Đại diện Viện KSND TP Hà Nội tại phiên tòa

Phiên tòa xét xử vụ án tham ô, cố ý làm trái tại Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN) sáng 15-1 tiếp tục phần tranh luận. Sau khi lắng nghe bài bào chữa của các luật sư và bị cáo, đại diện Viện KSND TP Hà Nội đưa quan điểm đối đáp.

Đối với phần bào chữa của bị cáo Đinh La Thăng - nguyên chủ tịch HĐQT PVN và các luật sư cho rằng việc chỉ định tổng thầu là theo chủ trương của Bộ Chính trị và được Chính phủ đồng ý, VKS nói việc này không đúng.

VKS dẫn kết luận 41 của Bộ Chính trị cũng như văn bản trả lời của Chính phủ khẳng định không có dòng nào quy định Bộ Chính trị và Chính phủ đồng ý cho PVN chỉ định Tổng công ty CP xây lắp dầu khí (PVC) làm tổng thầu. 

Văn bản của Chính phủ chỉ nêu việc lựa chọn nhà thầu phải phù hợp và đáp ứng yêu cầu. Như vậy, PVN đã không thực hiện đúng chỉ đạo của Chính phủ.

Là cố ý làm sai!

Trong phần luận tội, đại diện VKS cho rằng bị cáo Đinh La Thăng đã lợi dụng vị trí là người có trách nhiệm cao nhất của tập đoàn, mặc dù biết rõ PVC không đủ năng lực và kinh nghiệm, nhưng để giúp PVC, bị cáo đã lấy lý do sức ép về tiến độ, chủ động đề ra chủ trương và chỉ định PVC thực hiện gói thầu EPC dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 trái với Nghị quyết của hội đồng thành viên PVN.

Bị cáo còn chỉ đạo Tổng công ty điện lực Dầu khí Việt Nam (PVPower) ký hợp đồng EPC số 33 với PVC trái quy định, sau đó chỉ đạo cấp dưới tại PVN và Ban QLDA căn cứ hợp đồng này tạm ứng cho PVC để bị cáo Trịnh Xuân Thanh - nguyên tổng giám đốc PVC và đồng phạm tại PVC sử dụng không đúng mục đích gây thiệt hại cho Nhà nước. 

Bị cáo phạm tội thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, gây tổn hại rất lớn về mặt kinh tế cũng như xã hội.

Nói về thiệt hại, luận tội cũng khẳng định ngoài việc gây thiệt hại ban đầu xác định được, việc làm trên của các bị cáo đã khiến dự án kéo dài gấp đôi thời gian, đội vốn đầu tư gần chục ngàn tỉ đồng, số tiền nếu phạt theo tiến độ của hợp đồng đã lên tới hàng trăm triệu USD.

Khi có vốn tạm ứng thì các bị cáo sử dụng tùy tiện, trái nguyên tắc gây thất thoát lớn vốn nhà nước mà ở vụ án này do điều kiện thời hạn về tố tụng nên chưa kịp làm rõ. 

Đây cũng là sai phạm điển hình của PVN trong những năm vừa qua, thời điểm mà bị cáo Đinh La Thăng giữ trọng trách cao nhất của tập đoàn. 

Thực tế cho thấy, bằng việc đầu tư, góp vốn tràn lan, dàn trải, thiếu kiểm soát, mang tính lợi ích nhóm đã dẫn tới việc kinh doanh thua lỗ, thất thoát vốn nhà nước hàng ngàn tỉ đồng ở nhiều dự án khác, đó cũng là tiền đề cho tham nhũng, lãng phí, thất thoát xảy ra tại Tập đoàn PVN. 

Theo VKS, không những bị cáo Đinh La Thăng phải chịu trách nhiệm hình sự trong vụ án này mà còn kéo theo hàng loạt cán bộ, lãnh đạo chủ chốt từ Tập đoàn tới các đơn vị thành viên của PVN bị xử lý.

Bị cáo Đinh La Thăng tự bào chữa tại phiên tòa - Ảnh: TTXVN

Thiệt hại 119 tỉ đồng là có căn cứ

Về vấn đề PVC có sử dụng tiền đúng mục đích không, tại phiên tòa, các luật sư cho rằng, PVC không có thiệt hại vì toàn bộ số tiền này đã được thu hồi. Bản thân PVC là nguyên đơn dân sự cũng khẳng định không có thiệt hại vì toàn bộ số tiền gốc đã được thu hồi.

Tuy nhiên, VKS cho rằng cần căn cứ theo quy định của pháp luật xem PVN có được quyền tạm ứng tiền không? PVC có được sử dụng tiền này không?

Thực tế là PVC không có tiền và việc cấp tạm ứng tiền cho PVC là sai. PVC sử dụng tiền sai mục đích hợp đồng là trái quy định của pháp luật. Thiệt hại được tính là thời gian chiếm dụng tiền xảy ra từ tháng 5-2011 đến tháng 3-2012.

Cơ sở tính thiệt hại bằng lãi suất tiền gửi ngân hàng tương ứng. Do đó, luật quy định, nếu tài sản bị xâm hại thì thiệt hại bao gồm cả lợi ích gắn liền với tài sản bị thiệt hại. Ở đây, thiệt hại của vụ án được tính chính là "lợi ích gắn liền" với tài sản.

Do ứng tiền sai mục đích nên PVC không đươc phép sử dụng tiền trước tháng 11-2011, khi PVC chính thức là tổng thầu của dự án này.

Suốt thời gian này PVC chỉ hạch toán 206 tỉ đồng vào dự án cho đến năm 20-11-2012, chủ yếu là chi phí quản lý vì chưa có thiết kế về kĩ thuật.

Có lợi ích nhóm không?

Đây là vấn đề mà trong phần bào chữa trước đó, các luật sư đã nêu ra và yêu cầu VKS đối đáp.

Về nhận định này, VKS cho rằng bị cáo Vũ Đức Thuận và Trịnh Xuân Thanh đều được cất nhắc và bổ nhiệm vào các vị trí quan trọng (tổng giám đốc PVC). 

Trong khi PVC không có khả năng nhưng bị cáo Đinh La Thăng vẫn chỉ định PVC làm tổng thầu rồi cấp tiền tạm ứng tiền để các bị cáo trên sử dụng trái mục đích. 

VKS đặt câu hỏi: "Phải chăng bị cáo Đinh La Thăng đã nhắm tới dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 để cho PVC làm tổng thầu? Đó chính là lợi ích nhóm!"

Về nhận định của VKS rằng "các bị cáo không thành khẩn khai báo, quanh co, chối tội" mà các luật sư khẳng định các bị cáo đã thành khẩn khai báo, VKS cho rằng cần tách bạch 2 vấn đề: quyền của bị cáo theo tố tụng và nhận định, đánh giá của cơ quan tố tụng đối với hành vi của bị cáo.

Khi xem xét hành vi, dù đủ cơ sở buộc tội các bị cáo tội cố ý làm trái và tham ô, các bị cáo đều không thừa nhận, các bị cáo chỉ nhận là thiếu kiểm tra, thiếu kiểm soát. Do đó, VKS không cho các bị cáo được hưởng tình tiết giảm nhẹ.

Viện kiểm sát: Đủ căn cứ buộc tội các bị cáo

Việc luật sư bào chữa cho rằng ông Thăng không chỉ đạo, không biết hợp đồng 33 sai, VKS cho rằng PVN là tập đoàn do nhà nước quản lý, mục tiêu Chính phủ giao cho PVN là phải kinh doanh có lãi, bảo toàn và phát triển vốn và hoàn thành các nhiệm vụ khác.

Nhà nước là chủ sở hữu của PVN. Việc bị cáo Đinh La Thăng được giao nhiệm vụ làm chủ tịch hội đồng quản trị (sau này là hội đồng thành viên) của của PVN là sự ủy thác của nhân dân cho bị cáo quản lý phần tài sản này, dù là tài sản lớn hay bé.

Theo VKS, qua thẩm vấn tại phiên tòa đã làm rõ trách nhiệm của bị cáo Đinh La Thăng - chủ tịch hội đồng thành viên PVN và các thành viên khác trong việc này.

VKS cho rằng cáo trạng truy tố đã phân tích rõ, có đủ căn cứ buộc tội bị cáo Đinh La Thăng và các bị cáo về những hành vi vi phạm pháp luật trong vụ án này.

Bị cáo Trịnh Xuân Thanh (trái) tại phiên tòa

Vai trò của bị cáo Trịnh Xuân Thanh bao trùm lên PVC

VKS đã khẳng định như trên khi nói về hành vi cố ý làm trái của bị cáo Trịnh Xuân Thanh khi chỉ đạo ký hợp đồng 33.

Phần bào chữa của luật sư cho bị cáo Thanh trước đó yêu cầu VKS phải tìm ra chứng cứ chứng minh Thanh chỉ đạo ở chỗ nào, đại diện VKS khẳng định: "Xuyên suốt ký hợp đồng, sử dụng tiền tạm ứng bao trùm lên tất cả là vai trò của bị cáo Trịnh Xuân Thanh khi đó đang là chủ tịch HĐQT của PVC".

Đối với hành vi cố ý làm trái của bị cáo Trịnh Xuân Thanh, VKS trích lời khai của chính bị cáo trong quá trình điều tra: "Bản thân tôi cũng như các thành viên khác, Vũ Đức Thuận... đều nắm được hồ sơ đề xuất của Tổng thầu để ký hồ sơ là chưa đủ căn cứ pháp lý".

Lời khai của bị cáo Vũ Đức Thuận cũng thể hiện: "Việc ký hợp đồng 33 là thực hiện theo chỉ đạo của Trịnh Xuân Thanh, lúc đó PVC đang khó khăn về tài chính".

Còn bị cáo Nguyễn Ngọc Quý (nguyên phó chủ tịch HĐQT PVC) khai: "Thời điểm đó, PVC rất cần các khoản vốn, chính vì vậy anh Thanh và anh Thuận nhanh chóng chỉ đạo ký hợp đồng 33 ngay khi chưa đủ căn cứ pháp lý".

Bên cạnh đó, VKS cũng làm rõ việc chỉ đạo sử dụng tiền sai mục đích của các bị cáo tại PVC mà người có vai trò chính là bị cáo Trịnh Xuân Thanh.

Ông Đinh La Thăng nhiều lần nghẹn ngào khi tự bào chữa TTO - Ngày 13-1, sau phần bào chữa của các luật sư cho các bị cáo, ông Đinh La Thăng là người đầu tiên bào chữa bổ sung và đã dẫn câu nói của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khi xử lý cán bộ vi phạm.

Luật sư kiến nghị điều tra bổ sung vụ án ông Đinh La Thăng TTO - Cho rằng phương pháp giám định thiệt hại trong vụ án "cố ý làm trái" và "tham ô tài sản" tại PVN và PVC còn gây nhiều tranh cãi, luật sư đề nghị toà tuyên trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Mức án đề nghị với ông Đinh La Thăng và 21 đồng phạm TTO - Cụ thể các mức án do đại diện Viện KSND TP Hà Nội đề nghị đối với các ông Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và 20 bị cáo khác trong vụ án "Cố ý làm trái" và "Tham ô tài sản" tại PVN và PVC.