Tổng thống Obama phát biểu tại Nhà Trắng ngày 6-5 - Ảnh: AP

Báo Chicago Tribune nhận định: “Tổng thống Barack Obama có vẻ như đã sẵn sàng cho việc bắt đầu bán vũ khí cho một kẻ thù cũ và một người bạn mới: Việt Nam”.

Tờ báo này cho rằng, thực tế ông Obama đang cân nhắc việc chấm dứt lệnh cấm bán vũ khí của Mỹ với Việt Nam đã được áp đặt kể từ năm 1975 khi Việt Nam chính thức giành độc lập hoàn toàn. 

Trong khi đó, tờ Los Angeles Times cho biết nhiều quan chức quốc phòng Mỹ tiết lộ, trong khi chuẩn bị công du tới Việt Nam, ông Obama đang nghiêng về khả năng gỡ bỏ một phần cấm vận, nhưng cũng không loại trừ khả năng gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm này.

Vấn đề gỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam của tổng thống Obama là điều đã được giới nghị sỹ Mỹ và các chuyên gia về quan hệ Mỹ - Việt Nam đều nhận định có thể diễn ra vào một thời điểm nào đó trong năm nay.

Và nếu điều đó diễn ra, nó sẽ đánh dấu một dấu mốc thay đổi quan trọng trong quan hệ hai nước sau hơn hai mươi năm bình thường hóa quan hệ.

“Đây là một trong những vấn đề còn lại của một thời đại đã qua”, chuyên gia nghiên cứu Joseph Liow của Trung tâm chính sách Đông Á tại Viện Brookings nhận định. “Tính biểu tượng của vấn đề này còn quan trọng hơn nhiều danh sách cụ thể gồm những vũ khí sẽ mua bán”.

Phía Mỹ cho tới nay vẫn chưa hề bán cho Việt Nam các loại vũ khí sát thương kể từ khi Việt Nam hoàn toàn độc lập. Tổng thống Mỹ Ronald Reagan là người đã ký lệnh chính thức cấm bán vũ khí cho Việt Nam năm 1984.

Trong một phát biểu gần đây tại Austin, đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh nói: “Việt Nam tin tưởng rằng rào cản của quá khứ này sẽ được loại bỏ để phản ánh rõ hơn tiến trình bình thường hóa quan hệ toàn diện của chúng ta đã bắt đầu từ hai thập kỷ trước và mức độ hợp tác toàn diện hiện nay của hai nước”.

Tổng thống Obama có quyền gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam hoặc nhiều phần của lệnh cấm này mà không cần Quốc hội phê chuẩn. Tuy nhiên với các thỏa thuận mua bán vũ khí cụ thể sau đó sẽ phải được sự thông qua của các nghị sỹ Mỹ.

Trên thực tế, nhiều nghị sỹ Mỹ đang hối thúc ông Obama gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí trong bối cảnh tình hình an ninh khu vực gia tăng bất ổn, đặc biệt là những căng thẳng ở Biển Đông.

Thượng nghị sỹ McCain cho rằng đã tới lúc Washington cần phải gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí. Ông John McCain từng bày tỏ quan điểm trong một cuộc phỏng vấn: “Họ (Trung Quốc) từng đánh chìm một tàu cá của Việt Nam vài năm trước… Tôi tin những hành xử của Trung Quốc là lý do chứng thực cho tính hợp lý của việc chúng tôi hỗ trợ Việt Nam trong quá trình nâng cao năng lực bảo vệ chủ quyền quốc gia”.

Cùng với đó, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter, người từng tới thăm Việt Nam tháng 6 năm ngoái, tháng trước đã phát biểu trước Ủy ban quân vụ Thượng viện rằng ông sẽ ủng hộ việc gỡ bỏ các lệnh cấm bán vũ khí với Việt Nam.

Trong nội dung dự thảo luật Ủy quyền quốc phòng thường niên của Ủy ban quân vụ thượng viện cũng có nội dung ủng hộ chủ trương gỡ bỏ lệnh cấm này.