Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) trao đổi như vậy trong phần thảo luận tại hội trường về các luật và nghị quyết liên quan giáo dục và đào tạo.

Cần ban biên soạn sách giáo khoa thật giỏi, tâm huyết và trách nhiệm

Góp ý về dự án Luật Giáo dục (sửa đổi) và Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho rằng: "Nhằm làm cho việc dạy và học tốt hơn trong thời gian tới, chúng ta cũng nên trả lời câu hỏi tại sao việc sử dụng nhiều bộ sách được những người đề xuất cho là hay, nhưng trên thực tế đã bị thất bại ở nước ta?".

Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân, nhưng có hai nhóm lý do rất cơ bản. Thứ nhất, việc đó chưa phù hợp với cách học, văn hóa học ở Việt Nam và chưa được chuẩn bị tốt tâm thế để đón nhận cách học bằng nhiều bộ sách.

Thứ hai, do các bộ sách đã soạn thảo chưa tốt, không phải là sách "giáo khoa"; thậm chí là cẩu thả, sính ngoại và rất nhiều lỗi. Những bộ sách yếu kém đó do các ban soạn thảo không phải là người thực sự giỏi và trách nhiệm. 

"Chính những bộ sách không đúng nghĩa là "giáo khoa" đó đã giáng những nhát búa làm vỡ vụn "sáng kiến" dùng nhiều bộ sách giáo khoa trước cả lúc Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị ra đời", ông Trí nhận định.

Theo đại biểu, trong dự thảo Luật sửa đổi và bổ sung một số điều của Luật Giáo dục có quy định Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa để sử dụng toàn quốc. Ông đồng ý, nhưng băn khoăn ai là người soạn sách giáo khoa. 

"Đó là một sự bỏ ngỏ hết sức khó hiểu và mạo hiểm", ông Trí nói. Ông cho rằng để có được những thành công khi sử dụng một bộ sách thống nhất trong toàn quốc cần phải có một bộ sách giáo khoa đúng nghĩa "giáo khoa" thật tốt, thật chuẩn mực, không có lỗi.

Bộ sách đó theo ông Trí cũng phải hiện đại nhưng gần gũi, chứa đựng văn hóa Việt Nam, thấm đẫm đạo đức con người Việt Nam. 

"Theo tôi, để có được một bộ sách dùng toàn quốc thật tốt như vậy phải có một ban biên soạn sách giáo khoa thật giỏi, tâm huyết và trách nhiệm. Điều này rất cần thiết, cũng phải được quy định ngay trong luật, như hội đồng thẩm định sách giáo khoa vậy. Rất mong ban soạn thảo cân nhắc ý kiến này", ông Trí kiến nghị.

Đại biểu cũng đề nghị ở phần "giải thích từ ngữ" cần bổ sung từ "sách giáo khoa là sách chuẩn, mẫu mực, đúng và không có lỗi, dùng để giảng dạy". 

Theo ông: "Hiểu sai một khái niệm cơ bản sẽ dẫn đến sai sót làm hỏng cả một nhóm sách quan trọng, và từ đó có thể làm hỏng cả thế hệ người đi học".

Xây dựng tiêu chuẩn riêng cho đội ngũ nhà giáo do doanh nghiệp cử tham gia đào tạo nghề

Góp ý kiến cho Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), đại biểu Lê Thị Song An (Tây Ninh) cho hay dự luật quy định giảng viên, giáo viên, người dạy nghề phải có trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm và năng lực thực hành nghề tương ứng với yêu cầu của nhiệm vụ giảng dạy lý thuyết, thực hành, tích hợp.

Theo bà An, luật hiện hành quy định để được công nhận là giảng viên, giáo viên hoặc người dạy nghề, cá nhân phải có bằng cấp chuyên môn, chứng chỉ sư phạm, chứng chỉ kỹ năng nghề và các yêu cầu kèm theo. 

Tuy nhiên, các quy định này chưa phù hợp với đặc thù của đội ngũ chuyên gia, kỹ thuật viên đang làm việc tại doanh nghiệp; đồng thời gây khó khăn cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khi triển khai mô hình phối hợp đào tạo với doanh nghiệp.

Trong thực tiễn, việc cơ sở giáo dục nghề nghiệp liên kết với doanh nghiệp để tổ chức cho học sinh, sinh viên thực hành, thực tập tại môi trường sản xuất thực tế là yêu cầu thường xuyên, cần thiết.

Việc này nhằm giúp người học tiếp cận máy móc, thiết bị, công nghệ hiện đại, rèn luyện tay nghề, tác phong công nghiệp và đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, hạn chế việc đào tạo lại sau khi tuyển dụng. 

Tuy nhiên, nhiều lao động tại doanh nghiệp dù có kinh nghiệm lâu năm, tay nghề cao nhưng không đáp ứng yêu cầu về năng lực sư phạm hoặc bằng cấp, nên không đủ điều kiện tham gia hướng dẫn, giảng dạy thực hành cho học sinh, sinh viên.

Do đó, bà đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu xây dựng tiêu chuẩn riêng, cụ thể đối với đội ngũ nhà giáo do doanh nghiệp cử tham gia đào tạo. 

"Việc quy định theo hướng lược bỏ các chứng chỉ không thật sự cần thiết, chỉ yêu cầu bảo đảm năng lực chuyên môn, kỹ năng nghề và kinh nghiệm thực tiễn phù hợp với vị trí giảng dạy. Đồng thời, đề nghị xem xét bổ sung chính sách hỗ trợ, ưu đãi về đào tạo, kinh phí hoặc thù lao đối với lực lượng này nhằm khuyến khích doanh nghiệp tham gia tích cực hơn trong hoạt động đào tạo nghề", bà An nói.

Đại biểu Quốc hội đề xuất cung cấp miễn phí sách giáo khoa từ năm học 2026 - 2027

Đề nghị Chính phủ từ năm học 2026 - 2027 cung cấp sách giáo khoa miễn phí cho học sinh các cấp, để thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nền giáo dục Việt Nam.