Theo kết luận vừa được Thanh tra Chính phủ ban hành, dự án trụ sở Bộ Ngoại giao xây dựng ngắt quãng, chậm tiến độ hơn 10 năm, ngân sách nhà nước đã chi hơn 4.000 tỉ đồng nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành. 

Thời gian qua, trụ sở mới của Bộ Ngoại giao vẫn trong tình trạng xây dựng dang dở, cỏ mọc um tùm, khuôn viên vắng bóng người, một số thiết bị vật tư có dấu hiệu hư hỏng...

Dấu hiệu cố ý lập tổng mức đầu tư ở mức thấp để được phê duyệt dự án

Theo kết luận, tổng mức đầu tư dự án được Bộ Ngoại giao phê duyệt lần đầu tháng 7-2008 là 3.484 tỉ đồng.

Nhưng đến tháng 12-2009, dự toán xây dựng công trình giai đoạn thiết kế kỹ thuật do tư vấn lập là 4.092 tỉ đồng. Như vậy từ ngày phê duyệt dự án đến giai đoạn thiết kế kỹ thuật thì tổng dự toán đã vượt tổng mức đầu tư.

Đến tháng 11-2011, tư vấn nước ngoài hỗ trợ quản lý dự án đưa ra đánh giá tổng mức đầu tư trụ sở Bộ Ngoại giao là 4.934 tỉ đồng.

Đến tháng 7-2012, dự toán xây dựng công trình được Bộ Ngoại giao điều chỉnh lên mức 6.946 tỉ đồng. Trong đó, hạng mục xây lắp là 4.701 tỉ đồng, tăng gần 2.700 tỉ đồng, và hạng mục thiết bị là 1.437 tỉ đồng, tăng 945 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư được phê duyệt.

Mười tháng sau (tháng 5-2013), Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình tổng mức đầu tư điều chỉnh dự án xây trụ sở Bộ Ngoại giao là 6.988 tỉ đồng.

Việc lập, thẩm định tổng mức đầu tư dự án điều chỉnh từ 3.484 tỉ lên 6.988 tỉ đồng bị Thanh tra Chính phủ kết luận là "có nhiều nội dung thiếu căn cứ".

Đặc biệt, giá trị khối lượng phát sinh do tính chất đặc thù của công trình tổng 1.584 tỉ đồng theo kết luận là chủ đầu tư "chưa có tài liệu chứng minh".

Bộ Tài chính (trước đây là Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cũng không cung cấp được tài liệu chứng minh phần giá trị tăng do tính chất đặc thù của công trình nhưng vẫn trình Thủ tướng chấp thuận tăng tổng mức đầu tư trụ sở Bộ Ngoại giao, kết luận nêu.

Trong khi đó, tại thuyết minh dự án thời điểm lập tổng mức đầu tư, hạng mục đặc biệt của công trình chỉ bao gồm sân đỗ trực thăng và hầm thoát hiểm thì hai hạng mục này đã nằm trong dự toán ban đầu 3.484 tỉ đồng.

Đáng chú ý, thanh tra phát hiện các gói thầu tăng đột biến so với tổng mức đầu tư ban đầu thì có nhiều thiết bị giá dự toán dùng để chỉ định thầu, ký hợp đồng cao hơn nhiều lần so với giá trị nhập khẩu.

Theo kết luận, Bộ Ngoại giao sử dụng tư vấn có năng lực thấp, không phù hợp với quy mô tính chất của công trình đặc biệt, lập tổng mức đầu tư dự án ban đầu là 3.484 tỉ đồng. Sau đó dự án điều chỉnh lên 6.988 tỉ đồng.

Thanh tra Chính phủ kết luận "có dấu hiệu cố ý lập tổng mức đầu tư ở mức thấp để được phê duyệt dự án, sau khi được phê duyệt sẽ điều chỉnh tăng". Việc này bị cho là vi phạm nguyên tắc quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.

Ngoài ra, cơ quan thanh tra còn kết luận việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư dự án xây trụ sở Bộ Ngoại giao "có nhiều nội dung không có căn cứ, có nguy cơ gây thiệt hại ngân sách nhà nước".

Trách nhiệm để xảy ra các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trên thuộc về Bộ trưởng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao phụ trách dự án, ban quản lý dự án và các tổ chức, cá nhân liên quan, kết luận nêu.

Chưa báo cáo việc tăng tổng mức đầu tư đã tổ chức chỉ định thầu, thi công

Theo kết luận, kể từ ngày phê duyệt dự án đến giai đoạn thiết kế kỹ thuật, trong 5 tháng mà tổng dự toán đã vượt tổng mức đầu tư 608 tỉ đồng.

Tháng 12-2009, sau khi tư vấn thiết kế bàn giao tổng dự toán giai đoạn thiết kế kỹ thuật, ban quản lý dự án không thực hiện thẩm tra dự toán, không báo cáo với Bộ Ngoại giao về việc "đội vốn" 608 tỉ đồng trên mà vẫn tiếp tục triển khai ký hợp đồng với các nhà thầu.

Đến tháng 10-2011, tư vấn nước ngoài hỗ trợ quản lý dự án lập tổng mức đầu tư xây trụ sở Bộ Ngoại giao là 4.934 tỉ đồng, vượt tổng mức đầu tư được phê duyệt trước đó số tiền 1.450 tỉ đồng. Tuy nhiên thời điểm này dự án đã ký hợp đồng 8 gói thầu.

Kết luận nêu, ban quản lý dự án không cung cấp được các văn bản báo cáo Bộ Ngoại giao về việc tăng tổng mức đầu tư tại thời điểm trên mà vẫn tiếp tục trình bộ phê duyệt dự toán thi công các gói thầu, tổ chức chỉ định thầu và thi công các hạng mục công trình.

Đáng chú ý, thanh tra còn kết luận Bộ Ngoại giao không thực hiện theo văn bản số 1866 (ngày 3-11-2008) của Thủ tướng, mà triển khai các công việc phê duyệt dự toán các gói thầu, ký hợp đồng và tiến hành thi công.

Cụ thể, từ tháng 9-2009 đến tháng 2-2014, Bộ Ngoại giao thực hiện phê duyệt thiết kế thi công, phê duyệt dự toán từng gói thầu song song với việc tổ chức chỉ định thầu, ký hợp đồng, triển khai thi công đối với 20 gói thầu xây lắp và thiết bị.

Tổng giá trị dự toán của 20 gói thầu xây lắp, thiết bị được phê duyệt là hơn 5.000 tỉ đồng. Tổng giá trị các gói thầu này đã ký là 4.388 tỉ đồng, vượt 904 tỉ đồng so với tổng mức đầu tư. Việc này bị kết luận là vi phạm nguyên tắc quản lý chi phí đầu tư xây dựng, vi phạm điều cấm trong đấu thầu, đồng thời trái với ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, Thanh tra Chính phủ quy kết.

Từ những vi phạm trên dẫn đến việc phải trình điều chỉnh tăng mức tổng đầu tư của dự án lên hơn 6.900 tỉ đồng, ngân sách nhà nước không thể bố trí được nguồn vốn nên phải phân kỳ đầu tư làm phát sinh nhiều vướng mắc, chậm tiến độ, có nguy cơ gây thiệt hại lãng phí.

Bộ Ngoại giao bị kết luận "không tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính, không thực hiện việc kiểm toán" nhưng vẫn trình Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án.

Kết quả kiểm tra cho thấy việc tính toán, thẩm tra, phê duyệt tổng mức đầu tư dự án xây trụ sở Bộ Ngoại giao có nhiều vi phạm, thiếu cơ sở khi đặt ra các công việc có tính chất đặc thù, đặc biệt để làm tăng tổng mức đầu tư, theo kết luận thanh tra.

Thanh tra Chính phủ kết luận trách nhiệm để xảy ra các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trên thuộc về Bộ trưởng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao phụ trách dự án, ban quản lý dự án và các tổ chức, cá nhân liên quan.

Bộ Ngoại giao đề xuất chuyển dự án trụ sở 4.000 tỉ cho PVN, xin xây trụ sở mới ở nơi khác

Trụ sở của Bộ Ngoại giao được xây hơn 4.000 tỉ đã chậm tiến độ hơn 10 năm, từ lâu vẫn nằm trong cảnh cây cỏ mọc um tùm, khuôn viên vắng bóng người. Bộ đề xuất chuyển trụ sở này cho PVN quản lý và xin xây trụ sở mới ở địa điểm khác.