Tiến sĩ Trần Công Trục. Ảnh: Tuấn Phùng

Nhận định về động thái này của Trung Quốc, nhất là trong bối cảnh các nước ASEAN và Mỹ đang có cuộc họp thượng đỉnh, tiến sĩ Trục cho rằng chuyện Bắc Kinh xây dựng sân bay, cầu cảng, đưa các phương tiện tàu chiến, máy bay ra đảo không phải là chuyện mới.

Tuy nhiên, ông nhận định việc Trung Quốc đưa tên lửa đất đối không ra đảo Phú Lâm trong bối cảnh này là một sự thách thức, đe dọa nghiêm trọng và là một hành vi trắng trợn của Trung Quốc để phản ứng trước cuộc họp thượng đỉnh ASEAN-Mỹ.

“Đây có thể nói là một phản ứng điên cuồng của Trung Quốc nhằm tìm mọi cách đe dọa và chia rẽ sự đoàn kết đang được hình thành, củng cố sau một quá trình Trung Quốc tìm cách chia rẽ” – ông nói.  

Ông cũng cho rằng Trung Quốc có cảm giác rằng sự đoàn kết của ASEAN là bất lợi cho chủ trương của mình nên họ có một động thái mạnh mẽ như vậy, trắng trợn như vậy.

“Tôi nghĩ đây là việc Trung Quốc tính toán trong thời điểm hiện nay” – ông nhận định.

Xưa nay, Trung Quốc luôn chủ trương giải quyết tranh chấp trên biển Đông một cách song phương chứ không phải đa phương.

“Ngoài phản ứng đó thì tôi thấy họ quân sự hóa, họ đem tên lửa ra đảo Phú Lâm, nhất là tên lửa đất đối không, nhằm tiếp tục thực hiện chủ trương trong việc khống chế đi lại của quốc tế mà Trung Quốc bấy lâu nay đã thực hiện, tìm mọi để biến kế hoạch công bố vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Đông trở thành hiện thực” – tiến sĩ Trục cảnh báo.

Trung Quốc đã từng nói không quân sự hóa biển Đông. Trái ngược lại tuyên bố đó, Bắc Kinh đã đem tên lửa ra Hoàng Sa. Tiến sĩ Trục cho rằng chuyện Trung Quốc nói một đằng làm một nẻo thì “mọi người đã biết rồi và đây không phải là lần đầu tiên chúng ta chứng kiến điều này”.

Ông nói thêm: “Đây là cách mà Trung Quốc vẫn hành xử từ trước đến nay. Chuyện họ làm như vậy một lần nữa chứng tỏ sự bất chấp ý nguyện, quan hệ ngoại giao, luật pháp quốc tế. Họ sẵn sàng chà đạp tất cả để họ có thể thực hiện được tham vọng của mình. Đó là điều chúng ta nên cảnh giác”.

Đặc biệt, với tình hình quốc tế hiện nay, theo ông Trục, việc Trung Quốc bất chấp tất cả dùng đến sức mạnh để mở rộng sự chiếm đóng của mình, thậm chí uy hiếp đến quốc phòng các nước xung quanh biển Đông, trong đó có Việt Nam, là điều chúng ta cần lưu ý.

“Đó là nguy cơ của một mối đe dọa, một cuộc xung đột có thể diễn ra nếu như quốc tế không có một biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn hành động này của Trung Quốc. Có lẽ cộng đồng quốc tế cần có một tiếng nói ngay tức khắc trước khi sự việc trở nên nghiêm trọng” – ông nói.