Ngày 1-11, khép lại Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc, các thành viên đã thông qua Tuyên bố Gyeongju, bao quát các vấn đề trọng tâm từ thương mại đến đầu tư, đổi mới kỹ thuật số và tăng trưởng bao trùm, với nhận định "hệ thống thương mại toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức lớn".

Cần hợp tác để thịnh vượng

"Chúng tôi tái khẳng định nhận thức chung rằng thương mại và đầu tư mạnh mẽ là thiết yếu cho sự tăng trưởng và thịnh vượng của khu vực châu Á - Thái Bình Dương", báo Chosun dẫn Tuyên bố chung nêu rõ.

Ông Carlos Kuriyama, Giám đốc Đơn vị hỗ trợ chính sách APEC, nhận định phần lớn các nền kinh tế trong khu vực vẫn kiên định ủng hộ tự do hóa thương mại, thể hiện rõ qua phát biểu của các nhà lãnh đạo tại diễn đàn năm nay.

Phát biểu hôm 31-10, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung nhấn mạnh khu vực châu Á - Thái Bình Dương, vốn chiếm 50% thương mại toàn cầu và 61% GDP thế giới, đang đứng trước bước ngoặt lớn khi trật tự kinh tế thay đổi nhanh chóng.

"Khi trật tự thương mại tự do đang trải qua biến động sâu sắc, bất ổn kinh tế toàn cầu gia tăng, thương mại và đầu tư mất dần động lực, rõ ràng chúng ta không thể lúc nào cũng đứng cùng một phía, nhưng cần hợp tác để cùng hướng tới thịnh vượng chung", ông Lee nhấn mạnh.

Tại phiên họp đầu tiên, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định lập trường bảo vệ tự do thương mại toàn cầu, kêu gọi các quốc gia liên kết và mở rộng chuỗi cung ứng thay vì tách rời nhau.

"Thời cuộc càng biến động, chúng ta càng phải đoàn kết", ông Tập nói và đưa ra 5 đề xuất hợp tác tại APEC, bao gồm: bảo vệ hệ thống thương mại đa phương, xây dựng môi trường kinh tế mở, duy trì ổn định chuỗi cung ứng, thúc đẩy thương mại xanh và kỹ thuật số, tăng cường phát triển bao trùm.

Trung Quốc cam kết tiếp tục "mở cửa" thị trường cho doanh nghiệp nước ngoài và mang lại cơ hội mới cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng như toàn cầu.

Động lực từ liên kết khu vực

Trong phiên họp thứ hai vào ngày 1-11, ông Tập tiếp tục kêu gọi các nền kinh tế mở rộng hợp tác cùng có lợi và tăng cường hợp tác công nghệ nguồn mở và thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở, cạnh tranh.

Trong khi đó, Thủ tướng Canada Mark Carney đưa ra cái nhìn thận trọng hơn, cho rằng kỷ nguyên thương mại và đầu tư tự do - nền tảng của trật tự kinh tế toàn cầu sau Thế chiến 2 - đã kết thúc.

Cũng phát biểu tại APEC ngày 1-11, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh thế giới đang chuyển mình nhanh chóng bởi khoa học công nghệ, đòi hỏi các nền kinh tế phải chủ động thích ứng và tăng cường hợp tác.

Để thích ứng với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) và định hình mô hình tăng trưởng bền vững, ông đề xuất 5 định hướng: hình thành tầm nhìn chung về đổi mới sáng tạo; tiên phong quản trị kinh tế số và AI; xây dựng chuẩn mực cân bằng động lực phát triển của doanh nghiệp và quyền lợi của người dân, tiến bộ xã hội; phát triển hạ tầng đồng bộ, hệ sinh thái số an toàn; tăng cường niềm tin hợp tác.

Người đứng đầu Nhà nước Việt Nam nhấn mạnh khoa học công nghệ và chuyển đổi số là nền tảng phát triển mới, trong đó đổi mới sáng tạo là sự nghiệp toàn dân.

Nhận định với Hãng tin Reuters, ông Carlos Kuriyama cho rằng hầu hết các thành viên APEC đều đang hướng tới thương mại tự do và cởi mở, dẫn chứng về việc Trung Quốc và khối ASEAN vừa nâng cấp hiệp định thương mại trong tuần này.

Trong bối cảnh chủ nghĩa đa phương suy yếu, ông Kuriyama cho rằng APEC vẫn là diễn đàn quan trọng để các nền kinh tế đối thoại và tìm giải pháp cho các thách thức hiện nay.

Bày tỏ sự ủng hộ tự do thương mại và chủ nghĩa đa phương, tạp chí Global Asia tháng trước bình luận rằng trong bối cảnh thế giới đang trải qua nhiều biến động, sự phối hợp giữa các nền kinh tế có cùng chí hướng, đặc biệt là các nước ASEAN, trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Cả APEC và ASEAN đều hướng đến các mục tiêu tương đồng là đổi mới số, phát triển bền vững và tăng trưởng bao trùm.

Chủ đề APEC 2025 "Xây dựng một tương lai bền vững" phù hợp chặt chẽ với Tầm nhìn cộng đồng ASEAN 2045 "Tương lai chung của chúng ta", tạo cơ sở để hai cơ chế cùng thúc đẩy hợp tác xuyên Thái Bình Dương, Global Asia nhận định.

Các nền kinh tế và doanh nghiệp mong chờ APEC 2027 tại Việt Nam

Tại APEC Hàn Quốc 2025, Chủ tịch nước Lương Cường đã gửi đi thông điệp về quyết tâm đổi mới mạnh mẽ của Việt Nam, đẩy mạnh thu hút đầu tư, thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực ưu tiên.