Thành phố Tel Aviv, trung tâm phát triển khoa học công nghệ và là vườn ươm khởi nghiệp của Israel - Ảnh: THANH TRỰC

Tôi đã đến startup 'tỉ đô' Mobileye vào ngày Chủ nhật trong bài viết Phần 1, nhưng nếu đến đây chỉ để thấy ngôi sao chói sáng nhất thì khó lòng hiểu hết được môi trường ươm mầm và phát triển khởi nghiệp tại các thành phố ở Israel, và ở đây là thành phố Jerusalem và Tel aviv. Thế nên các vườn ươm khởi nghiệp là chặng dừng kế tiếp.

Vườn ươm startup nơi thành cổ

Công viên Công nghệ Jerusalem (Jerusalem Technology Park) là một địa điểm cần đến nếu muốn tìm hiểu về môi trường khởi nghiệp tại Israel. 

Tọa lạc ở khu Malha phía Tây Nam Jerusalem, Công viên Công nghệ Jerusalem (JTP) gồm các khu tòa nhà nằm ngay kế trục đường huyết mạch của cả một khu vực rộng lớn xuyên suốt Jerusalem, và gần nhà ga tàu điện, khu siêu thị đối diện và cả một công viên nhỏ để tản bộ, hay một nhà hàng và quán cà phê nhỏ ngay ở cổng vào. 

Tất cả kiến trúc quy hoạch và thiết kế nhằm tạo ra một hệ sinh thái phục vụ startup làm việc tại đây thêm thuận tiện.

Ex Libris, một startup có dãy văn phòng lớn tại JTP cũng ra đời nhằm giải quyết vấn đề theo đặt hàng của Đại học Hebrew, đó là quản lý thư viện hiệu quả hơn. Đại diện Ex Libris cho biết ban đầu chỉ là một nhóm nhỏ vài người phát triển sản phẩm giáo dục theo nền tảng 'đám mây', tuy vậy, nhóm nhận ra đây không chỉ là nhu cầu của riêng ĐH Hebrew, mà là của hàng ngàn thư viện lớn nhỏ khác trên thế giới,.

Sản phẩm của Ex Libris bắt đầu được định hướng vượt ra khỏi biên giới Israel đến với những khách hàng quốc tế.

Nền tảng dịch vụ thư viện của Ex Libris nhanh chóng trở thành đối thủ lớn trong một thị trường đang được Công ty ProQuest (Mỹ) nắm giữ với 5.600 khách hàng ở 90 quốc gia, giải pháp sử dụng tại gần 50 trường Đại học hàng đầu thế giới như ĐH Oxford hay ĐH Cambridge, và hơn 40 thư viện quốc gia. 

Sức cạnh tranh mãnh liệt khiến 'ông lớn' ProQuest phải bỏ ra đến gần nửa tỷ USD để thâu tóm Ex Libris Group vào tháng 12-2015.

Nhân viên quản trị giải pháp quản lý thư viện qua nền tảng 'đám mây' của Ex Libris đang theo dõi từ xa tình trạng hoạt động các hệ thống của khách hàng trên thế giới ngay tại văn phòng - Ảnh: THANH TRỰC

Vườn ươm startup không chỉ có startup, mà còn là nơi đặt trụ sở của các hãng thông tấn lớn trên thế giới như BBC chi nhánh Trung Đông, Thomson Reuters Israel, và ba ngân hàng lớn tại Israel góp mặt ở vai trò văn phòng đầu tư. 

Đây cũng là nơi Tập đoàn công nghệ IBM đặt phòng thí nghiệm Nghiên cứu và Phát triển (R&D), hay phòng nghiên cứu khoa học Visionix. Theo đó, một hệ sinh thái nhỏ gọn tương hỗ được tạo lập ngay bên trong.

Cuối năm 2012, Bộ Di sản và Jerusalem phối hợp cùng Hội đồng thành phố Jerusalem và Cơ quan phát triển Jerusalem thực thi chương trình Jnext, một sáng kiến với nhiều hoạt động nhằm thu hẹp khoảng cách trong hệ sinh thái khởi nghiệp của thành phố, dựa trên những lợi thế duy nhất trong một nỗ lực tối đa hóa tiềm năng của thành phố. 

Đến 2017, Jnext giúp Jerusalem góp mặt trong danh sách 30 hệ sinh thái khởi nghiệp hàng đầu thế giới của Startup Genome. 

* Mời bạn đọc đón xem cụ thể Jnext đã làm gì để đưa Jerusalem vào Tốp 20 thành phố phát triển KHCN và trong Tốp 5 trung tâm công nghệ đang nổi lên trên thế giới như thế nào trong Phần 3.

Tel Aviv: rộn ràng khởi nghiệp

Rời thành cổ Jerusalem, tôi đến Tel Aviv, thành phố được mệnh danh 'nonstop city' (thành phố không ngủ), trung tâm tài chính của Israel quy tụ hầu hết các ngân hàng lớn, Tel Aviv cũng được biết đến như 'thành phố của sức trẻ' năng động trong việc thu hút startup và nhà đầu tư đến với các vườn ươm và hệ sinh thái khởi nghiệp của mình. 

Độ tuổi trung bình của 1/3 người dân Tel Aviv rơi vào tầm 18 - 35 tuổi, tỉ lệ lao động tay nghề cao về khoa học kỹ thuật chiếm 1/10 người, đã giúp Tel Aviv đứng ở vị trí thứ 5 về phát triển khoa học công nghệ trên thế giới.

Tel Aviv hòa trộn giữa nét đẹp truyền thống và sức trẻ hiện đại - Ảnh: THANH TRỰC

Theo đại diện bộ phận báo chí quốc tế thuộc Văn phòng Thị trưởng Tel Aviv cô Margaux Stelman cho biết, hiện Tel Aviv có 420.000 dân, và có đến 90 không gian làm việc chung (co-working space) của thành phố và tư nhân lập ra, vượt hẳn so với châu Âu là bệ phóng của 1.500 startup đang ở giai đoạn đầu khởi nghiệp.

Một con số đáng chú ý được cô Margaux Stelman chia sẻ là Tel Aviv đó là 6 trung tâm của Hội đồng và Ủy ban thành phố chuyên trách, có những hoạt động hỗ trợ thiết thực từ chính sách, pháp lý, hội đồng khoa học trung ương và doanh nhân.

Và không bỏ lỡ cơ hội tìm hiểu, tôi đăng ký đến ngay một nơi như vậy tại Tel Aviv.

Nơi tôi đến là một trong những không gian làm việc chung (co-working space) do thành phố Tel Aviv lập ra, khiêm tốn giữ một tầng lầu trong một cao ốc cho thuê. 

Có nhiều điểm khác với những co-working space tại Hà Nội hay TP.HCM hiện nay đều rất đẹp, kiến trúc và không gian rất hiện đại, có không gian riêng cho thuê, trong khi đó, nơi tôi đến tại Tel Aviv khá đơn giản, được bố trí làm hai khu: thư viện và khu làm việc. 

Các dãy sách thuộc nhiều lĩnh vực được sắp xếp ngăn nắp chào đón mọi người ngay từ cửa đi vào, và khu làm việc chung không vách ngăn đã chật đủ các chỗ ngồi theo các dãy bàn dài. Kế bên là một phòng họp nhỏ, nơi các nhóm có thể họp riêng hay trình chiếu. Im lặng và tập trung.

Tôi mạnh dạn làm phiền một anh bạn trẻ đang chăm chú vào màn hình lập trình, đó là Daniel Miler, 25 tuổi, đồng sáng lập startup InfiniGrow, một startup thành lập năm 2016 về nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) cho các chiến lược tiếp thị (marketing) đa kênh, tối ưu quản lý thời gian và chi phí hướng đến các công ty cỡ vừa.

"Làm việc tại không gian chung này tôi có thể giảm được nhiều tiền thuê chỗ vì chính phủ hay cụ thể ở nơi này là thành phố hỗ trợ nhiều. Điều này giúp tiết kiệm rất nhiều chi phí cho startup giai đoạn đầu". 

"Điều quan trọng thứ hai là dữ liệu pháp lý dễ dàng tiếp cận giúp startup không phải đau đầu về những chuyện như thủ tục đăng ký thành lập, thiết lập cũng như vận hành startup của mình ra sao. Và cuối cùng là chúng tôi được hỗ trợ kết nối đến mạng lưới các chuyên gia chuyên ngành, nhận được nhiều chia sẻ quý giá", anh Daniel Miler trả lời về những hỗ trợ từ phía các nhà quản lý, tổ chức.

Được biết, không gian làm việc chung này không phải là nơi 'nuôi dưỡng' các startup mãi mãi. 

Theo chính sách chung tận dụng chỗ làm việc nên sẽ ưu tiên các nhóm khởi nghiệp có startup liên quan đến phát triển thành phố, thuộc giai đoạn đầu (đang hiện thực hóa ý tưởng) chưa tạo ra doanh thu, và cứ sau mỗi 6 tháng, bộ phận quản lý và hội đồng thành phố được ủy nhiệm sẽ kiểm tra xem các startup có tiến độ phát triển thế nào, có cần được ưu tiên mở rộng thêm thời gian ở lại, hay phải nhường chỗ cho startup khác.

Anh Daniel Miler, đồng sáng lập startup InfiniGrow trả lời phỏng vấn tại không gian làm việc chung - Ảnh: THANH TRỰC

InfiniGrow thành lập và nhóm của Daniel làm việc tại đây đã được 1 năm, sản phẩm đã được phát hành đến các khách hàng quốc tế. "Sản phẩm của chúng tôi hay hầu hết các startup khác đều hướng ra thị trường quốc tế như Mỹ hay các khu vực vì thị trường Israel không lớn", Daniel giải thích thêm về xu hướng này.

"Sau khi phục vụ trong quân đội theo nghĩa vụ, tôi quyết định bỏ học giữa chừng năm 2 Cao đẳng để khởi nghiệp với InfiniGrow với số vốn ít ỏi của mình từ đi làm thêm bán hàng điện thoại di động. Tôi không rõ liệu tất cả bạn học của mình ra sao nhưng chủ quan thì 5-10% có suy nghĩ hướng đến việc mở công ty để khởi nghiệp".

Thêm một bí mật của Quốc gia khởi nghiệp được bật mí bởi chính startup tại đây: tính kết nối rất tốt giữa các doanh nghiệp, hội đồng thành phố và startup. 

Văn hóa cởi mở, bản chất của doanh nhân sẵn sàng chia sẻ với các startup về kinh nghiệm quản lý, và đặc biệt thích nói về sự thất bại. Đó là nguồn tài nguyên kiến thức vô cùng quý giá đối với startup, và hình thành văn hóa, thổi đầy nhiệt huyết cho tinh thần khởi nghiệp.

Những buổi trao đổi với các startup như Ex Libris, InfiniGrow lẫn tập đoàn lớn như Teva tại Israel, tôi đều nghe nhắc đến những 'hỗ trợ thực tiễn từ chính phủ', văn hóa khởi nghiệp, và vai trò quan trọng của 'nhà khoa học trưởng' như là một trong những bí mật của Quốc gia khởi nghiệp. 

Và lời giải đáp đến gần hơn trong Phần 3, khi tôi được một cuộc gặp gỡ tại văn phòng Bộ Jerusalem và Di sản.

* Mời bạn đọc theo dõi tuyến bài Giải mã bí mật Quốc gia khởi nghiệp Israel tại congnghe.tuoitre.vn