Chưa đánh giá đúng mức nguy cơ?

Có thể thấy dù EU không giữ vai trò lớn trong phát triển các công nghệ ứng dụng AI tiên tiến nhưng lại đóng vai trò định hướng với các quy định có xu hướng trở thành tiêu chuẩn toàn cầu trên thực tế.

Trong khi đó, ở vai trò dẫn đầu phát triển công nghệ AI thì Mỹ và Trung Quốc lại tỏ ra khá thận trọng và không phản ứng mạnh mẽ để ngăn chặn những rủi ro tiềm ẩn của nó.

Điều này có thể xuất phát từ sự chủ quan cũng như chưa đánh giá đúng mức tính nghiêm trọng của tình hình. Hạ nghị sĩ Jay Obernolte, đảng viên Cộng hòa ở California (dân biểu duy nhất ở Mỹ có bằng thạc sĩ về AI), trong phỏng vấn với báo New York Times đầu tháng 3 năm nay, cho rằng các nhà lập pháp thậm chí còn không hiểu nhiều về công nghệ AI.

"Bạn sẽ ngạc nhiên về việc tôi dành bao nhiêu thời gian để giải thích cho các đồng nghiệp của mình về những mối nguy hiểm chính của AI", ông Jay nói. Đồng tình với sự lo lắng này, dân biểu Don Beyer của Đảng Dân chủ bang Virginia, người đã không giành được sự ủng hộ cho dự luật yêu cầu kiểm toán AI, cho biết vấn đề "không cảm thấy cấp bách đối với các thành viên quốc hội".

Nhiều cảnh báo mạnh mẽ về AI

Sau thư ngỏ của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, mới đây lãnh đạo của các công ty trí tuệ nhân tạo (AI) như OpenAI, Google DeepMind, Anthropic cũng đã ký vào thư ngỏ có thông điệp cảnh báo về những hậu quả khủng khiếp, thậm chí là nhân loại bị hủy diệt, vì AI.

Vừa qua hàng trăm nhà khoa học, nhà nghiên cứu AI hàng đầu và lãnh đạo công nghệ, trong đó có CEO Công ty OpenAI - ông Sam Altman, và CEO Công ty trí tuệ nhân tạo Google DeepMind - ông Demis Hassabis, bày tỏ quan ngại sâu sắc về tương lai nhân loại. Họ đã cùng ký vào bức thư ngỏ gửi tới công chúng để cảnh báo về những rủi ro khôn lường từ AI.

Hàng loạt nguy cơ

"Việc giảm thiểu nguy cơ tuyệt chủng (của nhân loại) do AI phải là ưu tiên toàn cầu bên cạnh các rủi ro ở quy mô xã hội khác như đại dịch và chiến tranh hạt nhân" - bức thư ngỏ, với chữ ký của nhiều nhân vật nổi tiếng nhất trong ngành công nghệ, được Trung tâm An toàn AI công bố hôm 30-5.

Ông Dan Hendrycks, CEO Trung tâm An toàn AI, cho rằng cảnh báo về AI "gợi nhớ việc các nhà khoa học nguyên tử từng đưa ra cảnh báo về chính những công nghệ mà họ đã tạo ra".

"Có rất nhiều "rủi ro mang tính quan trọng và cấp bách từ AI", chứ không chỉ là nguy cơ tuyệt chủng. Chẳng hạn thiên vị có tính hệ thống, thông tin sai lệch, tấn công mạng... Đây đều là những rủi ro quan trọng cần được giải quyết" - ông nói thêm.

Trước đó, hồi tháng 3-2023, hơn 1.000 nhà nghiên cứu và chuyên gia công nghệ, gồm cả tỉ phú Mỹ Elon Musk, cũng đã ký vào bức thư kêu gọi tạm dừng phát triển AI trong sáu tháng. Họ cho rằng AI gây ra "những rủi ro sâu sắc cho xã hội và nhân loại".

Bức thư đó do tổ chức phi lợi nhuận chuyên về AI có tên Future of Life Institute đưa ra nhằm phản ứng việc Công ty OpenAI tung ra mô hình AI mới (GPT-4). Song lúc đó các nhà lãnh đạo của OpenAI cũng như tập đoàn đối tác của họ là Microsoft, và cả đối thủ Google lúc đó đã không ký vào bức thư và từ chối lời kêu gọi.

Tuy nhiên bức thư ngỏ hôm 30-5 đã nhận được sự ủng hộ từ các lãnh đạo khoa học và công nghệ của Microsoft, cũng như hai giám đốc điều hành của Google và cả CEO của OpenAI. Bức thư không đề xuất các biện pháp khắc phục cụ thể nhưng một số người cho rằng cần có một cơ quan quản lý quốc tế giống như Cơ quan Năng lượng nguyên tử của Liên Hiệp Quốc, IAEA.

Ông Geoffrey Hinton và ông Yoshua Bengio - hai trong số ba nhà nghiên cứu đã giành được Giải thưởng Turing cho công trình tiên phong của họ về mạng thần kinh và thường được xem là "cha đỡ đầu" của ngành AI - cũng đã ký thư ngỏ.

Can thiệp trước khi quá muộn

Theo Hãng tin AP, cùng với sự trỗi dậy của thế hệ chatbot AI mới như ChatGPT, nỗi lo về việc AI sẽ thông minh hơn người và không thể kiểm soát cũng gia tăng.

Các lãnh đạo trong ngành công nghệ kêu gọi giới hoạch định chính sách xây dựng các "hàng rào bảo vệ" và thiết lập các nguyên tắc để AI không còn nguy hiểm với con người trước khi quá muộn.

Ông Dan Hendrycks, giám đốc Trung tâm An toàn AI, chỉ ra một kịch bản nguy cơ đáng sợ nếu AI rơi vào tay kẻ xấu và những người này dùng nó để tạo ra "các vũ khí sinh học mới gây chết người nhiều hơn cả đại dịch".

Trong kịch bản khác, những kẻ xấu có thể "cố ý tung ra

loại AI bất hảo, có thể chủ động gây hại cho loài người". Theo ông Hendrycks, nếu AI bất hảo này đủ thông minh hoặc có đủ năng lực, thì "nó

có thể gây rủi ro đáng kể cho toàn xã hội". Một nỗi lo khác là AI có thể tự trở nên xấu xa, hành động ngược với thiết kế của nó.

BẢO ANH

AI Việt Nam tập trung phục vụ người Việt

Trong những năm qua, ngành trí tuệ nhân tạo (AI) Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ với hàng loạt ứng dụng, sản phẩm đi sâu và tạo ra những tác động tích cực trong nhiều lĩnh vực.

Nhiều sản phẩm AI cho người Việt

Ngày 30-5 vừa qua, Công ty Cốc Cốc trình làng sản phẩm Cốc Cốc AI Chat tương tự ChatGPT nhưng miễn phí cho người Việt. Công cụ này hoạt động tương tự ChatGPT, tức người dùng có thể nhắn tin với robot như hai người nhắn tin cho nhau.

Điểm khác biệt nổi bật của Cốc Cốc AI Chat nằm ở năng lực hiểu tiếng Việt và xử lý linh hoạt, chính xác những nội dung truy vấn mang đặc trưng văn hóa Việt Nam - điểm hạn chế của hầu hết các sản phẩm cùng loại trên thị trường.

"Kỳ lân" công nghệ Việt Nam, ví điện tử MoMo hiện đã gần như đưa AI vào mọi ngóc ngách của siêu ứng dụng này, như: hệ thống gợi ý sản phẩm, phân phối ưu đãi, bảo vệ người dùng...

MoMo cũng tăng cường tích hợp các giải pháp AI vào các sản phẩm liên kết cùng đối tác như FastMoney... Một trong những sản phẩm đang được đánh giá cao bởi các đối tác trong ngành tài chính - ngân hàng là giải pháp eKYC (định danh điện tử).

Nhà mạng Viettel từ đầu năm 2023 cũng đã đưa AI vào hoạt động giám sát điều hành mạng lưới. Với AI, hệ thống công nghệ thông tin của nhà mạng liên tục phân tích nhu cầu khách hàng và năng lực mạng lưới theo thời gian thực, nhận biết trước xu hướng phát triển, nhận diện tình huống sớm và đưa ra cảnh báo, yêu cầu xử lý giúp nâng cao trải nghiệm thoại, kết nối Internet của khách hàng...

Cuộc chơi triệu đô

Theo Hội nghị quốc tế về AI và trí tuệ tính toán năm 2020, Việt Nam hiện đứng thứ 21 trên thế giới về lĩnh vực AI. Chính phủ cũng đã ban hành Chiến lược quốc gia về AI đến năm 2030, với mục tiêu từng bước đưa Việt Nam trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo và AI nằm trong Top 4 của khu vực ASEAN và trong Top 50 của thế giới.

Chiến lược này nhằm mục đích xây dựng 10 thương hiệu AI có uy tín trong khu vực và phát triển ba trung tâm dữ liệu lớn và máy tính hiệu suất cao quốc gia.

Tuy nhiên theo nhận định của nhiều chuyên gia trong ngành, điểm chung dễ nhận thấy trong sự phát triển của ngành AI Việt Nam hiện nay là sự tham gia chủ yếu của các công ty công nghệ hoặc có thế mạnh về công nghệ. Việc nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI chưa được trải rộng trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề. Mức độ công nghệ vẫn còn khiêm tốn so với thế giới...

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Vũ Anh, tổng giám đốc Cốc Cốc, nhận định: "Đây là một cuộc đua rất lớn cho các đơn vị phát triển công cụ tìm kiếm và cũng là cơ hội để chúng ta có thể xây dựng một sản phẩm tốt hơn cho người Việt. Tuy nhiên, AI là một lĩnh vực nghiên cứu đắt đỏ. Đơn vị tính theo triệu đô. Trong khi đó, nguồn lực (cả về tài chính và con người) không phải là thế mạnh của các doanh nghiệp công nghệ Việt như Cốc Cốc".

ĐỨC THIỆN