Dấu hiệu nhận biết sớm

Theo các bác sĩ khoa bệnh cấp tính và cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, sa sút trí tuệ là hội chứng rối loạn mạn tính của não bộ, khiến người bệnh giảm dần trí nhớ, ngôn ngữ, khả năng tư duy, định hướng và sinh hoạt độc lập.

Khác với sự "hay quên tuổi già" thông thường, sa sút trí tuệ diễn tiến chậm, không hồi phục hoàn toàn và gây ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng sống của người bệnh và gia đình.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có hơn 55 triệu người đang sống chung với căn bệnh này, và con số này có thể tăng gấp đôi trong 25 năm tới. Trong đó, 70-80% trường hợp do bệnh Alzheimer - căn bệnh được xem là nguyên nhân phổ biến nhất của sa sút trí tuệ.

Tại Việt Nam, quá trình già hóa dân số nhanh nhất châu Á khiến nguy cơ bệnh càng tăng cao. Dự kiến đến năm 2025, cả nước sẽ có hơn 16 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số - một thách thức lớn đối với hệ thống y tế và xã hội.

Các bác sĩ cho hay biểu hiện đặc trưng và sớm nhất của sa sút trí tuệ là suy giảm trí nhớ, ban đầu chỉ là quên những việc mới xảy ra, nhưng dần dần người bệnh không nhớ cả những việc quen thuộc trong đời sống hằng ngày.

ThS Lê Thị Phương Thảo - phòng tâm thần người cao tuổi, Viện Sức khỏe tâm thần, cũng cho hay có thể phân sa sút trí tuệ thành 3 nhóm triệu chứng bao gồm thay đổi nhận thức; rối loạn tâm thần và ảnh hưởng hoạt động hằng ngày.

Biểu hiện cụ thể của thay đổi nhận thức bao gồm quên; giảm giao tiếp bằng lời và chữ viết; rối loạn định hướng; không biết sự kiện phổ biến (ví dụ như quên những ngày lễ lớn: 2-9 là ngày gì?, 1-1 là ngày gì?).

Với rối loạn tâm thần người bệnh bị mắc các chứng hoang tưởng, ảo giác; về mặt cảm xúc bị lo âu, trầm cảm, lãnh đạm, nghi ngờ, sợ hãi.

Về nhân cách, người bệnh trở nên thu mình, bủn xỉn, ghen tuông, hoài nghi, trẻ con, cóp nhặt; về hành vi có thể dễ bị kích động, đi lang thang, đứng ngồi không yên...

Việc ảnh hưởng hoạt động hằng ngày được biểu hiện cụ thể qua việc quên cách nấu ăn, chăm sóc cá nhân và làm việc nhà; sai lầm trong công việc và các mối quan hệ; gặp khó khăn trong việc quản lý tiền; khó khăn sử dụng phương tiện giao thông, lạc đường...

Phòng bệnh từ sớm

Các chuyên gia nêu rõ hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu chữa khỏi sa sút trí tuệ, nhưng có thể phòng ngừa hoặc làm chậm tiến triển bệnh nếu kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ.

12 yếu tố nguy cơ được xác định rõ gồm lạm dụng rượu, hút thuốc, béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, trầm cảm, ít hoạt động thể chất, cô lập xã hội, mất thính lực, chấn thương sọ não, ít giáo dục, ô nhiễm không khí.

Theo các nghiên cứu, khoảng 40% trường hợp sa sút trí tuệ có thể được phòng ngừa hoặc trì hoãn nếu những yếu tố này được kiểm soát hiệu quả.

Mỗi thay đổi tích cực trong lối sống, dù nhỏ, đều có ý nghĩa - từ việc duy trì vận động thể chất, hoạt động trí tuệ, giao tiếp xã hội, đến việc ăn uống lành mạnh và kiểm soát bệnh mạn tính. 

Việc chăm sóc người bệnh cần sự phối hợp toàn diện giữa y học, tâm lý và xã hội. Người chăm sóc cũng cần được hỗ trợ, hướng dẫn kỹ năng để giảm áp lực và nâng cao chất lượng sống cho cả hai phía.

Khoảng 30.000 người cao tuổi ở TP.HCM có biểu hiện sa sút trí tuệ

Tốc độ già hóa dân số nhanh, sa sút trí tuệ đang có xu hướng gia tăng và trở thành vấn đề sức khỏe phổ biến, gây ra nhiều hệ lụy nếu không quan tâm và điều trị kịp thời.