Suốt hành trình phát triển, báo chí cách mạng Việt Nam luôn gắn liền sứ mệnh tuyên truyền chính trị, truyền thông chính sách, là cầu nối giữa Đảng - Nhà nước với nhân dân.

Tuy nhiên, để có thể tiếp tục hoàn thành sứ mệnh chính trị trong điều kiện mới, các cơ quan báo chí không chỉ cần bản lĩnh và tâm huyết, mà còn phải chủ động xây dựng nội lực, đặc biệt là nguồn lực tài chính.

Làm kinh tế để làm báo tốt hơn

Làm báo chất lượng luôn đòi hỏi nguồn lực lớn - từ những tuyến bài điều tra dài ngày, những ký sự, phóng sự, hồ sơ thấm đẫm hơi thở đời sống, đến việc cử phóng viên đến các điểm nóng quốc tế...- tất cả đã trở thành "đặc sản" trên trang báo Tuổi Trẻ.

Ngay từ những ngày đầu thành lập, Tuổi Trẻ đã ý thức rằng mỗi quyết định đưa tin của tờ báo không chỉ là phản ánh sự kiện, mà chính là góp phần thiết lập chương trình nghị sự (agenda-setting) của xã hội và các nhà hoạch định chính sách.

Còn nhớ những ngày cuối năm 2002, khi nghe tin một người dân trút hơi thở cuối cùng trong một quán "cơm tù" ven quốc lộ 1A ở Bình Thuận, ngay lập tức phóng viên và cộng tác viên Tuổi Trẻ đã lên đường. Họ ngồi vào ghế hành khách như bao người dân bình thường, rong ruổi từ Đồng Nai, Bình Thuận đến Nghệ An, Hà Tĩnh để lắng nghe, quan sát, ghi nhận và kể lại những câu chuyện về những bữa cơm chan đầy máu, nước mắt, cay đắng và đau xót.

Từ đó, khía cạnh trách nhiệm và sự liên quan của cán bộ địa phương được đặt ra, không chỉ trong công luận mà còn trên bàn làm việc của các đại biểu Quốc hội, thúc đẩy các cơ quan chức năng vào cuộc quyết liệt xóa bỏ nạn "cơm tù" trên trục Bắc - Nam.

Hay trong năm 2005, Tuổi Trẻ tiếp tục gây tiếng vang khi cử phóng viên sang Singapore điều tra vụ đường dây sản xuất và buôn bán điện kế điện tử giả. Từ đó không chỉ làm rõ về cách vận hành của một đường dây làm giả xuất xứ hàng hóa xuyên biên giới, loạt bài còn đặt ra vấn đề lớn về quy trình và tính minh bạch trong mua sắm công, về nguy cơ của "chủ nghĩa tư bản thân hữu" hay tình trạng "doanh nghiệp ngoài khơi bơi trên doanh nghiệp nhà nước".

Những loạt bài ấy không chỉ phản ánh tinh thần dấn thân của phóng viên, mà còn cho thấy tầm nhìn và bản lĩnh "dám đầu tư" của ban biên tập khi sẵn sàng huy động nguồn lực để tổ chức các tuyến điều tra trải dài khắp Việt Nam, thậm chí vượt qua biên giới.

Làm báo tốt, suy cho cùng, cần một nền tảng kinh tế vững vàng. Kinh tế ở đây không chỉ là nuôi sống bộ máy, mà trong kỷ nguyên số còn là bảo đảm cho chất lượng nội dung, công nghệ hiện đại, đội ngũ làm báo chuyên nghiệp và khả năng lan tỏa thông tin mạnh mẽ.

Muốn có công chúng phải có nội dung hay

Một tờ báo không có công chúng thì không thể hoàn thành sứ mệnh truyền thông đại chúng. Ngược lại, muốn có công chúng thì phải có nội dung hay, và điều đó chỉ đến khi báo chí có đủ nguồn lực.

Luật Báo chí sửa đổi năm 1999 cho phép cơ quan báo chí tổ chức các hoạt động kinh doanh, dịch vụ phù hợp với chuyên môn, nghiệp vụ của mình để tạo thêm nguồn thu "đầu tư trở lại cho việc phát triển báo chí". 

Tài chính ở đây rõ ràng không phải là mục tiêu, mà là phương tiện giúp tờ báo hoạt động hiệu quả hơn trong vai trò định hướng dư luận, truyền thông chính sách.

Ngay từ đầu những năm 1990, nhờ tích lũy được nội lực, báo Tuổi Trẻ có đủ điều kiện để mở loạt văn phòng liên lạc ở Hà Nội, Cần Thơ, Đà Nẵng và sau đó mở rộng mạng lưới văn phòng đại diện, phóng viên thường trú, từ đó nâng cao năng lực hiện trường, phạm vi phản ánh và lan tỏa thông tin đến bạn đọc cả nước. Chính vì thế, truyền thông chính sách trở thành hoạt động gắn với đời sống làm báo hàng ngày, được tập thể tờ báo tiếp nhận tự nhiên và tích cực.

Sở hữu một tòa soạn mạnh mẽ và đội ngũ phóng viên năng động, cùng công nghệ hiện đại, tài chính ổn định, Tuổi Trẻ đã thực hiện hàng loạt tuyến bài chất lượng cao về nghị quyết Đảng, hội nghị Trung ương... mà gần đây nhất là chủ trương phát triển đội ngũ doanh nhân.

Nhà báo Lê Thế Chữ, tổng biên tập Tuổi Trẻ, cho biết với nghị quyết số 68, tờ báo đã xây dựng và triển khai một kế hoạch truyền thông toàn diện với nhiều hoạt động đa dạng nhằm lan tỏa những thông điệp mới mẻ, nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân, tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành động của xã hội, chính quyền và doanh nghiệp.

Tường thuật hoạt động nghị trường cũng đã góp phần làm nên danh tiếng của Tuổi Trẻ trong suốt hành trình phát triển. Phóng viên của Tuổi Trẻ đã không đưa tin theo kiểu "cung đình" mà đi sâu phân tích, bình luận, phỏng vấn bên lề, thúc đẩy chính sách.

Họ là những người, theo mô tả của nhà báo Huỳnh Sơn Phước, nguyên phó tổng biên tập của Tuổi Trẻ, "luôn được đồng nghiệp tôn trọng và cảm thấy tự hào khi được ban biên tập chọn và gửi đến Quốc hội".

Làm báo gắn với các hoạt động xã hội

Một tờ báo có thể sống được bằng nguồn thu của chính mình - đó là điều đáng quý. Nhưng một tờ báo biết dùng nội lực ấy để quay lại phụng sự xã hội - đó mới là điều làm nên giá trị. Tự chủ không chỉ để tồn tại, mà để được sống có ích.

Việt Nam cần thêm những tờ báo như thế: trưởng thành từ gian khó, lớn lên bằng niềm tin của công chúng và luôn giữ vững ngọn lửa cống hiến, để mỗi trang báo không chỉ là tin tức mà còn là hành trình đồng hành cùng đất nước.

Trong 50 năm qua, Tuổi Trẻ là một trong số ít các cơ quan báo chí có thể thiết kế và tổ chức được các hoạt động công tác xã hội bài bản, ý nghĩa, có chiều sâu và sức lan tỏa lớn. Tiêu biểu có thể kể đến chương trình "Vì ngày mai phát triển" - cần mẫn gieo những hạt giống niềm tin từ năm 1988, tiếp sức cho hàng vạn học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được học tập, trưởng thành và đóng góp cho đất nước.

Trải qua hơn 35 năm, "Vì ngày mai phát triển" không chỉ là hoạt động thiện nguyện, mà là biểu hiện cụ thể nhất của triết lý làm báo vì con người, vì sự phát triển chung của xã hội. Ở đó, Tuổi Trẻ không chỉ là người đưa tin mà đã trở thành nguồn cảm hứng khơi gợi, quy tụ được ý chí và sức mạnh từ mỗi cá nhân hay các nhóm xã hội, trở thành nơi để bạn đọc gửi gắm niềm tin, thể hiện trách nhiệm và tình cảm của mình đối với cộng đồng, đất nước.

Các chương trình khác như "Ước mơ của Thúy", "Mãi mãi tuổi 20", "Góp đá xây Trường Sa", "Ký tên vì công lý - xoa dịu nỗi đau da cam", diễn đàn "Tổ quốc ở nơi xa", hay các chiến dịch truyền thông sâu đậm về chủ quyền biển đảo của Việt Nam... cũng là minh chứng rõ nét cho tinh thần làm báo gắn với hành động, gắn với con người và đất nước.

Những chiến dịch này không chỉ là điểm sáng truyền thông mà còn là nền tảng tạo dựng uy tín và vị thế vững bền cho thương hiệu báo chí Tuổi Trẻ.

------------------------------

Tập đoàn báo chí cần được đặt trong tầm nhìn dài hạn để xây dựng một "đường băng" mới giúp báo chí Việt Nam cất cánh mạnh mẽ hơn.

Ký tới: Tập đoàn báo chí: "Đường băng" mới cho báo chí Việt Nam

Nhìn con đường kinh tế báo chí từ Tuổi Trẻ - Kỳ 6: Tuổi Trẻ với báo chí tự chủ tài chính

100 năm qua, báo chí Việt Nam luôn trong dòng chảy lịch sử, từ làm nhiệm vụ cách mạng đến "làm thêm" nhiệm vụ kinh tế, từ chỗ chỉ truyền đạt thông tin trên báo in đến trên đa nền tảng.