Những người làm chuyên môn quy hoạch, kiến trúc có chung một góc nhìn: đừng hành động sai vì ý tưởng sai, không để sai lầm hiện tại chồng lên sai lầm quá khứ. Đà Lạt cần bảo tồn tối đa Đồi Cù và không gian di sản.

Cần không gian kinh doanh?

Công ty Hoàng Gia Đà Lạt đề xuất chủ trương làm hai khối hầm ngầm (7 tầng/hầm) trong Đồi Cù để làm khu phức hợp trung tâm thương mại và bãi đỗ xe công suất lớn. 

Trước đó, tháng 2-2023 công ty này có văn bản đề xuất UBND tỉnh Lâm Đồng chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng đất diện tích hơn 15,6ha của sân golf Đồi Cù.

Ông Trần Quốc Hùng, phó tổng giám đốc Công ty Hoàng Gia Đà Lạt, cho biết hầm ngầm 7 tầng để giữ xe và trung tâm thương mại vẫn là ý tưởng. Nó xuất phát từ thực tế kinh doanh sân golf không mấy hiệu quả khi tỉnh Lâm Đồng áp giá thuê đất tăng liên tục trong những năm gần đây và hiện tại là 176 tỉ đồng/năm (cao gấp 10 lần năm 2022). 

Theo ông Hùng, hiệu quả rất thấp nếu chỉ kinh doanh sân golf trong giai đoạn kinh tế khó khăn. 

"64ha Đồi Cù là không gian đẹp. Chúng tôi cần tối ưu đầu tư, sử dụng quỹ đất đã thuê để có lợi nhuận. Do đó chúng tôi phải đầu tư thêm dịch vụ nhà hàng, dịch vụ lưu trú, trung tâm thương mại, giữ xe... Nếu tỉnh xác nhận Đồi Cù là vùng cảnh quan chung của Đà Lạt cần bảo tồn đặc biệt thì nên có cách tính giá thuê đất hài hòa nhằm cân đối giữa bảo tồn và kinh doanh", ông Hùng thẳng thắn.

Thực tế, công trình ngầm trung tâm thương mại, bãi đỗ xe hiện đã không dừng lại ở ý tưởng mà đã chuyển sang giai đoạn tiền khả thi khi UBND tỉnh Lâm Đồng đã đồng ý về chủ trương và giao Sở Xây dựng phối hợp để hoàn thiện đồ án điều chỉnh quy hoạch sân golf Đồi Cù.

Trước sự vụ này, luật sư - kiến trúc sư Nguyễn Hồ (Hội Kiến trúc sư TP.HCM) cho rằng chính quyền tỉnh Lâm Đồng và doanh nghiệp cần soát xét và công khai cho cộng đồng về sự phù hợp của dự án với các quy định pháp lý hiện hành của Nhà nước. 

Cụ thể là cần chấp hành nghiêm chỉnh nội dung của quyết định số 2221 ngày 23-10-2014 của UBND tỉnh về việc ban hành quy định quản lý theo đồ án điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, quy định các công viên thành phố và công viên rừng cảnh quan (Đồi Cù, công viên văn hóa - TDTT tại đường Cao Bá Quát, vườn hoa thành phố) là không gian bảo tồn cảnh quan sinh thái của đô thị, không gian lễ hội, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí, thể dục thể thao cho cộng đồng và khách du lịch; có tỉ lệ mật độ xây dựng tối đa là 5%, tầng cao tối đa từ 1 - 2 tầng.

"Chúng tôi cho rằng với những dự án có thể tác động lớn đến cuộc sống của người dân cũng như bản sắc đô thị như dự án này, lẽ ra chính quyền tỉnh Lâm Đồng cần phải lắng nghe ý kiến đóng góp của người dân sở tại và các chuyên gia quy hoạch, kiến trúc, cảnh quan môi trường trước khi hướng dẫn công ty "hoàn thiện" ý tưởng điều chỉnh quy hoạch khu sân golf Đồi Cù" - kiến trúc sư Nguyễn Hồ nói.

Khu phức hợp thành vùng phức tạp

Khi hai khối hầm ngầm trung tâm thương mại, bãi đỗ xe đang được hình thành (ở phía đông nam) về mặt pháp lý thì ở hướng ngược lại (giáp đường Đinh Tiên Hoàng, phía tây bắc), dự án tòa nhà câu lạc bộ golf đang được cấp tập triển khai. 

Hai cần trục hỗ trợ thi công sừng sững khiến nhiều người thắc mắc liệu cỏ cây sau này có che đi bớt độ hoành tráng của công trình đang hình thành không.

Ghi nhận của Tuổi Trẻ, tòa nhà câu lạc bộ golf Đồi Cù sử dụng khoảng 6.000m2 mặt đất để xây dựng các hạng mục kiên cố, 12m là độ cao phần nổi, phần hầm ngầm được thiết kế 2-3 tầng dùng kinh doanh các dịch vụ nhà hàng, khách sạn... 

Như vậy, nếu phương án xây thêm hai khối hầm ngầm được chấp thuận đầu tư thì phía tây và phía đông Đồi Cù đều bị án ngữ bởi hai trung tâm đa dịch vụ có khối tích lớn. Đây đều là hai khu vực "vàng" thuộc trung tâm Đà Lạt, nằm trong danh thắng và tiếp giáp danh thắng (hồ Xuân Hương).

TSKH.KTS Ngô Viết Nam Sơn, người tham gia phản biện quy hoạch mở rộng Đà Lạt đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đang có hiệu lực (quy hoạch 704 - PV), nhận định: 

"Có lẽ chúng ta có cái nhìn hơi thiếu đầy đủ về việc bảo tồn không gian Đồi Cù hay trung tâm Đà Lạt. Nếu làm hầm ngầm lớn, phủ cỏ lên trên rồi bảo đã bảo tồn mảng xanh Đồi Cù là nói sai, đánh tráo khái niệm. Xáo trộn công năng, lôi kéo luồng dân cư, dịch vụ về các mặt vào trong Đồi Cù tạo ra những tác động tiêu cực cho danh thắng này. 

Ngoài ra, với những điều ghi nhận được đến thời điểm này, có thêm khu phức hợp bãi đỗ xe, trung tâm thương mại ngầm sẽ làm vấn đề của Đà Lạt như: kẹt xe, dồn nén đô thị, thiếu chỗ đậu xe thêm nghiêm trọng". 

"Nếu tôi vô tư nghĩ rằng đây là cách tỉnh Lâm Đồng và nhà đầu tư muốn giải quyết những khó khăn của đô thị Đà Lạt, tôi cho rằng cách tiếp cận sai ngay từ ý tưởng", ông Sơn nhấn mạnh.

Ông nói thêm: "Quy hoạch 704 và quy hoạch sắp tới đều định hướng Đà Lạt phát triển đô thị vệ tinh, mở rộng không gian phát triển, tăng cơ hội cho nhà đầu tư và dân chúng. Đáng lẽ điều này phải được triển khai từ lâu hoặc phải chuẩn bị nguồn lực từ bây giờ. 

Tỉnh Lâm Đồng đồng ý chủ trương với dự án của Công ty Hoàng Gia Đà Lạt cho thấy tỉnh vẫn chưa tính đến chuyện làm sao để thoát khỏi dồn nén đô thị, đảm bảo tính bền vững của những danh thắng đã thành biểu tượng".

Giữ lại đồi Cù cho Đà Lạt

Khó có thể ngờ được rằng nhà đầu tư có thể 'bỏ túi' đồi Cù diện tích tới 71,5ha ngay trong Đà Lạt, khoảng hơn 1km đường xe hơi từ khu Hòa Bình.