Rẻ, nhanh, tiện, đủ no, đủ vị - đó là lý do hàng triệu người dân TP bắt đầu buổi sáng bằng một ổ bánh mì hoặc "chữa đói" bữa trưa, chiều chỉ cần vài phút tấp vào quầy vỉa hè.

Thế nhưng bánh mì cũng nằm trong nhóm thực phẩm gây ngộ độc hàng loạt nhiều nhất. Vụ việc nhiều người nghi ngộ độc sau khi ăn bánh mì tại TP.HCM cuối tháng 12-2025 khiến Bộ Y tế và Cục An toàn thực phẩm phải vào cuộc khẩn trương không phải là câu chuyện mới.

Điều đáng nói là trong khi mỗi ngày có hàng triệu ổ bánh mì được bán ra thì sản phẩm này hầu như nằm ngoài "vùng chiếu" của hệ thống kiểm định thường xuyên. Chỉ đến khi hậu quả xảy ra - hàng chục, hàng trăm người nhập viện - việc truy xuất nguồn gốc, lấy mẫu, xử phạt mới bắt đầu.

Bánh mì thịt đặc biệt rủi ro vì cấu trúc "tổng hợp": bánh, chả, thịt nguội, pa tê, rau sống, đồ chua, sốt béo... Chỉ cần một khâu sơ suất, từ nguyên liệu đầu vào, chế biến, bảo quản đến bán hàng, vi khuẩn có thể sinh sôi. Một sai sót nhỏ không gây ngộ độc cho vài người mà có thể "quật ngã" cả trăm người trong vài giờ.

Vậy đâu là cách kiểm soát an toàn tốt nhất với bánh mì? Nếu tiếp tục kiểm tra dàn trải hàng chục ngàn quầy hàng nhỏ lẻ, lực lượng chức năng sẽ mãi chạy theo sự vụ. Cách làm cần thay đổi từ tư duy "kiểm soát đầu vào" sang "kiểm soát đầu ra" như kinh nghiệm của Nhật Bản.

Ở đó nhà nước không cố gắng giám sát từng củ rau, miếng thịt mà tập trung vào thành phẩm cuối cùng đưa đến tay người tiêu dùng. Nếu sản phẩm gây ngộ độc, trách nhiệm pháp lý cực kỳ nghiêm khắc: phạt tiền rất nặng, thậm chí truy cứu hình sự và cấm vĩnh viễn kinh doanh thực phẩm.

Trước mắt cần tập trung kiểm soát chặt các tiệm bánh mì lớn, có bảng hiệu, có sản lượng bán ra hàng ngàn ổ mỗi ngày. Cần chế tài cần đủ mạnh: không chỉ phạt tiền mà có thể đình chỉ dài hạn, buộc bồi thường y tế cho nạn nhân, thậm chí xem xét trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Song song đó cần xây dựng cơ chế "giấy thông hành an toàn" cho bánh mì - một dạng chứng nhận đầu ra, không quá hình thức. Cơ sở nào đạt chuẩn, được kiểm tra định kỳ, có lịch sử tuân thủ tốt sẽ được gắn nhãn nhận diện rõ ràng. Người dân nhìn vào là biết quầy nào an toàn, quầy nào rủi ro. Thị trường sẽ tự sàng lọc: quầy làm ăn đàng hoàng sẽ sống được, quầy coi thường sức khỏe cộng đồng sẽ bị đào thải.

Một hướng khác ít được bàn tới là vai trò của chuỗi cung ứng. Bánh mì đường phố không thể an toàn nếu chả, pa tê, rau sống trôi nổi. Cần khuyến khích hình thành các "trạm nguyên liệu an toàn" - nơi cung cấp chả, thịt nguội, rau sơ chế đạt chuẩn cho các quầy bánh mì nhỏ lẻ với giá hợp lý. Khi người bán không phải tự xoay xở nguồn nguyên liệu rẻ - bẩn - nhanh, rủi ro sẽ giảm đáng kể.

Bánh mì là niềm tự hào ẩm thực của Việt Nam và TP.HCM nói riêng. Nhưng niềm tự hào ấy chỉ bền vững khi đi cùng an toàn. Không thể để "đặc sản" sống nhờ may rủi cũng không thể chờ đến lúc hàng trăm người nhập viện mới siết chặt quản lý. Đã đến lúc cần một cách làm mới, quyết liệt và thông minh hơn để mỗi ổ bánh mì không chỉ ngon, rẻ mà còn thực sự an tâm.

Cũng không thể thiếu vai trò của người tiêu dùng. Chọn mua bánh mì ở đâu, chấp nhận hay từ chối một quầy hàng thiếu vệ sinh, chính là lá phiếu hằng ngày cho an toàn thực phẩm. Khi xã hội không còn dễ dãi, người bán buộc phải thay đổi.

TP.HCM: Ghi nhận 102 người nghi ngộ độc thực phẩm sau khi ăn bánh mì tại phường Phú Mỹ

Sở Y tế TP.HCM cho biết tính đến sáng nay, TP đã ghi nhận 102 người nghi ngộ độc thực phẩm đến các cơ sở y tế thăm khám sau khi ăn bánh mì tại phường Phú Mỹ.