Ngày 6-12, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá tổ chức hội nghị báo cáo kết quả thực hiện các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá năm 2024, định hướng kế hoạch năm 2025 tại Hà Nội.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho hay năm 2012 Việt Nam đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Sau hơn 12 năm thực hiện các biện pháp kiểm soát thuốc lá, tỉ lệ hút thuốc lá chủ động ở người trưởng thành tại Việt Nam có giảm nhưng khá chậm, với tỉ lệ chung ở hai giới là 20,8%.

"Hút thuốc lá chủ động và thụ động là yếu tố nguy cơ đứng thứ hai gây tử vong và bệnh tật. Ước tính năm 2022, thiệt hại kinh tế đối với xã hội do hút thuốc lá chủ động và thụ động gồm chi phí khám chữa bệnh, tổn thất năng suất lao động do mắc bệnh và tử vong sớm bởi hút thuốc lá chiếm 1,14% GDP (tương đương 108,7 nghìn tỉ đồng). 

Chi phí này cao gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá mang lại", ông Thuấn nhấn mạnh.

Chia sẻ tại hội nghị, bà Dương Tú Anh - Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá - cho hay nhằm theo dõi, đánh giá tình trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành trên toàn cầu, Tổ chức Y tế thế giới và CDC Hoa Kỳ đã triển khai điều tra tình trạng sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành trên toàn cầu (GATS). Việt Nam đã thực hiện 2 vòng GATS (2010, 2015).

Theo bà Anh, nghiên cứu này mô tả thực trạng sử dụng các sản phẩm thuốc lá (thuốc lá điếu, thuốc lào, shisha, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng...), hút thuốc lá thụ động ở người trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên), mỗi tỉnh, thành phố khảo sát 2.400 người (1.200 nam, 1.200 nữ).

Nghiên cứu được tổng hợp số liệu từ 32 tỉnh, thành phố đại diện cho 6 vùng kinh tế - xã hội. Năm 2024 đã có 28 tỉnh, thành phố hoàn thành phân tích số liệu định lượng. Trong đó, Cần Thơ cao nhất với tỉ lệ 28,1% người trưởng thành sử dụng thuốc lá. Thấp nhất là tỉnh Nghệ An với 10,6 %, Hà Nội là 15,6%.

Hầu hết tỉ lệ sử dụng thuốc lá ở người trường thành đã giảm so với nghiên cứu trước đó. Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng mặc dù tỉ lệ sử dụng thuốc lá giảm nhưng Việt Nam vẫn nằm trong nhóm các nước có tỉ lệ nam giới hút thuốc lá cao nhất trên thế giới.

Theo ông Thuấn, thuốc lá được bán ở khắp mọi nơi, khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng. Giá thuốc lá tại Việt Nam hiện nay còn rất thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới.

"Chúng ta vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu giảm tiêu dùng các sản phẩm thuốc lá. Mở rộng triển khai mô hình môi trường không khói thuốc, hệ thống tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng, hướng đến các khu vực vùng sâu, vùng xa.

Đồng thời lồng ghép vào các chương trình giáo dục để hướng tới tập trung vào đối tượng thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên về tác hại của thuốc lá mới", ông Thuấn nói.

Đề xuất áp thuế 15.000 đồng/bao thuốc lá vào năm 2030

Theo Bộ Y tế, mức thuế tuyệt đối cần tăng khởi điểm 5.000 đồng/bao thuốc và đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030 bên cạnh thuế tỉ lệ 75%. Điều này sẽ giúp giảm được tỉ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới xuống 36% vào năm 2030.