Đây là câu chuyện được PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương - Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam - nêu ra, thu hút sự quan tâm tại hội thảo khoa học Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nhằm góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới.

Hội thảo do Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam phối hợp với UBND phường Cửa Nam (TP Hà Nội) tổ chức ngày 4-11.

Giải pháp nào cho thành phố sáng tạo Hội An, Đà Lạt?

Bà Thu Phương nói, kể từ khi Việt Nam triển khai mô hình chính quyền hai cấp, Hội An - vốn là thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Nam nay là 3 phường, 1 xã thuộc thành phố Đà Nẵng, làm thay đổi căn bản địa vị pháp lý của một "thành phố sáng tạo".

Theo quy định của Mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN), một thành phố sáng tạo là một thực thể đô thị có tư cách pháp nhân rõ ràng, có khả năng hoạch định và thực thi các chính sách sáng tạo, đồng thời duy trì cơ chế đại diện chính thức với UNESCO.

Khi Hội An không còn tư cách pháp nhân hành chính, chúng ta sẽ phải trả lời câu: Ai là chủ thể đại diện cho Hội An trong mạng lưới UCCN? Ai có quyền báo cáo, ký kết và tiếp nhận nguồn lực quốc tế nhân danh Hội An?

Như vậy, hiện nay ở cấp quốc tế, Hội An vẫn được công nhận là thành phố sáng tạo và có trách nhiệm duy trì hoạt động theo cơ chế của UNESCO. Nhưng ở cấp quốc gia, nếu không còn là "thành phố", Hội An sẽ không còn là pháp nhân hành chính độc lập, dẫn tới việc không thể tự ký kết, phê duyệt hoặc triển khai các sáng kiến quốc tế.

Hệ quả là Hội An với tư cách là một thực thể sáng tạo đã được công nhận có bản sắc toàn cầu đang bị đặt vào trạng thái chông chênh: được quốc tế công nhận nhưng không có khung hành chính tương ứng để bảo vệ và phát huy năng lực sáng tạo.

Theo bà Phương, tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai các sáng kiến UCCN, mà còn có thể ảnh hưởng đến những nỗ lực về định vị vị thế của Việt Nam trong các mạng lưới sáng tạo của UCCN, khi không có tiền lệ pháp lý cho việc duy trì tư cách pháp nhân thành phố sáng tạo sau khi sáp nhập hành chính.

Giải pháp bà Phương đề xuất là cần phải hình thành một mô hình thể chế trung gian để các đô thị sáng tạo như Hội An hay Đà Lạt có thể vừa tuân thủ cấu trúc hành chính hai cấp, vừa duy trì tư cách đại diện và năng lực hành động độc lập trong lĩnh vực sáng tạo.

Với Hội An, mô hình thể chế trung gian đó có thể mang hình thức một "Trung tâm điều phối sáng tạo Hội An". 

Về mặt hành chính, đơn vị này có thể trực thuộc UBND TP Đà Nẵng hoặc một cơ quan chuyên trách trong lĩnh vực văn hóa. Về mặt sáng tạo, nó vận hành theo cơ chế bán tự chủ, tương tự các trung tâm điều phối sáng tạo ở Jeonju (Hàn Quốc).

Cùng với việc hình thành một mô hình thể chế trung gian, Việt Nam cần đề xuất UNESCO mở rộng phạm vi công nhận từ "Creative City" (Thành phố sáng tạo) sang "Urban Creative Entity" (tạm dịch: Thực thể sáng tạo đô thị). 

Nó cho phép UNESCO tiếp tục thừa nhận và làm việc với những trường hợp như Hội An, Đà Lạt kể cả khi chúng không còn tư cách thành phố hành chính độc lập.

Thành phố sáng tạo điện ảnh: Bệ phóng cho TP.HCM phát triển công nghiệp giải trí

TP.HCM vừa được UNESCO công nhận là thành phố sáng tạo điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á. Lãnh đạo Cục Điện ảnh, Sở Văn hóa và Thể thao và nghệ sĩ bàn luận để thành phố phát huy và gìn giữ danh hiệu này bền vững.