Vậy người tiêu dùng khởi kiện được không và kiện ai, kiện gì, kiện bằng hình thức nào để tòa án thụ lý cùng lúc nhiều người khởi kiện trong một vụ ngộ độc?

Gần 200 người ngộ độc, đều khai báo ăn bánh mì

Thống kê của Sở Y tế Quảng Ngãi và Lâm Đồng, nơi diễn ra hai vụ ngộ độc vào giữa tháng 12-2025, số bệnh nhân nhập viện khám, điều trị đã gần 200 người. Trong đó Quảng Ngãi khoảng 100 người, Lâm Đồng 80 người.

Các bệnh nhân nhập viện điều trị trong tình trạng đau bụng, nôn ói, sốt, tiêu chảy... đều khai báo y tế đã ăn bánh mì, sau đó xuất hiện các triệu chứng. Tại Quảng Ngãi, các bệnh nhân ăn bánh mì mua tại các điểm bán bánh mì Hồng Vân; tại Lâm Đồng là bánh mì tại tiệm bánh mì thịt nguội Bibone (phường Phan Thiết).

Ông Đặng L. đang điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Phúc Hưng (Quảng Ngãi) cho biết con trai mua bánh mì tại tiệm Hồng Vân, bốn người trong gia đình ăn và tất cả đều đau bụng dữ dội, tiêu chảy, sốt cao... 

Nặng nhất là ông L. và cháu 4 tuổi phải nhập viện điều trị. Ông L. có chuyển biến nặng khi suy thận cấp, các bác sĩ phải cật lực điều trị, tình trạng sức khỏe của ông đang tiến triển tốt.

Tương tự như Quảng Ngãi, tại Lâm Đồng các bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn.

Ngành y tế hai tỉnh nhanh chóng vào cuộc điều tra dịch tễ. Bước đầu làm việc tại cơ sở sản xuất và cung cấp chả, bơ, xíu mại, tương ớt... cho các điểm bán bánh mì Hồng Vân, chủ cơ sở chưa chứng minh các thủ tục pháp lý liên quan đến việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm, nguồn gốc nguyên liệu; 

Chưa chứng minh hồ sơ công bố sản phẩm các loại chả; chưa có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm hoặc các giấy tờ tương đương; khu vực sản xuất không theo nguyên tắc một chiều từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối cùng; nơi sản xuất kinh doanh không tách biệt với các nguồn ô nhiễm và các yếu tố gây hại khác...

Còn tại Lâm Đồng, cơ quan chức năng ghi nhận ban đầu tiệm bánh mì Bimone không có đăng ký kinh doanh, không có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Bánh mì, chả lụa, thịt nguội, chà bông, nem, pa tê, bơ, thịt xá xíu, đồ chua, nước sốt... được lấy từ nhiều cơ sở khác nhau ở TP.HCM và phường Phan Thiết. Đáng nói, nhiều loại thực phẩm không có hợp đồng, hóa đơn mua bán.

Đoàn kiểm tra liên ngành của hai tỉnh đã lấy các mẫu thực phẩm, niêm phong gửi Viện Pasteur Nha Trang kiểm nghiệm, hiện đang chờ kết quả.

Thủ tục khởi kiện thế nào?

Trong khi chờ kết quả cuối cùng, các bệnh nhân đang tiếp tục điều trị. Khi hỏi về vấn đề khởi kiện do bị ngộ độc, nhiều bệnh nhân lúng túng, không biết bắt đầu từ đâu. Chị Y.T. (đang điều trị tại Quảng Ngãi) nói: "Sau khi bị ngộ độc, tôi có lên mạng tìm hiểu các vụ tương tự nhưng chưa thấy vụ nào người tiêu dùng khởi kiện, tôi cũng không biết bắt đầu làm thủ tục kiện như thế nào".

Đồng thời, chị T. nói thêm nếu có kết quả chính thức từ cơ quan chức năng xác định bánh mì chính là nguồn gây ngộ độc, không chỉ tôi mà một số bệnh nhân đang điều trị rất muốn khởi kiện. Bởi không chỉ đòi thiệt hại sức khỏe mà còn bảo vệ người tiêu dùng lâu dài.

Các luật sư đều cho rằng cơ quan chức năng xử phạt, xử lý các cơ sở gây ngộ độc theo đúng quy định pháp luật. Nhưng người tiêu dùng cũng nên mạnh dạn khởi kiện, đây là trách nhiệm bảo vệ chung cho cộng đồng.

Luật sư Phạm Thảo (Đoàn luật sư Đà Nẵng) nói: "Thời gian qua hàng loạt vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra ở nhiều địa phương, có vụ ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng chục, thậm chí hàng trăm người. Không ít trường hợp hậu quả rất nghiêm trọng, người bệnh phải điều trị dài ngày mất khả năng lao động, thậm chí tử vong. 

Tuy nhiên thực tế cho thấy việc bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng bị ngộ độc thực phẩm vẫn đang bị bỏ ngỏ".

Trong nhiều vụ việc, cơ sở kinh doanh vi phạm bị xử phạt hành chính, thậm chí bị xử lý hình sự nhưng trách nhiệm dân sự, bồi thường cho người bị thiệt hại lại chưa được đặt ra hoặc chỉ giải quyết rất hạn chế. Điều này khiến quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng chưa được bảo vệ đầy đủ, đồng thời chưa tạo ra sức răn đe đủ mạnh đối với các hành vi vi phạm an toàn
thực phẩm.

"Theo quy định của Luật An toàn thực phẩm 2010 và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, người tiêu dùng có quyền yêu cầu bồi thường khi sức khỏe, tính mạng bị xâm phạm do thực phẩm không bảo đảm an toàn. 

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại được xác định theo điều 590 Bộ luật Dân sự 2015, có hướng dẫn cụ thể tại nghị quyết số 02/2022/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao", luật sư Thảo nói.

Theo luật sư Thảo, các khoản thiệt hại được bồi thường bao gồm: chi phí khám, chữa bệnh; chi phí đi lại phục vụ việc điều trị; chi phí bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe; chi phí phục hồi chức năng bị mất hoặc suy giảm.

Ngoài ra còn có thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; chi phí hợp lý và phần thu nhập bị mất của người chăm sóc trong thời gian điều trị. Trường hợp người bị ngộ độc mất khả năng lao động và cần người chăm sóc thường xuyên, chi phí chăm sóc cũng được tính vào khoản bồi thường.

"Bên cạnh thiệt hại vật chất, pháp luật còn ghi nhận thiệt hại tinh thần. Mức bồi thường do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở đối với một người có sức khỏe bị xâm phạm", luật sư Thảo thông tin.

Còn luật sư Lê Cao (Đoàn luật sư Đà Nẵng) nhìn nhận trên thực tế nhiều người bị ngộ độc thực phẩm vẫn e ngại việc khởi kiện, ngại thủ tục pháp lý phức tạp hoặc cho rằng thiệt hại "không đáng bao nhiêu". Tuy nhiên chính tâm lý này khiến việc bồi thường dân sự bị xem nhẹ, còn các cơ sở kinh doanh vi phạm lại không chịu đủ hậu quả pháp lý tương xứng.

Trong trường hợp bị ngộ độc thì người tiêu dùng có quyền khởi kiện trực tiếp cơ sở bán sản phẩm. Trách nhiệm chứng minh nguồn nguyên liệu và lỗi thuộc về cơ sở kinh doanh; sau đó họ có quyền yêu cầu các nhà cung cấp liên quan bồi hoàn nếu có căn cứ.

Theo luật sư Cao, về thủ tục, người bị thiệt hại cần thu thập các chứng cứ như hóa đơn mua hàng, hồ sơ bệnh án, biên lai chi phí điều trị, tài liệu chứng minh thu nhập bị mất... để khởi kiện tại TAND có thẩm quyền. Dù chưa có cơ chế khởi kiện tập thể rõ ràng nhưng khi nhiều người cùng khởi kiện một cơ sở, tòa án có thể nhập vụ án để giải quyết chung, bảo đảm quyền lợi cho các nạn nhân.

"Từ góc độ pháp lý, việc người tiêu dùng chủ động khởi kiện yêu cầu bồi thường không chỉ là bảo vệ quyền lợi của chính mình mà còn góp phần nâng cao trách nhiệm của các cơ sở kinh doanh, hạn chế những vụ ngộ độc thực phẩm đáng tiếc tiếp tục xảy ra. Đây là khoảng trống lâu nay cần được lấp đầy bằng hành động cụ thể từ cả người dân và cơ quan chức năng", luật sư Cao nói.

Bánh mì Hồng Vân xin lỗi, khách hàng bị ngộ độc nghi do ăn bánh mì phản ứng dữ dội

Sau khi vụ ngộ độc thực phẩm nghi do ăn bánh mì Hồng Vân xảy ra, cơ sở đã có thư xin lỗi trên trang Facebook của mình. Nhưng nhiều khách hàng đã bình luận thẳng vào trang phản ứng dữ dội, yêu cầu xử lý nghiêm.