Chỉ thị nêu rõ để bảo đảm mục tiêu "an cư, lạc nghiệp" cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, nhiều bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp đã nỗ lực triển khai, công tác phát triển nhà ở xã hội đạt nhiều kết quả tích cực. 

Nhiều bất cập trong mua bán nhà ở xã hội

Tuy vậy thực tiễn triển khai việc xét duyệt, mua, thuê mua, cho thuê nhà ở xã hội trong thời gian gần đây tại một số dự án tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM... cho thấy còn một số tồn tại, bất cập và nguy cơ phát sinh tiêu cực. 

Đó là tình trạng tập trung đông người khi nộp hồ sơ, thiếu điều tiết quy trình tiếp nhận dẫn đến bức xúc, tạo điều kiện phát sinh các dịch vụ tiêu cực. Xuất hiện tình trạng "cò mồi", môi giới trái phép, "chạy suất", hứa hẹn "trúng bốc thăm", quảng cáo "suất ngoại giao", "làm hồ sơ đảm bảo trúng". 

Một số cá nhân lợi dụng chính sách, nộp hồ sơ tại nhiều dự án, nhờ người thân đứng tên.  Việc công khai thông tin dự án, số căn hộ, kết quả xét duyệt, danh sách người mua tại một số dự án còn chưa kịp thời, chưa đồng bộ, gây khó khăn cho giám sát xã hội. 

Một số dự án nhà ở xã hội công bố giá bán cao hơn mặt bằng chung đến 30-40% khiến người dân hoang mang, băn khoăn về tính chính xác. Công tác hậu kiểm sau khi ký hợp đồng, theo dõi chuyển nhượng... chưa thực sự hiệu quả, tiềm ẩn nguy cơ đầu cơ, trục lợi chính sách.

Những tồn tại trên, nếu không kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm, sẽ làm giảm niềm tin của người dân, ảnh hưởng đến tính công bằng xã hội, gây méo mó chính sách, tạo môi trường dễ phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm và tạo ra thị trường ngầm trong tiếp cận nhà ở xã hội.

Để kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, Thủ tướng chỉ thị UBND các tỉnh, thành phải chịu trách nhiệm toàn diện về kết quả thực hiện chính sách phát triển, bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội; thực hiện nghiêm trình tự, thủ tục bán, cho thuê mua, cho thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật. 

Cụ thể, người đứng đầu Chính phủ yêu cầu công khai dự án sau khi khởi công, thực hiện trên trang thông tin điện tử của Sở Xây dựng, UBND cấp xã nơi có dự án; đăng tải ít nhất 1 lần. Bao gồm công khai số lượng căn hộ, thời gian bắt đầu, kết thúc nhận hồ sơ, thời điểm bắt đầu bán. 

Kiểm tra, xác minh đúng đối tượng, đủ điều kiện, hạn chế trường hợp một đối tượng nộp đơn tại nhiều dự án; công khai danh sách người mua, thuê nhà sau khi ký hợp đồng, cập nhật danh sách trên trang thông tin, tránh trùng lặp đối tượng. Thực hiện xác nhận đối tượng, điều kiện thu nhập, nhà ở theo quy định. 

Công khai thông tin dự án, bốc thăm nếu hồ sơ đăng ký mua nhiều hơn

UBND tỉnh, thành thường xuyên kiểm tra, nắm bắt thông tin trong quá trình đầu tư thực hiện dự án, tiếp nhận hồ sơ đăng ký mua, thuê mua nhà ở xã hội. Kịp thời hỗ trợ, yêu cầu chủ đầu tư có giải pháp khắc phục trong trường hợp quá tải hồ sơ, tránh tình trạng tập trung đông người, chen lấn.

Thực hiện thanh tra, kiểm tra, đảm bảo giá bán nhà ở xã hội được tính đúng, tính đủ theo quy định, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi dụng chính sách để trục lợi; phối hợp cơ quan công an xử lý nghiêm hành vi môi giới trái phép, trục lợi trong việc làm thủ tục, hồ sơ, mua - bán... 

Tăng cường tổ chức hậu kiểm, nếu phát hiện không trung thực, vi phạm trong kê khai, xác nhận điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội thì phải thực hiện thu hồi, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật và công khai danh sách vi phạm. Xử nghiêm tình trạng môi giới trái phép, trục lợi chính sách, thiết lập đường dây nóng, kênh tiếp nhận và xử lý. 

Người dân làm thủ tục mua nhà ở xã hội trực tiếp với chủ đầu tư, không thông qua môi giới để không bị lợi dụng, trục lợi. Chỉ nộp hồ sơ tại một dự án, không nhờ người khác đứng tên hộ hồ sơ; thực hiện việc quản lý, sử dụng nhà ở xã hội đúng quy định, chỉ được bán lại nhà ở xã hội đã mua cho đối tượng khác theo đúng quy định của pháp luật.

Thủ tướng giao Bộ Công an chỉ đạo công an cấp xã căn cứ thông tin cơ sở dữ liệu về dân cư, thực hiện xác nhận điều kiện thu nhập, chỉ đạo điều tra, xử lý các trường hợp môi giới trái phép, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thao túng hồ sơ mua nhà ở xã hội...

Bộ Xây dựng hướng dẫn người dân phòng tránh lừa đảo trong việc mua - bán nhà ở xã hội. Hoàn thiện hệ thống thông tin để phục vụ công tác hậu kiểm, xét duyệt đối tượng, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, hoặc lợi dụng chính sách. 

'Siết' quản lý nhà ở xã hội: Xóa tên, hủy hợp đồng, đề nghị công an điều tra sai phạm

Sở Xây dựng tỉnh Bắc Ninh phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường, Công an tỉnh, các địa phương rà soát các dự án mua nhà ở xã hội. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng kiên quyết xóa tên, hủy hợp đồng, thu hồi tiền vay vốn mua nhà.