Tại hội nghị Chăm sóc sức khỏe và An toàn học đường Việt Nam 2025 sáng 3-10, chuyên gia Will Gardner - Giám đốc điều hành Childnet International (tổ chức phi lợi nhuận uy tín hàng đầu tại Vương quốc Anh về an toàn mạng cho trẻ em) - đã cảnh báo về sự gia tăng nhanh chóng của các vụ tống tiền tình dục (sextortion), lừa đảo trực tuyến và lạm dụng AI nhằm thao túng, đe dọa học sinh.

Sự kiện quy tụ hơn 500 đại biểu trong nước và quốc tế, bao gồm các chuyên gia giáo dục, những người làm công tác xã hội, chuyên gia y tế, các tổ chức phi chính phủ trong và ngoài nước, các trường quốc tế và song ngữ, cùng đại diện từ các đại sứ quán, lãnh sự quán và các đối tác trong ngành.

Theo ông Gardner, nguy cơ gây hại trực tuyến với trẻ em có thể được phân loại theo khung "4C": nội dung độc hại (Content), tiếp xúc nguy hiểm (Contact), hành vi trực tuyến rủi ro (Conduct) và lừa đảo tiền bạc (Commerce).

Tuy nhiên trên thực tế, các rủi ro này thường đan xen và khuếch đại lẫn nhau.

Điển hình là "sextortion" (tống tiền tình dục). Tại Anh, số vụ việc do Internet Watch Foundation ghi nhận đã tăng từ 6 vụ năm 2021 lên 115 vụ chỉ trong 8 tháng đầu năm 2023.

Tại Mỹ, Trung tâm Quốc gia về trẻ em mất tích và bị bóc lột báo cáo gần 9.500 trường hợp tống tiền tình dục chỉ trong năm 2023.

Đáng lo ngại hơn, ông Gardner cho biết không ít trường hợp nạn nhân bị đe dọa bằng hình ảnh giả mạo được tạo bởi AI, thậm chí những bức ảnh không hề tồn tại.

"Bất kể ảnh đó là thật hay giả, tác động tâm lý với nạn nhân đều giống nhau, các em vẫn cảm thấy xấu hổ, lo sợ bị phán xét", ông Gardner dẫn lời một học sinh tham gia khảo sát.

Ngoài ra ông Gardner nói AI tạo sinh có thể sản xuất văn bản, hình ảnh, video và âm thanh chỉ trong vài giây.

Công nghệ này dễ bị lạm dụng để tạo tin giả, chỉnh sửa hình ảnh nhằm bắt nạt hoặc phát tán nội dung sai lệch. Và kẻ xấu lại dùng những thông tin, sản phẩm này tấn công học sinh để đe dọa hoặc đòi tiền.

Đặc biệt, hiện tượng AI chatbot đang nổi lên. Nhiều trẻ dễ tổn thương bắt đầu coi chatbot như bạn bè, dẫn đến phụ thuộc và dần xa cách bạn bè, gia đình trong đời thực.

Một khảo sát của Childnet cho thấy 23% trẻ em dễ bị tổn thương sử dụng chatbot vì "không có ai khác để tâm sự".

Để ứng phó, ông Gardner khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần triển khai đồng thời biện pháp ngắn hạn và dài hạn.

Ngắn hạn, cần nâng cao nhận thức cộng đồng, phổ biến rõ ràng kênh báo cáo và hướng dẫn ứng phó khi trẻ gặp sự cố.

Dài hạn, phải tích hợp thông điệp an toàn số vào chương trình học, cập nhật chính sách bảo vệ và xây dựng môi trường học đường an toàn, hỗ trợ.

Đặc biệt khi trẻ là nạn nhân, quan trọng nhất là không đổ lỗi, trấn an các em rằng không đơn độc, đồng thời hỗ trợ lưu giữ bằng chứng, báo cáo lên nền tảng và liên hệ cơ quan chức năng.

"Tuyệt đối không được đưa tiền cho kẻ tống tiền. Trước hết hãy bình tĩnh và có thể chia sẻ với người thân. Có thể lưu lại các dấu vết của kẻ tống tiền và đặc biệt hãy báo cáo trực tiếp cho các nền tảng mạng xã hội đang sử dụng như Facebook, Instagram... Các nền tảng này đều sẽ có chính sách bảo vệ trẻ em, trẻ vị thành niên", ông nói.

"Hãy phản ứng với lòng nhân ái khi trẻ mắc lỗi, bình tĩnh khi có sự cố để các em không hoảng loạn. Điều quan trọng là trẻ tin tưởng rằng người lớn có thể giúp đỡ khi mọi việc xảy ra sai hướng", ông Gardner kết luận.

Tại TP.HCM, hội nghị Chăm sóc sức khỏe và An toàn học đường Việt Nam 2025 diễn ra trong hai ngày 2 và 3-10 tại Đại học RMIT Việt Nam.

Đại học Mỹ lao đao vì sinh viên quốc tế giảm, phải 'thắt lưng buộc bụng'

Nhiều trường đại học danh tiếng đang phải cắt giảm ngân sách và nhân sự khi lượng sinh viên quốc tế giảm mạnh, gây thiệt hại hàng tỉ USD cho ngành giáo dục Mỹ.