Ngày 26-10, Timor Leste đã chính thức gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với tư cách là thành viên thứ 11, sau 14 năm vận động.

Sự kiện này được đánh dấu bằng lễ ký kết lịch sử Tuyên bố kết nạp Timor Leste vào ASEAN, với sự chứng kiến của lãnh đạo 10 quốc gia thành viên khác.

Quả ngọt sau nhiều năm vận động

Theo giới quan sát, cột mốc này được xem là điểm sáng lớn trong bối cảnh khu vực và thế giới đang đối mặt với đầy biến động.

Ngoại trưởng Timor Leste Bendito Freitas đã bày tỏ lạc quan sau khi quốc gia này chính thức gia nhập ASEAN vào năm 2025 - tròn nửa thế kỷ kể từ khi Timor Leste bắt đầu cuộc đấu tranh giành độc lập.

Theo ông, việc gia nhập ASEAN sẽ tạo điều kiện để tăng cường hợp tác giữa các quốc gia thành viên, mở rộng phạm vi phối hợp và thúc đẩy tăng trưởng trên đa lĩnh vực, từ văn hóa, kinh tế, giáo dục đến du lịch.

Trong quá khứ, Timor Leste từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha suốt hơn 4 thế kỷ. Quốc gia này tuyên bố độc lập vào năm 1975 nhưng bị Indonesia kiểm soát ngay sau đó.

Sau cuộc trưng cầu dân ý do Liên hợp quốc bảo trợ vào năm 1999, Timor Leste chính thức giành được độc lập vào năm 2002, trở thành quốc gia có chủ quyền đầu tiên của thế kỷ XXI.

Kể từ đó, việc gia nhập ASEAN đã trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của đất nước.

Năm 2011, Timor Leste chính thức nộp đơn xin gia nhập ASEAN. Đến năm 2022, ASEAN đã cấp quy chế quan sát viên cho Timor Leste, cho phép nước này tham dự tất cả các cuộc họp của ASEAN, bao gồm Hội nghị cấp cao ASEAN và các diễn đàn liên quan.

Trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm 2025 của Malaysia, các nỗ lực thúc đẩy việc Timor Leste được kết nạp đầy đủ đã được tăng cường.

Việc tiếp nhận đảm bảo Timor Leste hoàn thành lộ trình và đáp ứng các cam kết cần thiết trên 3 trụ cột của ASEAN bao gồm chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội.

Ngoài ra, Timor Leste là thành viên của Cộng đồng các quốc gia sử dụng tiếng Bồ Đào Nha (CPLP) và gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2022.

Quốc gia trẻ, tiềm năng lớn

Nằm ở phần phía đông đảo Timor, quốc gia Timor Leste có diện tích khoảng 15.000km², và dân số hơn 1,4 triệu người vào năm 2025.

Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy Timor Leste được xếp vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình thấp tính đến tháng 9-2025.

Kể từ năm 2011, quá trình phát triển của nước này được định hướng bởi kế hoạch phát triển chiến lược 2011-2030, với mục tiêu đạt mức thu nhập trung bình cao vào năm 2030.

Theo báo cáo của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) công bố vào tháng 6-2025, Timor Leste đã đạt được những thành tựu đáng kể từ khi giành độc lập vào năm 2002.

Các nhà phân tích của IMF nhận định quốc gia trẻ này đã duy trì ổn định chính trị, củng cố thể chế và đạt được mức tăng trưởng kinh tế, cũng như khả năng kiểm soát lạm phát đáng ngưỡng mộ đối với một đất nước từng bước ra từ xung đột.

Đáng chú ý, Timor Leste đã tích lũy nguồn thu từ các mỏ dầu khí ngoài khơi vào Quỹ Dầu mỏ quốc gia, với giá trị hiện tại lên đến 18 tỉ USD - tương đương khoảng 10 lần tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hằng năm của nền kinh tế này.

Do đó, trái ngược với định hướng của nhiều quốc gia khác, Timor Leste có chiến lược riêng và đã thành công trong việc phát triển quỹ tài sản quốc gia từ 2 thập kỷ trước, giúp nước này sở hữu một trong những quỹ lớn nhất thế giới nếu xét về quy mô nền kinh tế.

Ngoài ra Timor Leste còn là một trong những điểm đến du lịch tiềm năng tại Đông Nam Á nói riêng và châu Á nói chung.

Theo Chỉ số hộ chiếu Henley 2025, Campuchia và Timor Leste hiện là hai quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về mức độ tự do hóa thị thực.

Timor Leste và Campuchia được đánh giá cao nhờ số lượng ngày càng tăng các hiệp định miễn thị thực song phương, cũng như chính sách mở cửa biên giới cho du khách quốc tế, theo trang thông tin Travel and Tour World.

Timor Leste đang cho phép công dân của 198 quốc gia và vùng lãnh thổ nhập cảnh không cần thị thực. Giới phân tích nhận định đây là bước đi chiến lược nhằm phát triển ngành du lịch và nâng cao hình ảnh quốc tế của quốc gia trẻ này.

Timor-Leste mong Việt Nam hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực, bảo đảm an ninh lương thực

Sáng 25-2, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp Tổng thống Timor-Leste José Ramos-Horta, nhân dịp ông tham dự Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ 2 tại Hà Nội.