Nêu ra một thực trạng được dư luận hết sức quan tâm và lo lắng là việc bán hàng livestream trên mạng xã hội, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Tây Ninh) chỉ ra những vụ việc người nổi tiếng thông qua các phiên livestream quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc né tránh trách nhiệm sau khi người tiêu dùng có phản ánh.

Lo ngại chiêu trò thao túng niềm tin người tiêu dùng

Theo bà Thúy, mặc dù dự thảo luật đã xác định tương đối đầy đủ trách nhiệm các bên liên quan, nhưng thực tế vẫn có các vụ việc người nổi tiếng livestream bán hàng kém chất lượng, thổi phồng công dụng thực phẩm chức năng hoặc dùng công nghệ ảo để thao túng niềm tin của người mua... Vì vậy, còn một số khoảng trống cần phải được làm rõ để tăng tính khả thi của luật.

Trước hết, đại biểu cho rằng dự thảo chưa làm rõ các cơ chế để kiểm soát đối với các mặt hàng có nguy cơ tác động đến sức khỏe của cộng đồng, trước khi phiên livestream diễn ra.

Quy định lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu 1 năm cũng chưa đủ để đảm bảo khi xảy ra vấn đề hoặc xử lý vi phạm kéo dài. Nền tảng cũng chỉ ràng buộc về nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung vi phạm mà chưa có quy định liên quan đến kiểm soát các biện pháp kỹ thuật mang tính lôi kéo khách hàng.

Cũng chỉ ra thực trạng mà dư luận gọi là “lắm chiêu lắm trò” trong các hoạt động kinh doanh trên nền tảng số, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (TP.HCM) cho rằng cần phải có các quy định vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa sát thực tiễn. Đặc biệt tình trạng thao túng niềm tin người tiêu dùng khi cả một chợ thương mại điện tử đang vận hành giữa những điệu nhảy, nụ cười và ánh đèn livestream.

“Người ta bán hàng mà không nói mình bán hàng, quảng cáo mà không thừa nhận quảng cáo. Một chiếc váy, lọ kem hay viên uống chỉ cần dùng vài câu nói vu vơ đã có hàng nghìn like, share, bình luận và mua. Thậm chí có cả một đội quân ảo để rồi kèm theo đó là những đường link mua hàng, mã giảm giá, số tài khoản”, đại biểu Phúc nói.

Theo đại biểu, đằng sau những video tưởng chừng vô hại đó là cả một hệ thống thương mại chưa được kiểm soát, không được chứng nhận và không ai chịu trách nhiệm.

Thực tiễn chứng minh một số vụ việc liên quan đến KOL, KOC bằng nhiều cách lôi kéo tương tác và đã phải vào vòng lao lý trong thời gian gần đây khiến khách hàng ngỡ ngàng khi niềm tin đặt vào những người bán hàng giả, hàng nhái.

“Một video TikTok với hàng triệu lượt xem có sức mạnh gấp 10 lần một chiến dịch quảng cáo truyền thông.

Trong khi quảng cáo phải thực hiện thủ tục xin phép, phải ghi rõ nội dung, phải chịu trách nhiệm về sản phẩm thì những video ngắn gắn mác giải trí nhưng lại được tự do rao bán mọi thứ.

Khi sự nổi tiếng trở thành công cụ thương mại, nếu pháp luật không tính trước, chưa bao quát để điều chỉnh thì người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp và niềm tin bị trao nhầm chỗ”, đại biểu Phúc lo ngại.

Cần quy định cấm người nổi tiếng lợi dụng hình ảnh để chào mời trá hình

Theo đó, vị đại biểu đoàn TP.HCM đề nghị cần quy định thêm nội dung theo hướng cấm lợi dụng hình ảnh, danh tiếng, uy tín, sức ảnh hưởng xã hội và hành vi phản cảm, khiêu khích, trái thuần phong mỹ tục để quảng bá, chào mời bán hàng, cung cấp dịch vụ, lan truyền nội dung thương mại điện tử trá hình. 

Bổ sung trách nhiệm của cơ quan chủ quản mạng xã hội như TikTok, Facebook, YouTube, cảnh báo, gỡ bỏ nội dung có yếu tố thương mại trá hình, gợi cảm hoặc phản cảm.

Đồng tình, đại biểu Thúy cũng đề nghị bổ sung cơ chế kiểm soát trước khi phát trực tiếp đối với các kênh livestream. Đặc biệt kiểm soát việc quảng cáo công dụng đối với sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, theo hướng người bán hoặc người livestream phải cung cấp hồ sơ sản phẩm cho nền tảng thương mại điện tử.

Cùng đó, cần làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream trong trường hợp đưa thông tin vượt quá hoặc sai lệch so với hồ sơ hàng hóa, kèm theo biện pháp xử lý bổ sung như cấm livestream trong thời gian nhất định. Mở rộng thời hạn lưu trữ dữ liệu livestream lên 2 năm, nghĩa vụ cung cấp bản ghi, bình luận, bằng chứng chốt đơn khi có tranh chấp hoặc yêu cầu điều tra.

Trình quy định người livestream bán hàng phải xác định danh tính, không gian dối

Sáng 3-11, dự Luật Thương mại điện tử đã được trình Quốc hội, trong đó có quy định người livestream bán hàng phải xác định danh tính, cấm thông tin gian dối về sản phẩm.