuối cùng, mỗi người cần tự trang bị cho mình sự bình tĩnh và cảnh giác. Hãy coi sự tỉnh táo là "mã OTP" quan trọng nhất để bảo vệ tài khoản và lòng tin. Lòng tốt cần được bảo vệ bằng hệ thống cảnh báo, bằng pháp luật nghiêm minh và bằng chính sự tỉnh táo của mỗi người.

Chiêu trò lừa đảo mới: Hù dọa người hiến máu để chiếm đoạt tài sản

Những ngày gần đây, nhiều người hiến máu ở TP.HCM liên tiếp nhận được các cuộc gọi thông báo rằng kết quả máu của mình bất thường, yêu cầu cấp ảnh CCCD/VNeID, kết bạn Zalo để 'hướng dẫn đăng ký khám, làm xét nghiệm'.