Câu chuyện chăm sóc cha mẹ già sao cho trọn vẹn chưa bao giờ là cũ - nhất là trong bối cảnh xã hội nhiều thay đổi như hiện tại.

Con cái có vai trò trong việc kiến tạo niềm vui cho cha mẹ, nhưng chỉ là một phần

Chia sẻ với Tổ ấm xoay quanh chủ đề này, bác sĩ Lê Quốc Tuấn cho biết điều quan trọng mà con cái cần biết là cha mẹ thường đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe:

- Đầu tiên phải kể đến là sự lão hóa. Quá trình lão hóa khiến nhiều chức năng trong cơ thể bị giảm sút, đặc biệt là chức năng thần kinh, tim mạch, gan, thận, tiêu hóa... Dễ thấy nhất là việc giảm trí nhớ, giảm sự tương tác với xã hội, có xu hướng không muốn tiếp nhận cái mới.

Việc mất dần các chức năng xã hội là vấn đề quan trọng khiến người cao tuổi dường như bị cô lập. Bị cô lập ngay chính gia đình của họ, bởi sự hờ hững và thiếu quan tâm của con cháu. Đó cũng chính là nguyên nhân khiến người cao tuổi rơi vào trạng thái stress.

Ngoài ra, người cao tuổi sẽ có hai trong số các căn bệnh phổ thông của thời đại, đó là đái tháo đường và huyết áp. Những căn bệnh của thời đại thường có sự liên quan mật thiết đến thực phẩm và môi trường. Môi trường ở đây không chỉ là ô nhiễm không khí, mà còn có thể là môi trường sống với nhiều áp lực.

Một áp lực ban đầu có thể được xem là nhỏ, nhưng nhiều áp lực cộng lại trong thời gian dài sẽ góp phần thúc đẩy những rối loạn khó kiểm soát trong cơ thể, dẫn đến các bệnh phổ thông như huyết áp và tiểu đường.

* Sống vui và an lạc là cách để người cao tuổi hạn chế lão hóa?

- Để người cao tuổi sống vui, trước hết cần cho họ hiểu bản thân họ là quan trọng nhất, chứ không phải là người nào khác như vợ chồng, hay con cái, cháu chắt.

Khi họ thiếu đi sự yêu thương và quan tâm chính mình, người khác cũng dễ dàng lãng quên họ.

Giúp họ tự yêu thương và chăm sóc chính mình sẽ giúp họ lạc quan và độc lập về cảm xúc hơn, không bị lệ thuộc vui buồn vào người khác.

Con cái tuy có vai trò nhất định trong việc kiến tạo niềm vui cho cha mẹ, nhưng đó chỉ là một phần. Không người con nào sống cuộc đời giống hệt cha mẹ mình, mỗi chúng ta đều trải qua cuộc đời hoàn toàn khác nhau.

Từ đó, mỗi người sẽ có kinh nghiệm sống khác nhau và kinh nghiệm đó phần lớn chỉ phù hợp cho bản thân nên không thể ép buộc người khác sống theo cách mình muốn, cha mẹ không nên ép con cái sống như mình và con cái cũng không thể mưu cầu cha mẹ sống như mình muốn.

Xét ở khía cạnh này, chúng ta quay lại vấn đề giúp người cao tuổi, tức cha mẹ mình, nhận ra và yêu thương chính bản thân hơn là cần sự quan tâm từ người khác. Tất nhiên, chúng ta cần sự thấu hiểu, nhưng nếu điều đó không xảy ra, chúng ta vẫn sẽ vui với niềm vui chăm sóc chính mình.

Trong ba yếu tố giúp hạn chế lão hóa, yếu tố tinh thần là quan trọng đứng đầu. Khi sức khỏe tinh thần - cơ quan chủ chốt cho sự sống của cơ thể, được đảm bảo, đồng nghĩa với việc ta sẽ tự biết cách chăm sóc sức khỏe thể chất như thế nào cho tốt.

Chú trọng vào mối quan hệ cùng độ tuổi

* Vậy làm sao để một người con ở xa nhà có thể chăm sóc tốt nhất cho cha mẹ mình? Anh nghĩ sao về việc mở những viện dưỡng lão cho người cao tuổi?

- Có thể thấy, người cao tuổi vấp phải nhiều rào cản trong việc giao tiếp với thế hệ trẻ do sự khác biệt trong văn hóa đời sống xã hội. Do đó họ cần tìm đến những người ở cùng độ tuổi, cùng giai đoạn sống, để dễ dàng hơn trong việc chia sẻ quan điểm.

Thay vì họ phải dành tình cảm, tâm tư và cố gắng thay đổi cảm xúc để thích nghi với con cháu, tại viện dưỡng lão, họ có thể chỉ quan tâm đến chính mình, tìm thấy sự thấu hiểu và chia sẻ thích hợp mà bản thân họ không cần cố gắng quá nhiều.

Đây cũng là sự khác biệt trong văn hóa phương Đông và phương Tây. Người cao tuổi ở phương đông thường dành phần lớn phần đời còn lại trong việc chăm sóc con cháu, từ bỏ đi các mối quan hệ xã hội. Mặt khác, người cao tuổi phương tây thường chú trọng vào sức khỏe của chính họ và độc lập với gia đình.

Chính sự độc lập ngay từ tư duy của xã hội phương tây, giúp cho họ khi về già không bị vướng vào trạng thái cô đơn, cắt đứt vòng lặp khiến họ rơi vào stress.

Hiện nay, tại các thành phố lớn của Việt Nam đã bắt đầu có mô hình viện dưỡng lão ngắn ngày, hay các câu lạc bộ trong ngày dành cho người cao tuổi. Con cái có thể đưa cha mẹ đến đó vào buổi sáng, cho họ tập thích nghi và tạo nên các mối quan hệ khiến họ thoải mái về tinh thần. Sau đó đón cha mẹ về vào buổi tối.

Theo tôi, mô hình này vừa giúp người cao tuổi giao tiếp và có nhiều hoạt động cho tinh thần, cũng vừa không đi ngược lại văn hóa vốn có của người Việt.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, con cái vẫn nên để cha mẹ có quyền lựa chọn, chứ không nên ép buộc. Con cái cũng nên khuyến khích cha mẹ tham gia, hoặc tìm kiếm những mối quan hệ, quan tâm khác ngoài gia đình, giúp họ cởi mở hơn với xã hội và con cái cũng không nên quá phụ thuộc vào sự có mặt của cha mẹ.

Cha mẹ ngày càng lớn tuổi: Con cái phải hiểu để thương và chia sẻ

Cha mẹ ngày càng lớn tuổi, sức khỏe sẽ giảm sút, cách ứng xử sinh hoạt không như trước, trong nhiều hoàn cảnh có thể dẫn đến cảm giác bi quan, buồn nản. Và con cái cũng không dễ dàng để vừa thấu hiểu cha mẹ, vừa giữ tâm mình nhẹ nhõm.