Ông Jürgen Matthäus - từng là Trưởng nhóm nghiên cứu tại Bảo tàng Tưởng niệm Holocaust ở Washington D.C. (Mỹ) - đã dành nhiều năm tìm kiếm danh tính của những người có mặt trong bức ảnh chụp năm 1941 tại thành phố Berdychiv, thuộc Ukraine ngày nay.

Bức ảnh được đặt tên "Người Do Thái cuối cùng ở Vinnitsa", là một trong những bức ảnh nổi tiếng về thảm họa diệt chủng người Do Thái (Holocaust). Ảnh ghi lại cảnh một sĩ quan của Đội phòng vệ Schutzstaffe (SS) của Đức Quốc xã chĩa súng lục vào đầu một người đàn ông đang quỳ trên mép hố chôn tập thể, trong khi khoảng 20 lính Đức Quốc xã khác đứng thành hàng gần đó quan sát.

Danh tính của những kẻ gây án và nạn nhân trong bức ảnh vẫn là một ẩn số trong nhiều năm, cho đến khi ông Matthäus tìm thấy cuốn nhật ký của đại úy Wehrmacht (người Áo) tại Bảo tàng Holocaust, trong đó có âm bản của bức ảnh với dòng mô tả: "Lực lượng SS bắn người Do Thái tại thành Berdichev".

Nhờ sử dụng phần mềm AI, ông Matthäus và các nhà nghiên cứu đã xác nhận được vị trí trong bức ảnh, dựa trên việc phân tích hình ảnh các tòa nhà và bố cục thành phố ở phía sau.

Sau khi ông Matthäus công bố phát hiện này vào năm 2023, ông nhận được thư từ một người đàn ông cho biết người trong ảnh có thể là chú vợ - một sĩ quan SS ở mặt trận phía đông trong Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Người này sau đó đã cung cấp cho ông Matthäus các thông tin chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của người chú vợ cũng như những bức ảnh so sánh. Khi được đối chiếu bằng công cụ AI nguồn mở, những bức ảnh này có độ chính xác tới 99% so với ảnh gốc.

Qua quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và đối chiếu, ông Matthäus khẳng định kẻ giết người trong bức ảnh thảm họa lịch sử là Jakobus Onnen, và vụ sát hại diễn ra vào ngày 28-7-1941.

Theo người thân của Onnen, ông ta sinh năm 1906 tại thị trấn Tichelwarf của Đức, gần biên giới với Hà Lan. Sau khi tốt nghiệp trung học, Onnen dạy tiếng Anh, tiếng Pháp và giáo dục thể chất, trước khi gia nhập Binh đoàn bão táp (Sturmabteilung, viết tắt là SA) vào năm 25 tuổi.

SA cũng là một cánh bán quân sự của Đức Quốc xã, nhưng sau chuyển thành SS. Onnen tử trận năm 1943.

Trong bài nghiên cứu gửi tạp chí, ông Matthäus cho biết việc sử dụng trí tuệ nhân tạo ngày càng phổ biến trong lĩnh vực nhân văn, và đó là một công cụ hữu ích giúp các nhà sử học xác định những cá nhân chưa từng được biết đến trước đây.

Theo ông, bức ảnh "Người Do Thái cuối cùng ở Vinnitsa" có vai trò quan trọng không kém những bức ảnh tại trại Auschwitz, vì chúng đều phản ánh bản chất thực sự của tội ác của Đức Quốc xã.

AI đọc được cuộn giấy cháy trong trận núi lửa 2.000 năm trước

Các nhà nghiên cứu sử dụng AI để nhận diện các chữ trong cuộn giấy cói cháy đen do vụ phun trào núi lửa Vesuvius năm 79.