Theo nghị quyết 112 vừa được Chính phủ thông qua, sau khi bỏ sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân trong quản lý dân cư thì việc quản lý thường trú, tạm trú, tạm vắng của công dân cũng như các giao dịch hành chính liên quan đến lĩnh vực xuất nhập cảnh, đăng ký xe, đăng ký ngành nghề kinh doanh có điều kiện... sẽ được thống nhất quản lý bằng mã số định danh cá nhân.

Gấp rút xây dựng cơ sở dữ liệu

Đầu tháng 11, Bộ Công an sẽ tổ chức hội nghị triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Sau hội nghị sẽ tiến hành nhập dữ liệu thông tin của hơn 90 triệu công dân VN vào hệ thống công nghệ thông tin gồm 1 máy chủ tại Hà Nội, 1 máy chủ tại TP.HCM.

Cùng với đó, một hệ thống đường truyền tốc độ cao, các thiết bị kỹ thuật... được trang bị tới 63 tỉnh/TP, 713 quận/huyện và 11.000 xã/phường/thị trấn.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, thượng tá Trần Hồng Phú, phó cục trưởng Cục Cảnh sát đăng ký quản lý cư trú và dữ liệu quốc gia về dân cư (C72), cho biết thời gian vừa qua, Tổng cục Cảnh sát (Bộ Công an) đã chỉ đạo công an các địa phương thu thập 15 thông tin của công dân và thực hiện việc cấp cho mỗi người một số định danh duy nhất để dùng chung.

Theo lộ trình đang được Bộ Công an thực hiện, khoảng cuối năm 2018, chậm nhất là đầu năm 2019, dự án cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ đi vào vận hành, đảm bảo phục vụ cho công tác quản lý nhà nước.

Khi đó công dân thực hiện các giao dịch hành chính chỉ cần cung cấp 3 thông tin cơ bản, gồm: họ tên, mã số định danh và chỗ ở.

Cơ quan nhà nước sẽ tra cứu trong cơ sở dữ liệu quốc gia là có đầy đủ thông tin mà công dân không cần xuất trình các loại giấy tờ như sổ hộ khẩu, giấy khai sinh... không phải đi chứng thực hay xác nhận của xã, phường.

Về thắc mắc việc làm thẻ căn cước công dân thời gian qua liên tục bị chậm trễ có ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án cơ sở dữ liệu quốc gia, ông Phú cho biết Bộ Công an thực hiện thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như cơ sở dữ liệu hộ tịch của Bộ Tư pháp, của bảo hiểm xã hội và cơ sở dữ liệu quản lý dân cư đã được một số địa phương xây dựng để đảm bảo về tiến độ thời gian.

Theo lộ trình đang được Bộ Công an triển khai, dự án cơ sở dữ liệu quốc gia sẽ được hoàn thành cuối năm 2018 hoặc chậm nhất đầu năm 2019.

Phá bỏ nhiều rào cản

Ông Vũ Văn Kiền, nguyên giám đốc Sở Tư pháp TP Hải Phòng, nhận định việc bỏ sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân thay bằng số định danh cá nhân chính là một "biện pháp quản lý thông minh".

Hiện nay người dân gặp nhiều rắc rối, phiền hà vì nhiều giao dịch hành chính phải có sổ hộ khẩu. Hàng triệu lao động ở các thành phố lớn thường xuyên gặp phải rào cản trong công việc, cuộc sống... chỉ vì sổ hộ khẩu.

"Chỉ tính riêng đồng bằng Bắc Bộ có khoảng 2 triệu người đã di chuyển vào phía Nam lao động nhưng hộ khẩu vẫn gốc phía Bắc. 

Ở TP.HCM ước tính có khoảng hơn 3 triệu người không có sổ hộ khẩu. Họ gặp rất nhiều rào cản vì những việc liên quan đến học hành của con cái, xin việc làm, mua bảo hiểm... đều liên quan đến sổ hộ khẩu. 

Mỗi lần giao dịch người dân lại phải về quê mất đến vài tuần để xác nhận sổ hộ khẩu và nhiều gia đình chấp nhận để con cái ở quê học chỉ vì sổ hộ khẩu. Bây giờ Chính phủ quyết bỏ sổ hộ khẩu thì những rào cản như thế này đã được phá bỏ" - ông Kiền nói.

Người dân TP.HCM xếp hàng chờ làm chứng minh nhân dân cuối năm 2015 - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Luật sư Trịnh Cẩm Bình, giám đốc Công ty luật Biển Đông, cũng cho rằng: "Khi sổ hộ khẩu được loại bỏ thì người dân sẽ được hưởng các dịch vụ công như y tế, giáo dục, viễn thông... công bằng, không còn bị hạn chế bởi ranh giới cư trú theo sổ hộ khẩu. 

Việc xin các loại giấy tờ, thực hiện các thủ tục xin đi học, đi làm... cũng thuận tiện hơn. Nhà nước quản lý dân cư và chính quyền thực hiện các thủ tục hành chính cho công dân cũng đơn giản, gọn nhẹ hơn. 

Cán bộ thực hiện công vụ cũng không thể đưa ra những lý do liên quan đến hộ khẩu để đòi hỏi, sách nhiễu hay cản trở việc người dân thực hiện các quyền nhân thân và tài sản của mình".