Trước thách thức mà chính sách thuế quan mới của Mỹ đặt ra, thay vì xuất khẩu thô, doanh nghiệp cần chuyển mạnh sang chế biến sâu, nâng tỉ trọng sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đẩy nhanh chuyển đổi mô hình sản xuất, tăng và quản trị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.

Nhẹ nhõm với thuế mới nhưng vẫn lo "hàng quá cảnh"

Với ngành trái cây và rau củ quả, lĩnh vực có kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ chỉ đứng sau Trung Quốc, kết quả đàm phán thuế được đánh giá là tích cực.

Ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết hiện mức thuế Mỹ áp cho trái cây Việt Nam thấp hơn 20%. Song việc nâng lên 20% từ ngày 7-8 cũng làm doanh nghiệp "nhẹ nhõm" vì mức chênh lệch so với các đối thủ không lớn.

Một số nước Nam Mỹ cũng cạnh tranh trực tiếp, nhưng Việt Nam vẫn có lợi thế ở các sản phẩm đặc thù như dừa, bưởi, sầu riêng… Ngoài ra, chi phí lao động thấp và khả năng nâng cao chất lượng sản phẩm giúp doanh nghiệp bù đắp được mức chênh lệch này.

Theo ông Nguyên, trong tổng kim ngạch xuất khẩu trái cây sang Mỹ 6 tháng đầu năm nay đạt hơn 261,6 triệu USD, hàng chế biến chiếm khoảng 50%. Con số này vẫn chưa bằng 1/10 thị trường dẫn đầu là Trung Quốc, cho thấy dư địa tăng trưởng còn lớn.

"Chúng tôi chỉ lo ngại nếu mức thuế chênh lệch từ 5-10% trở lên, khi đó mới khó cạnh tranh. Với mức 1-2%, doanh nghiệp hoàn toàn có thể khắc phục bằng cải tiến chất lượng, nâng cao giá trị gia tăng qua chế biến sâu", ông Nguyên tự tin.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng chính sách thuế mới sẽ đặt ra yêu cầu ngành trái cây, rau quả phải đầu tư hơn vào bảo quản sau thu hoạch, chế biến và tối ưu chuỗi cung ứng, để giữ vững chỗ đứng và tăng kim ngạch xuất khẩu vào Mỹ trong thời gian tới.

Với ngành gỗ, ông Điền Quang Hiệp, chủ tịch Mifaco, doanh nghiệp đang xuất khẩu hàng qua Mỹ, cho biết việc Mỹ áp thuế đối ứng 20% từ ngày 7-8 không gây quá nhiều áp lực cho doanh nghiệp gỗ Việt Nam, Tuy vậy, nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp như ông là quy định áp thuế 40% đối với hàng bị xác định là "quá cảnh".

"Một số ngành xuất khẩu của Việt vẫn đang phụ thuộc vào nguyên liệu nước ngoài. Rủi ro vi phạm cao. Con số thuế bị phạt gấp đôi thuế đối ứng 20%. Nếu nhiều doanh nghiệp rơi vào diện này, tác động sẽ không chỉ ở phạm vi ngành mà còn ảnh hưởng đến nền kinh tế. Vấn đề chứng minh hàng hóa không phải trung chuyển là điều không đơn giản, cần sự hỗ trợ cụ thể từ Chính phủ", ông Hiệp nói.

Vì vậy, ông Hiệp cũng cho rằng đây là thời điểm Chính phủ và doanh nghiệp phải phối hợp chặt chẽ, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các ngành như gỗ, dệt may, thực phẩm… nhằm duy trì thị phần tại Mỹ.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng chủ động đàm phán, không nhượng bộ về giá quá sớm. Vì dù thuế nhập khẩu tăng nhưng ngược lại Mỹ cũng đang triển khai nhiều chính sách thuế hỗ trợ doanh nghiệp nước này.

Cũng bày tỏ băn khoăn về cách thức kiểm soát "hàng quá cảnh", ông Trần Như Tùng - chủ tịch HĐQT Công ty CP dệt may - đầu tư - thương mại Thành Công (TCM) - cho rằng cần làm rõ trong cách áp dụng, để tránh doanh nghiệp tuân thủ tốt bị ảnh hưởng.

"Chúng tôi nhập bông từ Mỹ, sản xuất khép kín từ sợi, dệt vải đến may xuất khẩu sang Mỹ. Nếu quy trình sản xuất khép kín như vậy được ưu đãi, sẽ khuyến khích nhiều doanh nghiệp đầu tư bài bản hơn", ông đề xuất.

Dệt may xuất khẩu sang Mỹ đã có sự khởi động những tháng đầu năm khá tốt khi tăng trưởng trên 17% so với cùng kỳ, cao hơn mức tăng bình quân toàn ngành 13%. Điều này có được nhờ nhiều khách hàng Mỹ đã tăng tốc đặt hàng sớm để "tránh" mốc thuế đối ứng.

Tuy nhiên, việc khách đặt hàng dồn về trước thời điểm áp thuế khiến quý 3 của ngành dệt may rơi vào cảnh thiếu đơn hàng. Khi mức thuế chính thức được công bố, khách hàng sẽ yên tâm hơn và đơn hàng được kỳ vọng quay trở lại từ quý 4. Với kịch bản này, ngành dệt may vẫn có khả năng hoàn thành mục tiêu xuất khẩu cả năm", ông Tùng nhận định.

Theo ông Vũ Bá Phú, cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại - Bộ Công Thương, so với một số nước trong khu vực, Việt Nam đang chịu mức thuế nhỉnh hơn, vì vậy càng cần đảm bảo xuất xứ rõ ràng, gia tăng chất lượng và giá trị sản phẩm.

Các doanh nghiệp phải xác định rõ trách nhiệm, các hiệp hội ngành hàng cần tăng cường giám sát để ngăn ngừa gian lận xuất xứ. Song song đó, cần đẩy nhanh chuyển đổi mô hình sản xuất và quản trị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh hàng Việt trên thị trường Mỹ.

Cơ hội tăng nội địa hóa, hoàn thiện xuất xứ

Ông Hong Sun - chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam - đánh giá việc Mỹ giảm thuế đối ứng từ mức dự kiến 46% xuống còn 20% là kết quả đàm phán đáng ghi nhận của Chính phủ Việt Nam. Việt Nam hiện là một trong những nước có mức xuất siêu lớn sang Mỹ, nên nỗ lực này mang ý nghĩa rất lớn.

Theo ông Hong Sun, có hơn 10.000 doanh nghiệp Hàn Quốc đầu tư tại Việt Nam, riêng doanh nghiệp Hàn Quốc trong ngành may mặc, giày dép, túi xách có tỉ lệ xuất khẩu vào Mỹ tương đối lớn lên tới 80-90%, cạnh tranh trực tiếp với Indonesia.

Mức chênh lệch thuế không quá lớn, nhưng để duy trì hiệu quả, các doanh nghiệp đã chủ động đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Trong khi đó, các tập đoàn điện tử, linh kiện, camera… sẽ phải điều chỉnh lại chuỗi cung ứng và nguồn nguyên liệu để giữ mức thuế ở ngưỡng cạnh tranh.

"Chúng tôi đang cơ cấu lại cả thị trường đầu vào và đầu ra, mở rộng sang châu Âu, ASEAN và nội địa Hàn Quốc. Nhưng quá trình này cần thời gian và sự phối hợp từ nhiều phía. Vì vậy, chúng tôi vẫn mong muốn thuế tiếp tục giảm và hai nước cùng hỗ trợ doanh nghiệp để hoạt động hiệu quả hơn", ông Hong Sun chia sẻ.

Ở góc nhìn trong nước, ông Mạc Quốc Anh - phó chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội - cho rằng mức thuế 20% tạo môi trường cạnh tranh tương đối thuận lợi cho doanh nghiệp Việt nếu cải thiện năng lực nội tại.

Theo ông, , doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể bù đắp mức chênh lệch bằng cách nâng năng suất, tăng tỉ lệ nội địa hóa linh kiện và nâng cao chất lượng sản phẩm. Trong khi đó, với các thị trường như Ấn Độ hay Bangladesh chịu thuế 20-37%, doanh nghiệp Việt có chi phí thấp sẽ có lợi thế hơn.

"Thuế 20% sẽ là cơ hội cho những doanh nghiệp có tỉ lệ nội địa hóa trên 90%, giá trị gia tăng lớn và đáp ứng chuẩn quốc tế. Ngược lại, doanh nghiệp chỉ gia công sơ sài sẽ mất lợi thế và dễ bị loại khỏi chuỗi cung ứng Mỹ", ông Quốc Anh nhấn mạnh.

Ông cũng cảnh báo Mỹ kiểm soát rất chặt "hàng quá cảnh". Nếu bị phát hiện là hàng trung chuyển hoặc chỉ gia công đơn giản để trốn thuế, mức áp có thể lên tới 40%. Do đó, tăng nội địa hóa, hoàn thiện xuất xứ, nâng cao quản trị chuỗi cung ứng và đa dạng hóa thị trường không chỉ là chiến lược mà là điều kiện sống còn để tận dụng lợi thế từ mức thuế 20%.

Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Hà Nội cũng khuyến nghị Nhà nước cần tập trung thực hiện hiệu quả các chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng tỉ lệ nội địa hóa thông qua hỗ trợ vốn, tín dụng và đổi mới công nghệ.

Tập trung thu hút FDI có chọn lọc với cam kết chuyển giao công nghệ, liên kết với doanh nghiệp Việt, bắt buộc nội địa hóa tối thiểu 40-50%, xây dựng chuỗi giá trị nội địa gắn với tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do để khai thác hiệu quả các thị trường.

Loạt giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp chủ động trước thuế của Mỹ

Tại phiên họp thường kỳ ngày 7-8, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì xây dựng nghị quyết của Chính phủ về thích ứng linh hoạt, hiệu quả với chính sách thuế đối ứng của Mỹ.

Theo thông tin của Tuổi Trẻ, Bộ Tài chính đã có tờ trình gửi Chính phủ về nghị quyết trên, với ưu tiên mục tiêu kép: thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và đảm bảo các cân đối lớn; đồng thời hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, nhất là các ngành chịu ảnh hưởng trực tiếp, chuyển đổi thị trường, sản xuất kinh doanh kịp thời và bền vững.

Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đưa ra trong dự thảo các nhiệm vụ, giải pháp. Trong đó, về đàm phán thương mại với Mỹ, thực thi hiệu quả Tuyên bố chung Việt - Mỹ về khuôn khổ thương mại công bằng, cân bằng; thống nhất quy tắc xuất xứ, dự báo và xây dựng kịch bản ứng phó; vận động Mỹ duy trì mức thuế, hàng rào phi thuế quan thấp nhất cho hàng Việt.

Đẩy mạnh xúc tiến thương mại phục vụ nhập khẩu có chọn lọc với nguyên liệu đầu vào, linh kiện, thiết bị công nghệ phục vụ sản xuất.

Hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực sản xuất, gia tăng giá trị sản phẩm, tỉ lệ nội địa hóa và cân bằng cán cân thương mại, tháo gỡ vướng mắc; nâng cao năng lực sản xuất, tỉ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng.

Xúc tiến thương mại chọn lọc đối với nguyên liệu, linh kiện, thiết bị công nghệ phục vụ sản xuất; phối hợp hiệp hội ngành hàng xây dựng cơ sở dữ liệu xuất xứ, mã HS và tỉ lệ nội địa hóa theo chuẩn Mỹ.

Ngoài ra là các giải pháp đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và thúc đẩy thương mại, xuất khẩu bền vững. Trong đó, đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các thị trường Việt Nam có các FTA/CEPA, thị trường mới, sản phẩm công nghệ cao, công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, máy móc, năng lượng tái tạo…

Gắn với phát triển thị trường trong nước, thúc đẩy tiêu dùng nội địa, xu thế, phong trào tiêu dùng hàng hóa do Việt Nam sản xuất. Trọng tâm là tăng liên kết vùng, liên kết ngành hàng, tổ chức kết nối cung cầu, hội chợ, đưa hàng Việt về nông thôn, khu công nghiệp, khuyến mãi tập trung, phát triển thương mại điện tử…

Dự thảo cũng đưa ra các giải pháp để đẩy mạnh cơ cấu kinh tế, thúc đẩy đầu tư, xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa trên xu thế mới về kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Đảm bảo giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, các cân đối lớn của nền kinh tế.

Hàng Việt tìm thêm cách thúc đẩy xuất khẩu sang Mỹ sau thuế mới

Dù mức thuế là 20% hay 40% (đối với hàng quá cảnh Việt Nam), doanh nghiệp vẫn phải xuất khẩu sang Mỹ, vấn đề là tìm ra cách tiếp cận thị trường này có lợi nhất.