Chia sẻ về vấn đề tâm lý này, bác sĩ Bùi Văn Lợi - Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai - cho hay ý nghĩ tự sát không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là một vấn đề sức khỏe. Tương tự như các vấn đề sức khỏe khác, ý nghĩ này cần được can thiệp và chăm sóc y tế một cách tích cực.

Dưới góc độ chuyên môn, rất khó để một người đang ở đỉnh điểm của cảm xúc tiêu cực có thể tự mình thay đổi góc nhìn và vượt qua cơn khủng hoảng một cách ngay lập tức.

Nguyên nhân của những suy nghĩ tiêu cực

Theo bác sĩ Lợi, những "suy nghĩ tiêu cực" xuất phát từ nhiều nguyên nhân:

Rối loạn sinh học trong não bộ: Rối loạn cảm xúc, trong đó có trầm cảm là các rối loạn tâm thần liên quan đến sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như serotonin, dopamine và norepinephrine. Sự mất cân bằng này làm giảm khả năng cảm nhận niềm vui, hy vọng và suy nghĩ tích cực.

Tự sát có thể xuất hiện đơn độc, nhưng thường xuất hiện trong bệnh cảnh của những bệnh lý khác, hay gặp nhất là trầm cảm. Ý nghĩ tự sát lúc này là một biểu hiện của sự rối loạn sinh học, chứ không đơn thuần là một suy nghĩ tiêu cực dễ dàng loại bỏ.

Cảm xúc chi phối lý trí: Khi cảm xúc đau khổ, tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm, vùng não chịu trách nhiệm về cảm xúc (hệ thống limbic) hoạt động quá mức. Ngược lại, vùng não kiểm soát lý trí và lập kế hoạch (vỏ não trước trán) lại bị ức chế hoạt động.

Điều này khiến khả năng suy nghĩ logic và tìm kiếm giải pháp bị hạn chế. Cảm xúc tiêu cực lúc này giống như một "cơn lũ" cuốn trôi mọi suy nghĩ tích cực và lý trí.

Các kiểu suy nghĩ tiêu cực méo mó: Trầm cảm thường đi kèm với những kiểu suy nghĩ méo mó như "tất cả hoặc không gì", khái quát hóa quá mức, chỉ tập trung vào điều tiêu cực, hay tin rằng mình sẽ thất bại (lời tiên tri tự ứng nghiệm). Những kiểu suy nghĩ này trở nên mạnh mẽ và tự động, khiến người bệnh khó nhận ra sự bất hợp lý và thay đổi chúng một cách độc lập.

Làm gì để thoát khỏi suy nghĩ tiêu cực?

Để vượt qua cảm xúc tiêu cực, bác sĩ Lợi hướng dẫn mỗi người có thể thực hiện những bước sau:

Chia sẻ với ai đó: Đừng giữ những cảm xúc này cho riêng mình. Hãy tìm một người bạn tin tưởng, người thân hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần để chia sẻ. Việc nói ra có thể giúp bạn bớt cô đơn và nhận được sự hỗ trợ cần thiết.

Gọi đường dây nóng hỗ trợ tâm lý: Hãy liên hệ ngay với đường dây nóng của Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai hoặc các tổng đài hỗ trợ khác.

Lập kế hoạch an toàn: Nếu cảm thấy nguy cơ tự sát cao, hãy lập một kế hoạch an toàn. Kế hoạch này bao gồm danh sách những người có thể gọi, những nơi an toàn có thể đến, những hoạt động giúp xao nhãng và loại bỏ những vật dụng có thể gây hại.

Tìm đến chuyên gia y tế: Các bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học lâm sàng có thể đánh giá tình trạng và đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp. Sự giúp đỡ từ bên ngoài bao gồm liệu pháp tâm lý (CBT, DBT) và thuốc, có thể giúp bạn ổn định cảm xúc, thay đổi suy nghĩ tiêu cực và học các kỹ năng đối phó lành mạnh.

Tự chăm sóc bản thân: Cố gắng ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và tránh xa chất kích thích để cải thiện năng lượng và cảm xúc.

"Trong những thời điểm cảm xúc tiêu cực và ý nghĩ tự sát xuất hiện, điều quan trọng nhất là phải tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức từ bên ngoài. Bạn không nên cố gắng vượt qua một mình", bác sĩ Lợi chia sẻ.

5 bước vượt qua cảm xúc tiêu cực

TTO - Thay vì đổ lỗi cho ngoại cảnh - một ai đó đã khiến bạn phật lòng, hãy thử dừng lại và thay đổi góc nhìn của bản thân.