Ảnh minh họa. Nguồn: twasul.info

Co giật nửa mặt là tình trạng bệnh biểu hiện trên một nửa khuôn mặt của bạn. Nó thường bắt đầu bằng co giật xung quanh mắt một bên. Dần dần có thể co giật đến miệng của bạn. Có nhiều cách điều trị khác nhau. Mặc dù tình trạng này không gây tử vong nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Các cơ của vùng mặt được điều khiển bởi các dây thần kinh mặt (còn gọi là dây thần kinh VII hay dây thần kinh sọ thứ bảy). Có một dây thần kinh mặt mỗi bên. Nó bắt đầu từ sâu bên trong não và qua nhiều cấu trúc để đến khuôn mặt. Các dây thần kinh mặt dẫn truyền tín hiệu từ não đến các cơ vùng mặt để thực hiện co thắt hay thư giãn cơ. Ví dụ, các dây thần kinh mặt điều khiển việc chớp mắt, nhăn mũi và chu môi.

Nếu dây thần kinh mặt bị chèn ép vào ở vị trí nào đó trên đường đi, điều này có thể ảnh hưởng đến các tín hiệu điều khiển các cơ vùng mặt. Điều này có thể gây ra co cơ hoặc co giật cơ, khi bạn không điều khiển co cơ.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra co giật nửa mặt vẫn chưa được hiểu rõ. Tại thời điểm này, các bác sĩ tin rằng nguyên nhân chính là do chèn ép lên dây thần kinh mặt từ một cấu trúc hoặc bất thường trong não. Nguyên nhân thường gặp nhất là do mạch máu ở thân não chèn ép lên dây thần kinh. Còn có nguyên nhân hiếm gặp khác chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc đột quỵ. Đôi khi không có nguyên nhân rõ ràng và các bác sĩ có thể gọi nó là co giật nửa mặt vô căn (không rõ nguyên nhân).

Các nguyên nhân gây co giật nửa mặt không do di truyền, không chắc rằng bạn sẽ truyền bệnh này cho con cái của bạn.

Triệu chứng của co giật nửa mặt

Co giật thường bắt đầu xung quanh mắt (cơ vòng mi). Lúc đầu, những cơn co giật nửa mặt xuất hiện từng đợt. Dần dần cơn co giật nửa mặt trở nên nặng hơn và có thể trở nên liên tục. Phía bên trái của mặt thường bị nhiều hơn bên phải. Các cơn co giật nửa mặt có thể lan ra liên quan đến các cơ khác trên cùng một bên của khuôn mặt. Miệng và hàm thường bị co giật. Các góc của miệng có thể bị kéo lên bởi sự co thắt thường xuyên. Một số người cũng nghe thấy một âm thanh click trên mặt bị ảnh hưởng khi co thắt đến góc của miệng.

Một số bệnh nhân có thể cảm thấy mất tự tin và khó chịu do những cơn co giật. Những người khác thấy sự co thắt có thể ảnh hưởng đến tầm nhìn của họ. Như con mắt còn lại không bị ảnh hưởng, họ vẫn có thể nhìn thấy.

Đối với một số người cơn co giật nửa mặt có thể trở nên nặng hơn khi họ đang bị mệt mỏi và căng thẳng. Triệu chứng cũng có thể cải thiện khi họ nằm nghỉ.

Chẩn đoán co giật nửa mặt

Nếu bạn đang lo lắng về cơn co giật ở một bên của khuôn mặt bạn, bạn nên đến gặp bác sĩ. Họ sẽ đặt câu hỏi về những gì đã xảy ra và nó đang ảnh hưởng đến bạn. Họ có thể khám cho bạn. Nếu họ nghĩ rằng nó có thể là co giật nửa mặt, họ sẽ hội chẩn với bác sĩ chuyên về thần kinh - một nhà thần kinh học (neurologist). Một số nhà thần kinh học chuyên điều trị các rối loạn vận động, chẳng hạn như co giật nửa mặt.

Điều trị co giật nửa mặt

Mặc dù hiện nay chưa có cách chữa trị đảm bảo hiệu quả, một số phương pháp điều trị đang được khuyến khích như sau:

Uống thuốc

Phương pháp này chỉ có thể là hữu ích khi co giật nửa mặt nhẹ hoặc không thường xuyên. Thuốc chống động kinh như carbamazepine và topiramate có thể hữu ích trong một số người bị co giật nửa mặt. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách làm ổn định xung động thần kinh. Thuốc benzodiazepin như diazepam và clonazepam là thuốc an thần. Chúng có thể giãn cơ co thắt nhưng cũng có thể làm cho bạn cảm thấy buồn ngủ. Việc đáp ứng với các loại thuốc này có thể khác nhau và có thể mất thời gian để chỉnh liều. Bạn sẽ cần phải uống thuốc lâu dài.

Tiêm độc tố botulinum

Độc tố botulinum được sản xuất bởi các vi khuẩn clostridium botulinum. Nó thường gây ngộ độc (ngộ độc thực phẩm) nhưng khi nó được sử dụng với liều lượng được kiểm soát, nó được sử dụng một cách an toàn để giãn co cơ quá mức. Nó được tiêm vào các cơ mặt và ngăn chặn các tín hiệu từ các dây thần kinh. Điều này giúp ngăn chặn sự co thắt. Một mũi tiêm có tác dụng 2-3 tháng và nó bắt đầu có tác dụng trong vòng một vài ngày. Khoảng 7-8 người trong số 10 người co giật nửa mặt được giúp đỡ bằng cách tiêm botulinum. Tiêm độc tố botulinum có thể có tác dụng phụ. Tiêm thường gây sụp mí mắt và đôi mắt sau 1 hoặc 2 tuần.

Phẫu thuật

Có một số loại phẫu thuật có thể được thực hiện, trong đó có phẫu thuật giải ép vi mạch. Việc phẫu thuật này nhằm dời các mạch máu có thể gây chèn ép lên dây thần kinh mặt. Phẫu thuật có thể chữa khỏi bệnh nhưng đôi khi không thích hợp cho một số bệnh nhân bị co giật nửa mặt như trường hợp những bệnh nhân cao tuổi hay có bệnh lý nội khoa không cho phép gây mê toàn thân. Có một số biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật. Vì lý do này, phẫu thuật thường chỉ dành cho trường hợp co thắt nặng. Phẫu thuật cũng được sử dụng khi các phương pháp điều trị khác đã thất bại hoặc nếu bạn còn khá trẻ.

Có thể làm điều gì để giúp đỡ bản thân mình?

Học các kỹ thuật thư giãn có thể hiệu quả ở một số người. Tự mình tìm hiểu về tình trạng của mình và sống theo hướng tích cực cũng có thể có ích. Trị liệu bổ sung khác như vi lượng đồng căn (homeopathy) hoặc châm cứu dường như không hiệu quả cho tình trạng này.

Tiên lượng

Co giật nửa mặt thường là một tình trạng lâu dài. Nó không gây tử vong nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng sống của bạn. Nó rất hiếm khi cải thiện hoàn toàn mà không cần phải điều trị.