Sau thành công của tập thơ Trời đêm những vết thương xuyên thấu (Night sky with exit wounds), Ocean Vuong bắt đầu có tiếng tăm với tư cách một thi sĩ.

Năm 2019 Vuong cho ra mắt tiểu thuyết Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian (On Earth We're Briefly Gorgeous) ở Mỹ, chỉ với tiểu thuyết đầu tay này Ocean Vuong đã được công nhận như một tác giả sáng giá của văn học Mỹ đương đại.

Thế nên khi Vuong công bố tiểu thuyết tiếp theo, Hoàng đế xứ Gladness (The Emperor of Gladness), dư luận Mỹ đánh giá đây là một trong những tiểu thuyết đáng mong đợi nhất trong năm 2025.

Cuốn tiểu thuyết tham vọng

Chính thức phát hành ở Mỹ vào tháng 5-2025, sau hơn ba tháng bản dịch tiếng Việt của Hoàng đế xứ Gladness đã xuất hiện ở Việt Nam, một tốc độ xuất bản nhanh chóng, đáp ứng được sự quan tâm của độc giả, nhất là đối với một ngôi sao đang lên như Ocean Vuong.

Bản dịch tiếng Việt của dịch giả Trần Khánh Nguyên duy trì được "tông giọng" Ocean Vuong từng xuất hiện trong Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian.

Hoàng đế xứ Gladness kế thừa các chủ đề từng xuất hiện trong tiểu thuyết trước đó của anh nhưng là sự kế thừa có phát huy. Vuong trong một lần trả lời báo chí phương Tây đã nói nếu Hoàng đế xứ Gladness là tiểu thuyết đầu tay, anh khó có thể hoàn thành tác phẩm. Điều này không phải nói quá.

Hoàng đế xứ Gladness dày hơn nhiều so với Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian. Hệ thống nhân vật cũng đông đảo hơn với nhiều nhân vật phụ tham gia vào sân khấu nước Mỹ hiện đại, nơi mà "American dream" đã tan tác thành muôn mảnh vụn lắc rắc bay như mưa thu phủ xuống những phận người, những phận đời.

Họ là dân tứ chiếng từ khắp nơi trên địa cầu đến nước Mỹ vào những quãng thời gian khác nhau, bị thúc bách bởi những duyên cớ khác nhau và giờ đây cùng nhau chứng kiến "một thoáng rực rỡ" sau cùng của thứ từng không chỉ là giấc mơ mà là ngọn đèn mời gọi con người đến "miền đất hứa".

Tựa như ánh sáng xanh hư hư thật thật bên kia vịnh từng níu giữ niềm tin của Gatsby trong Gatsby vĩ đại. Hay như nhân vật trong tiểu thuyết Nước Mỹ của Franz Kafka lần đầu tiên thấy tượng Nữ thần Tự do trên cảng New York với "Cánh tay cầm kiếm như vừa mới vung lên và những làn không khí tự do đang thổi quanh thân tượng" (bản dịch Lê Chu Cầu).

Dù thực tế tượng Nữ thần cầm đuốc chứ không phải cầm kiếm nhưng vầng hào quang lấp lánh của giấc mơ vẫn tỏa rạng dù chẳng đủ biến ánh sáng ấy thành vĩnh cửu để soi rọi tận xứ Đông Gladness, miền Connecticut ở thế kỷ 21.

Giữa thế kỷ ấy, một thanh niên gốc Việt lạc loài hạnh ngộ một cụ bà gốc Lithuania gần đất xa trời. Một già một trẻ, họ trở thành điểm tựa của nhau, sưởi ấm cho nhau, thắp lên chút niềm vui bé mọn trong chốn thiếu vắng niềm vui dù đang ở xứ sở niềm vui (gladness trong tiếng Anh nghĩa là hân hoan).

Tiếng cười và nước mắt

Niềm vui, hay đúng hơn là sự hài hước, là thứ Ocean Vuong muốn đem vào tiểu thuyết thứ hai của mình.

Ở mức độ nào đó, Vuong đã thành công khi tạo ra tiếng cười, nhất là trong giao tiếp giữa các nhân vật trong truyện. Những liên hệ liên quan đến văn hóa đại chúng Mỹ làm không gian trở nên sống động với nhịp đập của thời đại dù nhịp đập ấy có phần uể oải.

Tác giả mang được cái bụi bặm phố phường vào trang viết, cân bằng giữa cái thô ráp, cái chất bụi đời phố thị với sự tinh tế nhạy cảm của một tâm hồn đầy khao khát nhưng bị nhấn chìm trong tâm trạng ủ ê.

Ở Hoàng đế xứ Gladness, cái bải hoải của tuổi trẻ đã va chạm với cái bải hoải của tuổi già, cái bải hoải của nước Mỹ hiện đại với những con người dưới đáy, chật vật duy trì cuộc sống ở mức căn bản. Tôi có thể giúp gì cho bạn?

Chúng ta có thể giúp gì cho nhau? Như cái cách cụ bà bị đãng trí người Lithuania đã cứu mạng chàng thanh niên gốc Việt. Cũng như cách cậu chàng đã giúp bà, trở thành cây gậy cho bà, trở thành tâm trí cho bà nữa.

Câu chuyện chưa thấy hồi kết

Trong Hoàng đế xứ Gladness, ta có thể bắt gặp nhiều yếu tố mang màu sắc tự truyện tương tự Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian.

Có những nhà văn như vậy trên thế gian, họ miệt mài kể đi kể lại một câu chuyện. Ở Ocean Vuong đó là câu chuyện về nguồn cội, về căn tín, về nỗi cô đơn u hoài của tuổi trẻ.

Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian riêng tư hơn. Hoàng đế xứ Gladness thì phổ quát, một câu chuyện "Mỹ" hơn.

Cái nước Mỹ ta bắt gặp trong các truyện ngắn của Raymond Carver với những nhân vật bình thường, thậm chí tầm thường và ngay cả trong chính cuộc đời tầm thường đó, chuyện sống thật sự cũng không dễ dàng chút nào.

Nhân vật chính trong Hoàng đế xứ Gladness là Hải, một chỉ dấu ngay đến Ocean Vuong.

Vẫn là mối quan hệ mâu thuẫn với người mẹ. Một mối quan hệ của những người vừa yêu thương vừa làm tổn thương nhau. Theo những gì Ocean Vuong chia sẻ, anh là người có tìm hiểu Phật pháp. Từ chi tiết này ta có thêm một góc nhìn khác để soi chiếu vào Hoàng đế xứ Gladness.

Hải vừa là Ocean nhưng không phải là Ocean, hẳn vậy. Nhưng Hải có thể là bể đời, bể khổ, nơi con người lăn lộn trong trầm luân để kiếm tìm một thứ không hình dung, không tên gọi, một thứ vĩnh viễn giữ họ lại trên thế giới này, để tiếp tục tìm kiếm, tiếp tục bước đi dù lòng mang nhiều nỗi sợ.

Nỗi sợ Hải mang trong người và tâm sự với mẹ mình trong một trường đoạn siêu thực, như thể cơn mê sảng. "Con sợ quá mẹ!", cậu sợ gì ư, cậu sợ tương lai vì "nó sao mà lớn quá".

Tiểu thuyết Hoàng đế xứ Gladness vì thế tuy tràn ngập nỗi buồn nhưng không hẳn tuyệt vọng. Như cách mà mẹ Hải đã nói với cậu trong cơn mê ấy: "Đó là vì con còn trẻ quá thôi. Từ từ, rồi nó sẽ nhỏ lại. Nhưng con đừng sợ cuộc đời làm chi. Cuộc đời tốt đẹp khi ta làm những việc tốt đẹp cho nhau".

Những điều tốt đẹp như cụ bà người Lithuania đã làm cho Hải, như Hải đã làm cho bà. Bởi chúng ta chỉ là "Những con người dịu dàng, giản dị, chỉ sống có một lần" trong "một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian".

Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian của Ocean Vuong tái bản, dán nhãn 18+

Nguồn tin của Tuổi Trẻ Online cho biết tiểu thuyết ‘Một thoáng ta rực rỡ ở nhân gian’ của tác giả người Mỹ gốc Việt Ocean Vuong đang tái bản với bìa dán nhãn 18+.