Phụ huynh đi mua sách giáo khoa cho học sinh tại nhà sách và thiết bị trường học Nguyễn Tri Phương, Q.5, TP.HCM - Ảnh: NHƯ HÙNG

"Năm nay đời sống người dân bị ảnh hưởng vì COVID-19 rất nghiêm trọng. Phụ huynh là người lao động tăng thêm 50.000 đồng trong chi phí mua sắm đồ dùng học tập cho con cũng thành gánh nặng đối với họ". Giáo viên một trường tiểu học tại TP.HCM nói như vậy trước nhiều khoản tiền "bủa vây" phụ huynh đầu năm học mới.

Gần 1,2 triệu đồng mua sách

Năm học 2020 - 2021 là năm đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới ở lớp 1. Cùng với đó, sách giáo khoa (SGK) cho chương trình mới này được xã hội hóa, mức giá tăng so với SGK lớp 1 của năm học trước.

Tuy nhiên, theo niêm yết giá của các nhà xuất bản (NXB), một bộ SGK theo đúng quy định của Bộ GD-ĐT không quá 200.000 đồng. Ví dụ các bộ SGK lớp 1 của NXB Giáo Dục Việt Nam có giá từ 179.000 - 194.000 đồng/bộ. Nhưng trên thực tế, nhiều phụ huynh có con vào lớp 1 phải chi số tiền gấp nhiều lần như thế do phải "mua kèm" sách bổ trợ, sách tham khảo, tài liệu và đồ dùng học tập.

Còn các lớp 2 đến lớp 12 hiện vẫn học theo SGK tương ứng với chương trình cũ do NXB Giáo Dục phát hành. Giá một bộ sách trong danh mục bắt buộc của lớp 8 là 135.000 đồng. Nhưng một phụ huynh có con học lớp 8 cho biết đã nhận từ cô giáo chủ nhiệm của con danh mục sách phải mua "khiến nhiều người phát hoảng".

Cụ thể, danh sách liệt kê 39 đầu SGK và sách bổ trợ "bắt buộc mua", còn 17 đầu sách khác thuộc nhóm "tự chọn". Tổng số tiền của sách bắt buộc phải mua trên 755.000 đồng, còn số tiền sách "tự chọn" là 434.000 đồng. Tính cả hai loại trong danh mục trên gần 1,2 triệu đồng. Đây mới chỉ là "tiền sách", chưa kể các loại tiền đầu năm mà một học sinh trung học phải mua như đồng phục, tiền nước sạch, tiền vệ sinh, tiền gửi xe, tiền hỗ trợ bán trú, học phí...

Ở các lớp bậc trung học, nhất là lớp cuối cấp, hàng chục đầu sách tham khảo được giáo viên hướng dẫn phụ huynh mua, thậm chí nhận "mua giúp", đồng thời giáo viên sử dụng bài tập, ngữ liệu trong sách tham khảo để dạy, giao bài tập. Việc này khiến phụ huynh buộc phải mua thì con mới có sách học.

Khác với tiểu học không có "vở bài tập in" nhưng môn học nào trong danh mục sách trên cũng có kèm theo các loại sách bài tập, bài tập nâng cao, luyện giải toán qua Internet, thực hành toán theo phương pháp dạy học tích cực, thực hành kiểm tra đánh giá năng lực, giới thiệu bộ đề thi...

Bộ sách lớp 1 được bày bán ở một nhà sách ờ TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG

Bìa bao, cặp sách cũng đồng phục

Ông N.T. - phụ huynh ở quận 10 - kể năm học mới bắt đầu khi dịch bệnh COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, cuộc sống gia đình ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thu nhập giảm hẳn mà chi phí cho con đi học ngày càng tăng lên.

"Gia đình tôi có hai con, cháu lớn đang học Trường THCS NTP, cháu nhỏ đang học Trường tiểu học DMC ở quận 10. Ngoài việc yêu cầu học sinh đi học phải mua quần áo theo đồng phục như nhà trường quy định, đến cả cái bìa bao tập chúng tôi cũng phải mua theo đồng phục của trường. 

Các cuốn tập ngoài thị trường bây giờ đã có bìa cứng rất đẹp, chỉ cần dán nhãn vở lên rồi bao thêm 1 lượt giấy kiếng trong nữa là xong. Vậy mà nhà trường bắt học sinh phải mua bìa bao tập do trường phát hành, có logo, có tên trường và phải bao đúng màu bìa cho các môn" - phụ huynh này bức xúc.

Ngoài ra, ông nói thêm: "Tôi còn tốn thêm một khoản tiền để mua cặp đi học theo đúng mẫu do nhà trường đưa ra cho đứa con lớn. Trong khi cháu đã được tặng một cái balô rất đẹp từ trước nhưng không được sử dụng để đi học. Tôi hỏi bạn bè thân quen thì được biết có rất nhiều trường cũng có tình trạng này".

Theo một số phụ huynh có con học tiểu học ở Hà Nội, thường nhà trường thông tin đăng ký mua SGK từ cuối năm học trước. Ngày tổng kết năm học cũ, học sinh được phát luôn sách cho năm học mới. 

Mỗi học sinh được phát một túi bao gồm đủ sách cần dùng cho năm học sau. Trong số này, ngoài SGK, sách bài tập đi kèm còn có các vở bài tập in, vở tập viết. Cách làm này khiến phụ huynh đều hiểu "vở bài tập in", thậm chí các sách tham khảo, bổ trợ khác đều là bắt buộc.

Bộ GD-ĐT phải có chỉ đạo

Cô H. - giáo viên đã có thâm niên dạy tiểu học hơn 20 năm ở TP.HCM - khẳng định: "Không dùng vở bài tập vẫn dạy được hai buổi/ngày, vẫn rèn cho học sinh các kỹ năng: làm toán, rèn chữ... Nhưng có vở bài tập thì giáo viên khỏe hơn, không phải viết đề bài trên bảng, học sinh cũng không phải viết đề bài vào vở".

Ưu thế của vở bài tập in là tiết kiệm thời gian, luyện tập cho trẻ được nhiều hơn đã khiến các nhà trường dần dần xem "vở in" là thứ tất yếu học sinh phải có. Những học sinh không mua vở sẽ bị trật ra ngoài, không theo được cách dạy học của cô giáo. Không phải tất cả giáo viên đều thích lạm dụng vở bài tập in nhưng từ "luật bất thành văn" trở thành quy định mà giáo viên không thể làm trái.

Còn cô T.T. - giáo viên tiểu học ở TP.HCM - đánh giá: "Với học sinh tiểu học, việc chép đề bài vào vở cũng là một cách rèn kỹ năng viết chữ, rèn kỹ năng trình bày... Năm nay bộ SGK lớp 1 mới có giá thành cao hơn bộ SGK hiện hành. Trong khi đó năm nay đời sống người dân bị ảnh hưởng vì dịch COVID-19 thì rất nhiều và trầm trọng. 

Đối với phụ huynh đa số là người dân lao động như ở trường tôi, có tăng thêm 50.000 đồng trong chi phí mua sắm đồ dùng học tập cho con em cũng đã trở thành gánh nặng đối với họ. Thế nên việc yêu cầu phụ huynh phải mua thêm vở bài tập để học sinh viết, vẽ trực tiếp rồi cuối năm bỏ luôn (năm sau không dùng được) thì vô tình đã tạo thêm gánh nặng cho phụ huynh".

Tuy nhiên nhiều giáo viên cho rằng nếu không dùng vở bài tập thì phải có chỉ đạo bằng văn bản một cách cụ thể từ Bộ GD-ĐT và các sở GD-ĐT, phòng GD-ĐT. Bởi với giáo viên, ban giám hiệu chọn sách nào phải dạy theo sách đó. "Nói chung chung là "không bắt buộc" nhưng thực tế hầu hết các trường tiểu học đều bắt buộc mà có ai bị xử lý gì đâu?" - một giáo viên kết luận.

Đề nghị thanh tra cơ sở vi phạm quy định SGK

Ngày 7-9, ông Nguyễn Hữu Độ - thứ trưởng Bộ GD-ĐT - ký văn bản gửi các sở GD-ĐT đề nghị thực hiện một số nội dung liên quan tới trang bị SGK, tài liệu tham khảo.

Theo đó, lãnh đạo bộ đề nghị các sở kiểm tra, thanh tra các cơ sở giáo dục phổ thông trong việc trang bị SGK, tài liệu tham khảo, kịp thời phát hiện xử lý nghiêm trường hợp vi phạm và báo cáo về bộ trước 20-9.

Văn bản cũng yêu cầu các sở GD-ĐT chỉ đạo các trường thực hiện nghiêm các quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các nhà trường. Tuyệt đối cấm ép buộc học sinh phải mua tài liệu tham khảo. Phụ huynh học sinh tự mua sắm đồ dùng học tập theo nhu cầu thực tế, không bắt buộc.

Đồng phục của nhiều trường học ở TP Buôn Ma Thuột đã được may sẵn tại một cửa hàng - Ảnh: THẾ THẾ

Trường không được "chỉ định" đại lý may mặc

Nhiều phụ huynh tại TP Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) bức xúc với việc các trường chỉ định mua đồng phục cho con tại một cơ sở nhất định. Tại đây đồng phục trường nào từ khăn quàng đỏ, mũ, quần áo đều đã in sẵn logo, tên trường phụ huynh cứ đến chọn, mua theo giá... không mặc cả.

Tại một cửa hàng chuyên may đồng phục học sinh trên đường Lê Hồng Phong (Buôn Ma Thuột), chị N.T.H. (phường Thành Nhất, Buôn Ma Thuột), có con mới vào lớp 6, cho biết quần áo đồng phục trường bắt buộc mua tại đây.

Chiều 7-9, ông Phạm Đăng Khoa - giám đốc Sở GD-ĐT Đắk Lắk - cho biết sở yêu cầu các trường không được "chỉ định" đại lý may mặc vì dễ dẫn đến các nhà may tự ý nâng giá, bán hàng kiểu độc quyền. (T.AN - T.THẾ)

Sách vở, balô chỉ là cái vỏ

TTO - Học sinh cả nước bước vào ngày khai giảng năm học mới với nhiều háo hức, đặc biệt sau những tháng dịch bệnh khiến việc đến trường của học sinh trở nên "bấp bênh".