Nhận định của PGS.TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển bền vững, Trường đại học Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, cho biết nguyên nhân thường tập trung vào 4 yếu tố chính là nền địa chất yếu (khu vực Nam TP.HCM), suy giảm mực nước ngầm, hoạt động giao thông vận tải (tải động) và công trình dân dụng, tốc độ đô thị hóa (tải tĩnh - khu vực Tân Cảng, Ba Son là điển hình).

Với nguyên nhân nền địa chất yếu, hoạt động giao thông và công trình dân dụng, tốc độ đô thị hóa thì cần phải có sự điều chỉnh trong thời gian dài. Còn việc suy giảm nước ngầm là yếu tố mà TP.HCM có thể chủ động để phòng ngừa sụt lún.

Việc khai thác và sử dụng nước ngầm quá mức tại TP.HCM trong thời gian dài trước đây đã ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường. Chính vì vậy, bảo vệ nguồn nước ngầm trở thành nhiệm vụ cấp bách.

Có thể hình dung trong lòng đất có các túi nước ngầm giữa các lớp địa chất. Khi khai thác thời gian dài, lượng nước bị hút lên hết và không kịp phục hồi. Lúc này trong lòng đất có những khoảng rỗng và bị sụt xuống. Từ đó dẫn tới sụt lún ở nhiều khu vực nước ngầm bị khai thác quá mức.

Để bảo vệ nguồn nước ngầm, từ năm 2018 UBND TP.HCM đã ban hành quyết định số 1242 về kế hoạch giảm khai thác nước dưới đất và trám lấp giếng khai thác nước dưới đất đến năm 2025.

Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn TNHH MTV SAWACO cho biết hiện có 2 nhóm đối tượng sử dụng nước ngầm, gồm: doanh nghiệp và người dân. Riêng đối với SAWACO, công tác trám lấp giếng không còn khai thác được thực hiện liên tục theo đúng lộ trình giảm khai thác nước ngầm của UBND TP.

Thống kê của đơn vị này cho thấy có một thực trạng rất đáng lo ngại, đó là rất nhiều hộ gắn đồng hồ nước nhưng không sử dụng. Theo số liệu cho thấy hiện nay một số khu vực ngoại thành tỉ lệ sử dụng nước giếng khoan còn cao.

Như ở Dĩ An (tỉnh Bình Dương trước đây) hóa đơn bằng 0m³ là 11,13%, huyện Hóc Môn cũ hóa đơn bằng 0m³ là 10,15%; huyện Bình Chánh cũ hóa đơn bằng 0m³ là 9,29%.

Với vấn đề giảm khai thác nước ngầm, UBND TP.HCM đã phê duyệt danh mục, bản đồ phân vùng cấm, vùng hạn chế khai thác nước ngầm. Đến hết năm 2024 TP.HCM đã giảm lượng khai thác nước dưới đất từ 716.581 m³/ngày xuống còn 252.528 m³/ngày, đạt tỉ lệ 75,3% so với mục tiêu giảm đến năm 2025 còn 100.000 m³/ngày.

Ven sông Sài Gòn sụt lún, chân nhà dân nứt, bờ kè chìm xuống sông, nhiều người phải di dời

Tình trạng sụt lún ven sông Sài Gòn đang diễn ra nhanh và nghiêm trọng, dẫn đến nhiều nhà dân bị nứt toác, bờ kè sạt và có nơi chìm xuống sông. Chính quyền phải khẩn cấp di dời người dân.