Hạ lưu đập thủy điện Sông Tranh 2 cạn nước- Ảnh: LÊ TRUNG

Đó là những ý kiến tại hội thảo về tình hình khai thác nước và cuộc họp giữa kỳ của Ban điều phối về quản lý tổng hợp lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn giữa tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng chiều 27-8.

Hạ du thiếu nước, mặn xâm nhập cao

Theo Đài khi tượng thủy văn khu vực Trung Trung Bộ, hiện nay lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn đang xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu nước khá nghiêm trọng do ít mưa, nắng nóng kéo dài. Lượng dòng thượng nguồn về thấp, mực nước vùng trung lưu xuống thấp kỷ lục làm gia tăng mức độ xâm nhập mặn ở vùng hạ du.

Ngoài ra, lưu lượng dòng chảy trên thượng nguồn sông Vu Gia thiếu hụt so với trung bình nhiều năm cùng kỳ là 75%, dòng chảy trung bình vùng trung lưu sông Vu Gia - Thu Bồn thiếu hụt từ 11-32%.

Dự báo từ nay đến hết tháng 8, dòng chảy trên thượng lưu sông Vu Gia khả năng thiếu hụt từ 70-80%, sông Thu Bồn thiếu hụt từ 20-30% so với trung bình nhiều năm cùng kỳ. Do thiếu hụt lượng nước từ thượng lưu và triều cường mạnh nên khu vực hạ lưu tiếp tục xảy ra tình trạng hạn hán và thiếu nước. 

Vị trí thu nước thô tại trên sông Cẩm Lệ đoạn Cầu Đỏ bị nhiễm mặn nghiêm trọng - Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Theo đại diện Công ty cổ phần cấp nước Đà Nẵng, việc cấp nước sinh hoạt, sản xuất kinh doanh ở Đà Nẵng phụ thuộc rất lớn từ nguồn nước sông Vu Gia. Nguồn nước từ các hồ thủy điện ở thượng nguồn như hồ A Vương thấp hơn 6,97m, Sông Bung 4 từ cuối tháng 6 thấp hơn 3,48m so với mực nước tối thiểu.

Trong 6 tháng đầu năm 2019 tại vị trí cửa thu của nhà máy nước Cầu Đỏ có 119 ngày nhiễm mặn với độ mặn cao nhất là 3.448 mg/l (vượt 14 lần so với quy chuẩn cho phép).

Việc vận hành các hồ thủy điện có ảnh hưởng lớn đến độ mặn tại Cầu Đỏ, ảnh hưởng việc cấp nước sinh hoạt cho TP Đà Nẵng. Báo cáo của công ty này cho thấy trước năm 2007 tại cầu Đỏ nhiễm mặn một số ngày trong năm nhưng thời gian nhiễm mặn không nhiều, mỗi đợt dưới 10 ngày, độ mặn dưới 2.000mg/l. Giai đoạn 2008-2014, thủy điện A Vương đưa vào hoạt động thì số ngày nhiễm mặn có xu hướng tăng. 

Đến năm 2014 thủy điện Đăk Mi 4 phát điện làm tăng đột biến số ngày nhiễm mặn với đỉnh mặn 13.568mg/l. Từ năm 2014 đến nay số ngày nhiễm mặn tăng, đỉnh mặn cao, thời gian mặn kéo dài.

Người dân phường Mân Thái, quận Sơn Trà, Đà Nẵng hứng nước nhờ một giếng khoan của hộ trong khu phố do những ngày này địa phương này thiếu nước sinh hoạt- Ảnh: TRƯỜNG TRUNG

Sở Tài nguyên và môi trường Đà Nẵng đề xuất hai địa phương phối hợp giám sát vận hành các hồ chứa trên lưu vực sông nhằm đảm bảo khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn nước điều tiết về từ các hồ chứa trong mùa cạn.

Đề nghị tỉnh Quảng Nam phối hợp với Đà Nẵng không huy động nước của nhà máy thủy điện Đăk Mi 4 (xả về sông Thu Bồn) nhằm giữ lại nguồn nước hiện có còn lại trong hồ chứa để chống hạn, nhiễm mặn, cấp nước cho hạ du sông Vu Gia, gồm nước sinh hoạt cho Đà Nẵng và 4.000 ha lúa của hai địa phương này.

Ngoài ra yêu cầu thủy điện này xả nước về hạ du sông Vu Gia khi độ mặn tại cửa thu nước Cầu Đỏ dưới 1.000mg/l, và xả liên tục với lưu lượng 25m3/s khi độ mặn hơn 1.000mg/l.

Không nên quá phụ thuộc vào thủy điện

Ông Trương Xuân Tý - chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Quảng Nam - góp ý rằng hiện nay lượng nước các thủy điện thượng nguồn của tỉnh đều rất thấp, đừng nói đến câu chuyện dùng nước thủy điện để đẩy mặn nữa mà phải có giải pháp công trình, phi công trình.

Ông Huỳnh Vạn Thắng - Ảnh: LÊ TRUNG

Đồng quan điểm, ông Huỳnh Vạn Thắng - nguyên phó giám đốc Sở NN&PTNT Đà Nẵng - cho rằng việc xả nước thủy điện để chống mặn thì cực kỳ khó. Vì việc dùng nước thủy điện để đẩy mặn sông Hàn, sông Thu Bồn chẳng khác "đem muối bỏ biển".

"Giờ gần cuối mùa khô và thủy điện không còn nước để làm việc đó. Đà Nẵng cần phải nhận thức rõ là bây giờ thủy điện không cứu được xâm nhập mặn tại Cầu Đỏ"- ông Thắng nói.

Nhiều đại biểu ủng hộ không nên phụ thuộc vào thủy điện để đẩy mặn, việc này rất thụ động mà cần có những giải pháp như xây đập ngăn mặn, tăng khả năng truyền tải nước từ đập dâng An Trạch xuống Đà Nẵng, xây dựng thêm hồ chứa nước ở Đà Nẵng là những giải pháp tương đối hợp lý.

Nước sông nhiễm mặn cao hơn dù ... Đà Nẵng có 'mưa vàng'

TTO - Chiều 25-8, nhiều khu vực tại Đà Nẵng và Quảng Nam đã xuất hiện đợt 'mưa vàng' giải nhiệt, nhưng độ mặn tại Cầu Đỏ - cửa thu nước thô để sản xuất nước sinh hoạt tại Đà Nẵng - lại tăng cao đột biến.